Politieke sturing
Zijn dat de stemmen die onze openbare omroep meer aandacht moet geven? Op vraag van Vlaams Belang legt de regering de VRT nu een neutraliteitsmonitoring op, waarmee Jambon 1 insinueert dat er een probleem van onpartijdigheid zou zijn. Inzake intimidatie kan dat tellen: door politieke druk zal de redactie nu geneigd zijn een rechtser discours in de vitrine te zetten, ook al vraagt de actualiteit daar niet om. Zo breng je geen nieuwsverslag maar ga je nieuws maken.
Waarom koos Jambon er als Cultuurminister voor om het nieuwe cultuurkanaal Podium 19 los te trekken van de VRT?
Daar komt nog een identitaire agenda bovenop: de VRT moet de Vlaamse identiteit gaan uitdragen, wat dat ook moge zijn, en de Vlamingen onderling verbinden. Dichtbij Vlaanderen staan, de hartslag ervan voelen en voeden. Kortom, de journalistieke vrijheid moet in een kooi.
Het regeerakkoord had weliswaar nog radicalere plannen inzake het ondergeschikt maken van de publieke omroep aan private belangen. Die agenda is voorlopig nog niet helemaal doorgeduwd. Maar een monitoring opleggen waarbij je de VRT gaat vergelijken met VTM? Dan maak je van een private concurrent de norm. En waarom koos Jambon er als Cultuurminister voor om het nieuwe cultuurkanaal Podium 19 los te trekken van de VRT?
Vermarkting als wurggreep
Het businessplan van de beheersovereenkomst dient bovendien als een zweep voor de identitaire overnamepolitiek. Protest en onrust is er intern genoeg, maar de financiële bankschroef laat weinig marge voor veel andere zorgen dan overleven. De VRT loopt achter in de transitie van lineair naar digitaal aanbod, een revolutie waar haar voortbestaan vanaf hangt.
Het is Jambon 1 die al over die toekomst beslist: de VRT moet zich nu ondersteunend en ondergeschikt opstellen ten aanzien van de private mediamultinationals. Zij gaan mee beslissen hoe het online-aanbod van de VRT er mag uitzien, welke sporten en series er worden uitgezonden en wanneer. De nieuwe CEO kijkt er niet zo van op, hij komt dan ook uit die private mediabusiness.
De internationale concurrentie is een alibi om de klassieke, interne verhouding tussen private en publieke media plat te leggen in het voordeel van de private bedrijven
Lange tijd betekende een ‘marktversterkend beleid’ dat de openbare omroep door haar kwaliteit het regionale mediaveld naar een hoger niveau tilde. Door de lat hoog te leggen en door zo een boost aan het economische medialandschap te realiseren. Nu staat ‘marktversterkend’ letter voor ‘de markt versterken’, dienstmaagd van dienst zijn: de VRT als aanleverbedrijf van programma’s aan private digitale platformen en als investeringsfonds in de private mediamarkt.
De internationale concurrentie dient hierbij als alibi om de klassieke, interne verhouding tussen private en publieke media plat te leggen in het voordeel van de private bedrijven. Want in het belang van ‘de Vlaamse markt’ moet de VRT nu gedwongen samenwerken en zich bescheiden opstellen – dat zou een ‘win-win’ zijn, geen uitverkoop – om het aanbod van lokale content te kunnen garanderen binnen een internationale markt. Dit gebeurt dan ironisch genoeg in naam van ‘de diversiteit’ van het aanbod, hoewel dat de diversiteit binnen het Vlaamse aanbod juist onder druk zet. Met verlies van kwaliteitsjournalistiek en een overwicht aan Vlaamse monocultuur tot gevolg. Ondertussen vechten een paar groeiende private mediaconcerns voort om het monopolie in het Vlaamse medialandschap.
Negatief advies
Het voorbije anderhalf jaar was de VRT oorlogsgebied. Het nieuwe regeerakkoord opende met een aanval op de openbare omroep. Een historisch protest ging daar tegenin, solidair met het weerwerk van de cultuursector en het sociaal-culturele middenveld. Daarop volgde een ongezien publiek conflict in het directiecomité, dat heel wat wantoestanden blootlegde die deels het gevolg waren van het politieke getouwtrek.
Er passeerden drie verschillende CEO’s op een half jaar tijd en daar kwam nog een coronacrisis bovenop die het werken op de VRT radicaal veranderde. Ondertussen werd tot ergernis van het personeel de beheersovereenkomst achter gesloten deuren bedisseld.
Volgens de directie valt dat al bij al wel mee. De besparingen zijn verzacht, de verplichting om vooral op het personeel te besparen is gematigd, de aanval op de autonomie zou minder hard zijn dan verwacht. En die politieke inmenging, eens een meerderheid van Vlaams-nationalisten de raad van bestuur in haar greep heeft? Dat moeten we nog afwachten. De huidige goednieuwsshow is een deel van het probleem.
Want je moet het maar bolwerken als ploeg die al jaren de broeksriem moet aanhalen: een ambitieus akkoord met nadruk op innovatie en maatschappelijke impact op jouw bord, maar onvoldoende middelen om dat uit te voeren.
Bovenop de besparing op de dotatie van 12 miljoen tegen 2025, worden nu eenzijdige beslissingen van de vorige regering verankerd. Zo loopt het jaarlijkse tekort op tot 25,1 miljoen euro tegen 2025. Een eenmalige sociale enveloppe van 16 miljoen is ruim onvoldoende om de transformatie die de beheersovereenkomst eist uit te voeren zonder opnieuw personeel te ontslaan en faciliteiten zoals opleidingen te schrappen. Nog meer werkdruk en stress op een werkvloer die door de besparingen uit het verleden al onder spanning staat.
De stijging van de externe bestedingen naar 20% is een zoveelste aderlating voor de interne productie en realisatie. Nochtans toonde de vernietigende audit tot welke mistoestanden outsourcing leidt. Daar worden blijkbaar niet de nodige conclusies uit getrokken.
Hoewel de beheersovereenkomst transparantie als principe hoog op de agenda zet, geldt dat alvast niet voor het personeel: inzage of inspraak inzake de audit of de onderhandeling van de beheersovereenkomst was er niet. Dat was voor ACOD VRT op zich al een voldoende reden om een negatief advies aan het akkoord te geven.
Bij de vakbond leeft nu de grote bezorgdheid wie er nu nog wel zal willen werken voor een publieke dienstverlening die zo onder Vlaams-nationalistische druk komt te staan. Maar we laten de VRT niet los. Een sterke en autonome publieke omroep blijft een noodzaak voor een divers en kwalitatief medialandschap. Dat is essentieel, als democratische golfbreker tegen het oprukkende rechts-populisme met haar ‘alternatieve feiten’.
