Het aantal landbouwers in België daalt snel en de extreem hoge prijs en moeilijke toegang tot grond voor boerinnen en boeren spelen hierin een belangrijke rol. Vandaag ligt de prijs van landbouwgrond al veel hoger dan de landbouwwaarde van de grond. Speculatie en druk op open ruimte duwen de prijzen verder de hoogte in.
Landbouwers trekken in deze context meestal aan het kortste eind. Zowel de aankoop als pacht van gronden wordt steeds ontoegankelijker. De evolutie heeft nefaste gevolgen voor onze lokale voedselproductie en onze voedselsoevereiniteit.
Regulering
In de huidige context kunnen we onze landbouwgronden niet aan de vrije markt overlaten. De overheid moet regulerend optreden om toegang tot grond te garanderen voor boerinnen en boeren die hiervan afhankelijk zijn. Toegang tot grond voor boerinnen en boeren is een recht erkend in de VN-verklaring voor de rechten van boerinnen en boeren. Daarnaast vormt het een essentieel onderdeel van het recht op voedzaam voedsel. Het is aan de overheid om deze rechten te waarborgen.
Dit kan via de oprichting van een grond-observatorium en grondenbank zoals het geval is in Frankrijk. Door het gebruik van grond beter te reguleren en de vertuining, verpaarding en betonnering van de Vlaamse landbouwgrond tegen te gaan. Maar ook de aankoop van gronden om landbouwgrond ter beschikking te stellen voor lokale en agro-ecologische voedselproductie kan deel uitmaken van de strategie, zolang dit gebeurt in samenspraak met de boerenorganisaties en de verschillende overheden.
Boerinnen en boeren produceren tegelijkertijd gezonde voeding, zetten in op biodiversiteit en zorgen ervoor dat water beter wordt vastgehouden in de bodem. Zij bieden een antwoord op verschillende van de huidige structurele uitdagingen zoals vernieling van klimaat en biodiversiteit en ziektes zoals obesitas en overgewicht die onder meer het gevolg zijn van ongezonde, sterk getransformeerde voeding.
Gronden verwerven om dit landbouwmodel een toekomst te bieden getuigt van een capaciteit om in te zetten op structurele oplossingen op lange termijn.
Massaal verkocht
De Brusselse aanpak staat in schril contrast met de algemene tendens die vandaag in Vlaanderen heerst, waarbij steden en gemeente hun gronden massaal van de hand doen. Apache publiceerde vorig jaar nog dat Vlaamse steden en gemeenten tussen 2014 en 2017 een gebied ter grootte van Brussel-stad of ruim 3.200 hectare publieke grond verkochten. De verkoop van 450 hectare Gentse OCMW-grond in één lot aan een dochteronderneming van Fernand Huts is hiervan het bekendste voorbeeld.
Naar aanleiding van de zaak-Huts onderstreepten verschillende burgerbewegingen, boerenbewegingen en middenveldorganisaties dat overheden hiermee belangrijke hefbomen uit handen geven om de transformatie naar een duurzaam landbouw en voedselsysteem te ondersteunen. Zij riepen dan ook op tot een moratorium op de verkoop van publieke gronden.
Het is dringend tijd dat de Vlaamse Regering, steden en gemeenten het potentieel van publieke gronden gaan benutten door ze te integreren in hun landbouw en voedselstrategie. Gronden zijn geen financiële instrumenten maar investeringen in onze toekomst.
