Maar als de voorzitter van de Commissie Cultuur, Elisabeth Meuleman (Groen), alvast het ontslag eist van Luc Van den Brande (CD&V) als voorzitter van de raad van bestuur van de VRT, dan is het duidelijk dat de feiten ernstig zijn. Sp.a en regeringspartij Open Vld vervoegden de aanklacht. Ook minister van Media Benjamin Dalle (CD&V) wacht het strafrechtelijk onderzoek niet af en gaf aan dat er naar de opvolging voor zijn partijgenoot Van den Brande wordt gezocht. Een pijnlijke exit voor deze voormalige minister-president van Vlaanderen.
N-VA mee verantwoordelijk
Wat brengt de toekomst? Volgens De Tijd (30 oktober) is er een politiek akkoord: N-VA mag de nieuwe voorzitter leveren. Klopt dat? Het is alleszins geen goed idee. N-VA heeft in deze bestuurlijke impasse immers voldoende bewezen dat ze niet garant kan staan voor een verantwoordelijke, politieke opvolging van de openbare omroep.
Zo was Rudy De Kerpel (N-VA) de eerste die naar aanleiding van het rapport Audit Vlaanderen de VRT moest verlaten. Nota bene de regeringscommissaris die als waarnemer zowel de Raad van Bestuur als het Auditcomité bijwoonde. Daarnaast is er Charlotte Verhaeghe (N-VA), die als voorzitter van het Auditcomité de onregelmatigheden die meerdere audits en rapporten signaleerde, niet opmerkte en dus niet in staat blijkt de noodzakelijke controle uit te oefenen. Bovendien kwam de ontslagen directeur Peter Claes in opspraak bij de rest van het directiecomité na zijn ongeoorloofde contacten met N-VA én Vlaams Belang.
Rudy De Kerpel (N-VA) was de eerste die naar aanleiding van het rapport Audit Vlaanderen de VRT moest verlaten
Van den Brande is dan wel aansprakelijk als voorzitter, het is duidelijk dat N-VA eveneens een grote verantwoordelijkheid draagt in deze managementmalaise. Het was ook De Kerpel die aanstuurde op het censureren van het satirische programma De Ideale Wereld waarin komiek Geert Hoste een grap over Vlaams Belangers maakte, inclusief Hitlergroet. In een reactie op de excuses van netmanager Olivier Goris voor de ‘inschattingsfout’ vroeg hij per mail of de originele versie online blijft of dat er een aangepaste versie komt.
Duidelijk een schending van artikel 17 van het Cultuurpact, dat stelt dat overheden en bestuursraden zich niet mogen mengen met de inhoudelijke programmatie van organisaties. De procedure naar aanleiding van de klacht die ACOD (Algemene Centrale der Openbare Diensten) Cultuur hierover bij de Cultuurpactcommissie indiende, loopt nog.
Ondemocratische opvolging
Los van het brokkenparcours dat N-VA reed, zou het ook ondemocratisch zijn als de nieuwe voorzitter uit die partij komt. Want dan krijgen de Vlaams-nationalisten samen de facto de meerderheid in de bestuursraad. Hoewel het gezamenlijk verkiezingsresultaat van N-VA en Vlaams Belang maar 43,3% bedroeg. Bij de parlementaire zetelverdeling resulteerde dat in 58 van de 124 zetels (46,7%) en in de bestuursraad kregen ze de helft van zetels.
Met de doorslaggevende stem van de voorzitter daar bovenop, krijgen de Vlaams-nationalisten een ondemocratisch overwicht
Met de doorslaggevende stem van de voorzitter daar bovenop, krijgen de Vlaams-nationalisten een ondemocratisch overwicht. Tijdens de hoorzitting in het Vlaams Parlement focuste Van den Brande op de hervormingen die er de vorige decennia voor gezorgd zouden hebben dat de VRT nu gedepolitiseerd is en onafhankelijk kan werken. Bij zijn vertrek dreigt het tegenovergestelde zich te voltrekken.
Willen we de VRT enige autonomie gunnen – persvrijheid is essentieel voor een democratie – dan zou de voorzitter beter uit een oppositiepartij komen. Helaas zijn alleen de regeringspartijen bevoegd hierover te beslissen, opnieuw een discutabele regeling. Hoog tijd dat de federale regering werkt maakt van een hervorming van het Cultuurpact. Dat heeft tot doel de ideologische diversiteit te garanderen maar resulteert nu in het tegendeel: het is dankzij het pact dat de Vlaams-nationalisten een meerderheid aan bestuurszetels konden claimen.
Schijnonderhandeling
Ondertussen wordt er, eveneens achter gesloten deuren, een nieuwe beheersovereenkomst uitgewerkt. Het personeel wordt niet betrokken, heeft er het raden naar. De bespaar- en privatiseringpolitiek van de voorbije jaren bracht de VRT in de problemen. Die terugdraaien, dat is de les die het beleid uit de opeenvolgende audits moet trekken.
Afgaande op de beleidsnota’s van Jambon I valt het omgekeerde te verwachten. Zal een rechts beleid de privatisering die tot een impasse leidde nu verder als een opportuniteit benutten om de politieke controle op onze publieke omroep te maximaliseren? Kunnen we nog van een onderhandelde beheersovereenkomst spreken als de macht aan beide kanten van de tafel bij dezelfde belangengroepen ligt? Vlaanderen is nog lang geen onafhankelijke staat maar zal zo alvast wel al een staatszender hebben. Zonder onafhankelijkheid.
