Dit is een gastbijdrage. Een Apache-lezer levert met dit stuk een bijdrage aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

Nog een geluk dat het virus nog onder ons is

Eric Corijn
adam-niescioruk-Z9arfr0f248-unsplash
Graffiti in Polen (Foto: Adam Nieścioruk (Unsplash))

Het virus komt immers niet uit het niets. Dat weten we toch. Er zijn duizenden virussen als Covid-19 in veel gastdieren aanwezig. Het overspringen van dergelijke virussen op de mens hangt samen met de inkrimping van het areaal voor de dieren, met de voortdurende kolonisering van de natuur door de mens, met onze ongelimiteerde drang tot dominantie en ontginning. Dat weten we toch?

We weten toch dat het te maken heeft met de ecologische ontwrichting, met onze te grote voetafdruk, met de vernietiging van de bossen, met de drastische afname van biodiversiteit, met ons lamentabel klimaatbeleid… ?

Covid-19 was toch een wake-upcall?

Covid-19 was toch een wake-upcall, een symptoom van een ecosysteemcrisis. Niet?

En wat deden we? Na enkele dagen paniek en blinde angst? We gaven het 'ding' in handen van de experten en de diensten. Het ging over de besmetting, over het aantal ervan, over ziekte en dood, over curves, vaccins en de draagkracht van ons zorgsysteem. De polemiek ging over de 'maatregelen', over het al dan niet dragen van maskers, over het overbruggen van de wachttijd tot het vaccin.

De politici en het maatschappelijk debat verdwenen van het scherm om de 'duiding' over te laten aan virologen, epidemiologen, farmaceutische bedrijven, statistici… Hoe en wanneer kan het 'ding' verdwijnen? Geen aandacht meer voor onze 'relatie' met virussen, dieren, natuur. Oorlog met het virus. En dat was vooral een zaak van onze soldaten in de zorg, de intensieve zorgdiensten en de specialisten. In afwachting wordt de omgang met het risico steeds losser, balorigheid en gebrek aan discipline nemen toe.

Geen maatschappelijke discussie over ons preventiesysteem, over hoe we gezondheid en zorg organiseren, over het belang van eerste lijn, over toegankelijkheid en betaalbaarheid, over de privatisering van de zorg en de winsten van de farmaceutische bedrijven.

De pandemie wordt herleid tot het virus en dat 'ding' zal verdwijnen door het werk van de experten

Geen discussie ook over de ongelijkheid van het risico, over het verschil tussen rijk en arm, over de sociale of generationele structuur van de epidemie. En als er problemen zijn met het gedrag van mensen, dan worden de motivatie-experten en andere psychologen gemobiliseerd.

Vooral geen politieke discussie. Vooral geen 'georganiseerd meningsverschil'. De pandemie wordt herleid tot het virus en dat 'ding' zal verdwijnen door het werk van de experten. En dan gaan we over tot de orde van de dag. Ook al weten we dat er meer aan de hand is dan alleen het virus. We weten het maar we kijken weg.

Lockdown

Er is nog zo’n probleem dat op dezelfde manier onder de mat wordt geveegd. De 'lockdown' heeft ons dagelijks leven tot de essentie herleid: het dagelijks leven ter plaatse. We hebben onze woning en omgeving ervaren, de basisbehoeften en essentiële voorzieningen gevoeld, gezien wat al dan niet werd aangeboden aan persoonlijke en publieke ruimte, voedsel, onderwijs en cultuur, contacten en nog meer.

We hebben het verschil tussen basisbehoeften en luxe kunnen aanvoelen. We hebben gezien dat de openbare voorzieningen nuttig en nodig waren: zorg, vervoer, media, openbaar domein… Dat bepaalde van die diensten zoals de zorgcentra en groenvoorzieningen aan herziening toe zijn.  Dat bepaalde marktsectoren zoals voedselproductie en distributie zijn blijven draaien. Dat andere delen van de markt tekortschoten, zoals medische voorzieningen als maskers en kledij.

En nog stukken krijgen het zeer moeilijk na een aantal weken sluiting zoals horeca, kunsten of toerisme. Opnieuw wordt het maatschappelijk debat gesmoord met dezelfde truc: van 'dé economie' een apart 'ding' maken. Dé economie moet worden gered. Dé ondernemingen moeten worden ondersteund. Meten is weten: cijfers van winst en rentabiliteit, van groei en krimp, statistieken.

Meten is weten: cijfers van winst en rentabiliteit, van groei en krimp, statistieken

Zonder discussie over het goede leven, over wat nodig is en luxe, over wat overheid, markt en zelfvoorziening moeten leveren, over een meer circulaire en lokale economie, over verschillende sectoren en bedrijvigheden. Ook hier weten we namelijk dat er iets meer structureels aan de hand is.

Dat onze economie niet duurzaam is, dat er veel verspilling is, dat er woekerwinsten zijn, dat er structurele werkloosheid is, dat er zware sociale problemen zijn als armoede, huisvesting, onderwijsongelijkheid, dat er een energievraagstuk is… En toch weigeren we de discussie over de structuur, over de regulering, over verhoudingen tussen voorzieningen en productiewijzen, over de nodige transities.

We weigeren de discussie aan te gaan over structuur, regulering, de verhoudingen tussen voorzieningen en productiewijzen

Neen, 'dé economie' wordt opnieuw losgekoppeld van het leven, van het dagelijks leven, van de wijk en de stad, van de politiek. Het wordt herleid tot een ding en dat ding wordt overgelaten aan de 'experten', aan alle soorten 'economen': financiële economen, psychologische economen, gezondheidseconomen, arbeidseconomen, onderwijseconomen, noem maar op. Experten van 'dé economie', het 'ding' los van het leven, van de sociale verhoudingen, van de politiek. Een ding voor experten.

Nog een geluk dus dat het virus nog onder ons is, dat het 'systeem' nog wat verstoord is, dat we ons bekommeren over lief en leed van naasten en soms ook eens om de miljoenen kansarmen in de wereld, om de klimaatuitdaging, om de…

Stel je voor dat 'het ding' is weggewerkt en dat we geen enkele les uit de crisis hebben getrokken. Dat we de discussie hebben beperkt tot mondkapjes, afstand houden en vaccins. Dat we elk politiek debat uit de democratie blijven houden. Dan is het gewoon wachten tot het volgende virus.

Uitgelichte afbeelding: Adam Nieścioruk (Unsplash)

LEES OOK
Daan Van Cauwenberge / 18-01-2024

Vlaams Belang betaalt 90 keer meer voor 1.000 Facebookgebruikers dan CD&V

Hoe valt dat verschil te verklaren?
Tekening van Kim: Tom Van Grieken duwt een zak geld in een machine van Meta, terwijl Sammy Mahdi er een muntstuk ingooit.
Peter Weyns / 03-10-2023

Bizar lawaai in de stille Kempen

In een legerkazerne in Turnhout werd in 1979 een manoeuvre voor handhaving van de binnenlandse orde bedacht.
kazerne Blairon
Karl van den Broeck / 22-08-2023

Waarom voedselbonnen voor leefloners geen goed idee is

Het Amerikaanse systeem van voedselbanken is duurder en veel minder effectief.
Persoon komt voeding halen bij de Gentse voedselbank.