Toen ik het nieuws vernam van de Italiaanse lockdown stuurde ik mijn vriend Emiliano lachend een berichtje of hij al zijn boodschappen had gedaan. “Lach maar," stuurde hij terug, “het zal niet lang duren voor jullie hetzelfde overkomt”. Vijf dagen later worden zijn woorden bewaarheid. “Ik heb het je gezegd!” maakt hij me zondagavond triomfantelijk duidelijk via Skype. Ik buig deemoedig het hoofd. Of er nog balkonfeestjes worden georganiseerd bij hen in de buurt, vraag ik. Emiliano en Morgane schudden het hoofd. Het lachen is voorbij.
De situatie in Italië is zonder meer ernstig. Er vielen al meer dan 15.000 Italiaanse slachtoffers te betreuren, 62 miljoen Italianen moeten binnen blijven. Ook voor Emiliano en Morgane beperken de uitjes zich tot een bezoek aan de supermarkt aan de overkant van de straat. “Wij hebben gelukkig nog een aangenaam appartement. Vrienden van ons wonen in een superklein appartement. Voor hen is dit gevangenschap”.
Volgens Emiliano zit de angst er goed in bij mensen uit zijn omgeving: “Ik ken niemand die de regels niet respecteert, integendeel. Het gedrag van sommigen helt over naar paranoia.” Hij vertelt over zijn vriend Matteo die een plastic zak gevuld met kleren aan zijn voordeur heeft staan. Telkens hij naar buiten gaat om boodschappen kleedt Matteo zich om. Eenmaal terug thuis, verandert hij opnieuw van kleren.
Hij vertelt over de scheve blikken als je de supermarkt binnengaat zonder mondmasker, over mensen die foto’s nemen van hun buren als ze het huis ongeoorloofd verlaten. Over de stress die de crisis bij sommigen teweegbrengt: “Ik heb een vriend die een grote filmfan is. Tegenwoordig vermijdt hij alle films die enige stress met zich meebrengen. Hij is zelfs begonnen met Disneyfilms kijken.” Meesmuilend en ongelovig schudt hij z’n hoofd.
Maar de crisis laat ook deze trotse Italiaan niet koud. “De beelden van al die doodskisten waar amper plaats voor is, de beelden van de legertrucks die Bergamo binnenrijden, dat is natuurlijk angstaanjagend. Je denkt aan de veiligheid van je familie, van je vrienden. Het zet je aan om nog veel strikter de regels na te leven”.
De harde lockdown waar het land op dit moment in verkeert werd de avond van 7 maart afgekondigd en trad de volgende dag in werking. De aankondiging kwam voor het koppel als een verrassing, vooral omdat de crisis zich vooral in het noorden concentreert. “Wat een geluk is", meent Emiliano. “Als deze crisis zich had voorgedaan in het zuiden van het land, waar de gezondheidszorg veel minder goed draait (in Italië wordt de gezondheidszorg regionaal georganiseerd cfr.) waren er nog veel meer slachtoffers gevallen”.
Desalniettemin zijn ze positief over het regeringsbeleid: “Zeker, de regering heeft fouten gemaakt en de lockdown had vroeger gekund, maar ze wisten ook niet hoe groot de ramp was die op ons afkwam.” De aanpak heeft de populariteit van premier Guiseppe Conte geen windeieren gelegd. “Iedereen is plots gek op Conte", vertelt Emiliano. Memes en facebookpagina’s met de premier in de hoofdrol overspoelen het internet. “Er is zowaar een facebookpagina die “Le bimbe di Conte’ (de meisjes van Conte) heet. Vriendinnen van mij posten foto’s van hem op hun facebookprofiel. De president is precies een sekssymbool geworden”.
Emiliano wilt deze crisis niet vergelijken met een oorlog, al overheerst het gevoel van een herwonnen eenheid, van het vechten tegen een gemeenschappelijke vijand. “De Italianen schuiven de politieke verschillen aan de kant, althans voorlopig. Dat is mooi, hoewel ik vrees dat dit een tijdelijk fenomeen is.”
Het geloof in het optreden van de Italiaanse regering staat in schril contrast met de groeiende ontgoocheling bij de Italiaanse bevolking over de ontbrekende Europese solidariteit. Dat gebrek aan Europese samenhang komt ter sprake wanneer Emiliano vertelt over zijn moeder, die arts is en één dag per week spreekuur houdt in een buurtgezondheidscentrum. Daar vaccineert ze kinderen. Tot twee weken geleden moest ze werken zonder mondmasker of ander beschermend materiaal. “Zelfs nu zijn het maskers die normaal in de bouwsector worden gebruikt. Geen gespecialiseerd materiaal dus”.
Hoewel zowel Duitsland als Frankrijk de laatste dagen materiaal hebben geleverd aan Italië overheerst volgens Emiliano het beeld dat Europa niet solidair is. “Veel Italianen zijn ontgoocheld in de Europese Unie. Ze voelden zich sowieso al in de steek gelaten door de Unie. Deze crisis versterkt dat gevoel alleen maar.”
Zelf blijft Emiliano op zijn eigen manier het Europese project steunen. Een week geleden kochten hij en Morgane een Europese vlag, die nu aan hun balkon hangt te wapperen. “Ik denk dat we de enige in de buurt zijn die een Europese vlag hebben hangen, maar ik kan natuurlijk niet rondwandelen en dat controleren”, lacht hij. “Ik blijf geloven in de EU als project, ook al gedraagt ze zich nu niet als gemeenschap en is ze niets meer dan een monetaire unie”, zegt hij met herwonnen sérieux. “Ik wil een ander Europa, waarin solidariteit centraal staat. Daarnaast leek het mij zinloos om nu een Italiaanse vlag buiten te hangen. Dit is geen Italiaanse crisis, dit is een mondiale crisis.”
Meer dan de gezondheidscrisis vreest Emiliano de economische crisis die ongetwijfeld zal volgen. Op financieel vlak kan het koppel niet klagen. Hij werkt als zelfstandig ingenieur. Zijn loon kan hij voorlopig behouden, werken doet hij van thuis uit, net als Morgane die online lessen Frans geeft. Maar hij vreest voor de economische gevolgen voor zijn landgenoten. “Wij zitten in een luxepositie, maar een groot deel van de Italianen werkt in het zwart. Een vriend van mij bijvoorbeeld verkoopt als marktkramer verse pasta en net zoals de rest van de markt doet hij dat in het zwart. De markt is ondertussen gesloten, hij zit zonder inkomen. Voor deze mensen zijn er geen financiële maatregelen. Ook voor hen moet er een oplossing komen, voor er sociale heibel van komt.”
De averij in de toeristische sector, die in 2019 zo’n dertien procent van het bruto binnenlands product vertegenwoordigde, is zo mogelijk nog een grotere ramp. “Ikzelf verhuur ook appartementen via Airbnb maar die inkomsten zijn niet noodzakelijk om te overleven. Voor velen hier is dergelijk onderverhuren via AirbnB een vaste job. Ze huren flats, die ze vervolgens onderverhuren via de site. Voor hen is dit een financiële ramp. Nu zitten ze met de vaste huurkosten maar hebben ze geen gasten waaraan ze kunnen verhuren. En wat als deze crisis eenmaal voorbij is? Gaan de Japanners, de Amerikanen die gewoonlijk veel geld uitgeven, terugkeren? Geen idee.”
We praten verder over de gevolgen van de crisis op persoonlijk vlak, het constante samenzijn als koppel en de spanningen die dat soms met zich meebrengt, het missen van vrienden. Morgane vertelt over haar ouders, die in Frankrijk wonen en met wie ze een slechte band heeft, en hoe de crisis hen dichter bij elkaar heeft gebracht.
Over haar besef dat Italië nu haar nieuwe thuisland is en over de negatieve reacties die ze kreeg op haar beslissing om in Rome te blijven. We lachen om Emiliano’s verdoken bezorgdheid voor z’n vader, met wie hij twee dagen voor het uitbreken van de crisis ruzie kreeg. Hij is te koppig om de ruzie bij te leggen en probeert nu via zijn moeder nieuwtjes op te vangen over zijn vader. Persoonlijke bezorgdheden en gelukjes die binnen de grotere chaos nog altijd hun weg weten te vinden naar het hoofd en hart van het koppel.
“Mag ik je nog een melige vraag stellen als afsluiter?” vraag ik Emiliano. Hij knikt lachend. “Wat wens je nu voor jouw land?”
“Dat deze crisis zo snel mogelijk ophoudt en dat we daarvoor het nodige geduld aan de dag kunnen leggen. En dat we ook na deze ramp genoeg offers kunnen brengen om ons land weer op de been te helpen”.
