Het gaat hier niet enkel over de wijze waarop Land Invest Group werd bestuurd, maar vooral over het politiek facet: de verhouding tussen een privé-firma en de burgemeester en zijn college. Daardoor verkrijgt het inzetten van privé-detectives een erg specifiek karakter: kunnen, mogen, privé-detectives worden ingezet om journalistieke berichtgeving over de gemeentelijke politiek, het beleid van de burgemeester en het college, te beletten?
Het inzetten van privé-detectives was bovendien het verlengstuk van andere praktijken: een reeks van intimidaties via schadeclaims en het blokkeren van een krediet om de verdere groei van Apache te financieren. Ook het laatste gebeurde door een politiek mandataris van de partij van de burgemeester.
Intimidatie als politieke activiteit?
Artikel 7 van de wet op de privé-detectives verbiedt informatie in te winnen omtrent de politieke overtuiging en omtrent de uiting van die overtuiging. Dat is hier van toepassing. De berichtgeving door de onderzoeksjournalisten van Apache steunt op de overtuiging dat het politiek beleid in de Antwerpse bouwdossiers fout loopt, en daarom tegen het licht moet worden gehouden. De publicatie van de “disfuncties” kan ook een onmiddellijk en rechtstreeks gevolg hebben op het kiesgedrag van de burger: politieker - in de brede zin van het woord - kan het niet.
Voorliggende problematiek overstijgt ook de behandelde feiten. Waar eindigt het als dergelijke wapens worden gebruikt om een andere meningsuiting over het politiek beleid te counteren? Gaan de regeringsonderhandelaars elkaar door tussenkomst van privé-detectives bespieden om berichtgeving over hun standpunten te beletten? Wordt intimidatie en afdreiging een toegelaten politieke activiteit?
Om de verboden activiteiten van privé-detectives te beletten en te kunnen sanctioneren heeft de wet in een toezicht voorzien.
De door de Koning aangewezen ambtenaren kunnen een onderzoek doen, zich toegang verschaffen tot het agentschap van de privé-detective tijdens de gewone openings- of werkuren; overgaan tot elk onderzoek, elke controle en elk verhoor, alsook alle inlichtingen inwinnen die zij nodig achten om zich ervan te vergewissen dat de bepalingen van deze wet en haar uitvoeringsbesluiten worden nageleefd, en inzonderheid indien ze het nodig achten, alle personen met kennis van feiten die nuttig zijn voor het goede verloop van het toezicht, ondervragen; ter plaatse de bescheiden, stukken, registers, boeken, schijven, banden of informatiedragers die zij voor hun opsporingen en vaststellingen nodig hebben, doen voorleggen en daarvan uittreksels, afschriften of copies nemen; tegen ontvangstbewijs beslag leggen op de in bedoelde documenten noodzakelijk voor het bewijs van een inbreuk op deze wet en haar uitvoeringsbesluiten; indien zij redenen hebben te geloven aan het bestaan van een inbreuk, in de bewoonde lokalen binnentreden, mits voorafgaande machtiging van de rechter bij de politierechtbank.
Buiten de specifieke elementen voor voorliggende problematiek is er dus een algemene vraagstelling naar de al of niet verboden activiteiten van privé-detectives: Is het toelaatbaar dat zij worden ingeschakeld in het politiek debat om berichtgeving daarover te beletten? Wat zijn daarvan de maatschappelijke gevolgen ten overstaan van de nu al erg ontaarde wijze waarop aan politiek wordt gedaan?
