Geachte heer Burgemeester Mathias Declercq, mevrouw Schepen Tine Heyse, mevrouw Voorzitter Zeneb Bensafia, heer Schepen Rudy Coddens, heer schepen Sami Souguir, Gentse Stadsbouwmeester Peter Vanden Abeele,
Het maatschappelijk belang van publieke grondeigendommen staat vandaag terug op de agenda. Talrijke burgers, burgerinitiatieven, middenveldorganisaties, boeren, academici en publieke figuren hebben de afgelopen jaren en maanden benadrukt hoe waardevol publieke grondposities zijn in de transitie naar een duurzame en sociaal rechtvaardige samenleving.
Het zijn onmisbare instrumenten in de aanpak van een aantal grote uitdagingen die daadkrachtig overheidsbeleid vergen, waaronder niet in het minst duurzame voedselproductie. Gelukkig beginnen we hier niet van nul. Als samenleving zijn we collectief eigenaar van een relatief klein maar significant aantal landbouwgronden.
Vandaag handelen we alsof verkoop de enige manier is om beleid te voeren met publieke grondposities
Ook de stad Gent bezit verschillende landbouwgronden. Vaak gaat het om erfenissen uit een verleden waarin de gebruikswaarde van deze gronden actief ingezet werd om beleid te voeren. Zo stond voedselproductie centraal in het landelijk domeinbeheer van de stad.
Die verbeelding is in de afgelopen decennia naar de achtergrond verdrongen door een heel eenzijdige focus op de marktwaarde van gronden. Vandaag handelen we alsof verkoop de enige manier is om beleid te voeren met publieke grondposities.
Door privatisering verliest de stad echter haar grip op voedselproductie in het ommeland, juist nu extra zorg en aandacht nodig zijn. Vlaanderen kampt immers met een toenemend tekort aan betaalbare landbouwgronden, een groeiende ecologische druk op diezelfde gronden en erg volatiele prijzen in een globale voedselmarkt.
Door privatisering verliest de stad haar grip op voedselproductie in het ommeland, juist nu extra zorg en aandacht nodig zijn
In Gent komt steeds meer publiek verzet tegen de verkoop van OCMW-gronden, en de recente kwestie rond de landbouwgrond in Zeeland is lang niet de enige verkoop van publiek eigendom, zo getuigt de website van Sogent. Het verbaast ons ten zeerste dat de groep Gent onverminderd landbouwgrond verkoopt, zonder ook maar enige vorm van publiek overleg. Dit gaat niet samen met het beeld dat wij hebben van Gent.
In het nieuwe bestuursakkoord lezen wij een verbintenis die ons meer doet verhopen, namelijk dat Gent “een open en vooruitstrevende stad is die haar inwoners actief wil betrekken bij het beleid, een participatieve democratie waardig” en dat er duidelijk wordt gekozen voor “opbouw van onderuit, zowel bij het opmaken als bij het uitvoeren van het beleid” (Bestuursakkoord 2019-2024).
Er is nood aan een maatschappelijk debat over de rol die het landelijk patrimonium van publieke instellingen nog kan spelen in de 21ste eeuw
Wij geloven dat deze doelstelling aanzienlijk kan versterkt worden door Gentenaars te laten meedenken en ondernemen in het beheer en gebruik van de Gentse publieke landbouwgronden.
Wij geloven dat er nood is aan een maatschappelijk debat over de toekomst van landbouwgronden in publiek eigendom. Welke rol kan het landelijk patrimonium van publieke instellingen nog spelen in de 21ste eeuw? De vraag naar een participatieve, sociaal rechtvaardige en duurzame stadsgerichte voedselvoorziening dient hierin centraal te staan.
Wij verwachten niet van een stad dat zij dit allemaal alleen oppakt, maar juist dat zij de hand uitreikt naar geëngageerde burgers, boeren en organisaties en alles in staat stelt om samen met hen de mogelijkheden rond de publieke gronden duchtig te verkennen.
Daarom vragen wij:
- Het in kaart brengen en publiek beschikbaar maken van een overzicht van alle publieke landbouwgronden van de stad Gent (stedelijke overheid, OCMW’s, kerkfabrieken…), zowel binnen de administratieve grenzen van de stad als daarbuiten, en een duidelijke communicatie over wat er ondernomen wordt om dit overzicht op te stellen
- Een volledig moratorium op de verkoop van publieke grondposities, zolang niet dossier per dossier gemotiveerd wordt hoe die verkoop het collectief belang dient en zal blijven dienen in de toekomst
- Een duidelijk politiek debat met Gentse burgers, boeren en organisaties over hoe publieke grondposities al dan niet het collectief belang dienen op lange termijn en bijdragen aan voedselsoevereiniteit.
Bovendien denken we dat er nood is aan:
- Een participatief proces voor de opmaak van evaluatiecriteria die in de toekomst gebruikt zullen worden bij de verkoop van publiek patrimonium. Daarbij vragen wij dat de visie en bepalingen zoals die worden teruggevonden in de RUP en die van toepassing zijn op het gebied worden meegenomen. We verwijzen hier als voorbeeld naar de stad Eeklo die bij de verkoop van haar patrimonium een doordachte strategie heeft en duurzaamheidscriteria vooropstelt bij de verkoop van een hoeve en bijhorende grond (cf. Lastenboek ecologisch project Lange Moeie)
- Een duidelijke afstemming van de visie op het omgaan met publieke grondposities op de strategische doelstellingen van de Gentse voedselstrategie ‘Gent en Garde’, wat momenteel onbegrijpelijk ontbreekt
Deze open brief is ondertekend door actiegroep De Hongerige Stad en verschillende organisaties en burgers, waaronder Boerenforum, De Landgenoten, Voedsel Anders, Timelab, en Bioforum Vlaanderen. Alle ondertekenaars zijn via deze link te vinden. Iedereen kan de open brief ook zelf ondertekenen, of in naam van een organisatie.
