Dit is een gastbijdrage. Een Apache-lezer levert met dit stuk een bijdrage aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

Verschil is nodig voor kwalitatief onderwijs

Jef Boden
POLITICS CREVITS RETURN TO SCHOOL
Middenschool Sint-Rembert' in Torhout, op maandag 2 september 2019 (Foto: Nicolas Maeterlinck, Belga)

Ten behoeve van wie in de volgende Vlaamse regering in het onderwijs de problemen niet met cosmetische ingrepen maar met maatregelen ten gronde wil aanpakken, heeft het nieuwste nummer van de Onderwijskrant een duidelijke kop voor haar gehele inhoud: Make Flemisch education great again! Dat wordt dringend na decennia dramatische onderwijsinflatie door mismeesterde hervormingen. Boeiend is hoe na een bocht van 180 dezelfde Dirk Van Damme een en ander toelicht. Hij schetst de door de gelijkheidsdenkers veroorzaakte niveauverlagingen, waarbij alles en iedereen die boven het maaiveld verscheen -vaak op basis van fabels en geruchten in plaats van wetenschappelijk onderzoek- werd weggemaaid.

POLITICS CREVITS RETURN TO SCHOOL
Middenschool Sint-Rembert' in Torhout, op maandag 2 september 2019 (Foto: Nicolas Maeterlinck, Belga)

Goedgelovige ouders

Neem de Gelijke Onderwijs Kansen: GOK. Niet alleen de naam, ook het verschil tussen intentie en realisatie zou een reden kunnen zijn om een kansspelcommissie in te schakelen. Rekening houden met talenten, interesses en mogelijkheden roept op om te differentiëren. Wat in een lagere school logisch lijkt, schijnt voor het middelbaar onderwijs te leiden naar een eenheidsworstgedrocht dat bij de invoering van een gemeenschappelijke eerste graad koudweg iedereen naar beneden haalt. Niet helemaal: door protest heeft men het niet gedurfd iedereen er volledig toe te verplichten. De benaming 1A, het eerste algemene jaar, bestaat op papier al lang en praktijkmensen schudden na al die jaren ontgoocheld het hoofd. Erin geloven heeft niets met wetenschap of onderzoek te maken, het is een kwalijke levensovertuiging van beleidsmakers, begeleiders, koepels en vakbonden. De doorsnee- én de topleerling is de dupe. Bovendien blijkt de zwakste groep, dixit Dirk Van Damme, in internationale vergelijkingen nog altijd goed te voorschijn te komen. 

Een eerste voorbeeldje van wat er ons nu te wachten staat. Wat zal u, als goedgelovige ouder, denken wanneer een leraar in een technische school u voor het TSO meent te overtuigen met het argument dat vanaf september iedereen in 1A op eenzelfde niveau het pakket wiskunde zal voorgeschoteld krijgen? Welke ouder kan dan in alle gemoedsrust die gordiaanse knoop doorhakken en even vergeten dat er toch nog een praktisch technisch, kunstrichting, ASO of een pittige wiskundige richting industrieel wetenschappen kan volgen? Allemaal op diezelfde basis wiskunde eerste jaar? Zalig de armen van geest die zich dat oor laten aannaaien. Geen gewetensprobleem voor de leekrachten die al jarenlang de realiteit van die oude 1A-stroom zagen passeren?

Een ander voorbeeld: 1B als insteek naar het beroepsonderwijs wordt niet minder maar nog meer een probleemgeval. In mijn eerste jaar als leraar gaf ik les in het beroepsonderwijs. Het is een geweldige richting voor de leerlingen voor wie ze bestemd is: leerlingen die met een minimum aan theoretische basis door succeservaringen in de praktijk kunnen openbloeien in een mooie beroepsopleiding. Toen al was de achillespees dat de helft van de leerlingen met een negatieve studiehouding in andere richtingen door hun weigering zich in te zetten toch op basis van hun leeftijd in dat BSO konden doorschuiven.

Letterlijk volgt men de wet. De geest ervan wordt nog voor de invoering door de nodige onderwijsmensen verkracht

Het gevolg was dat die helft, zolang hun leerplichttijd duurde, de sfeer en de studiekansen van de eerste groep kon verpesten. Vandaag is er niets veranderd. Men probeert. Om dat te verhinderen is de nieuwe regel dat alleen wie geen getuigschrift lager onderwijs heeft op 1 september in 1B kan starten. Dat is al een straf voor diegenen die voor hun zweet en ondanks de frustratie toch hun hoofd boven de lagereschooltoetsen konden houden en een getuigschrift ontvingen met advies 1B. Die inzet wordt niet langer beloond.

De meeste betrokken ouders en leerlingen begrijpen heel goed dat ze vandaag beter af zijn zonder getuigschrift om met een positieve insteek toch in 1B te kunnen starten. Helaas, nog voor we effectief 1 september bereikten is de Vlaamse kermis van de achterpoortjes al in gang gezet. Meerdere scholen verklaarden voor de zomer bij de inschrijvingen dat in 1A inschrijven geen belemmering zal zijn. Immers: eenmaal het schooljaar loopt is het toegestaan van richting te veranderen. Gesuggereerd werd op 2 september. Letterlijk volgt men de wet. De geest ervan wordt nog voor de invoering door de nodige onderwijsmensen verkracht. Door dat omzeilen te promoten verzekert men zich van een groter leerlingenaantal en bewaart men de mogelijkheid dat alvast de leerlingen voor wie 1B de richting op maat is, nog steeds in de verdere opleiding kunnen gestoord worden.

Verschil is nodig

Struikelstenen om je gelaat aan de schoolse straatstenen te schaven liggen in die nieuwe structuur voor het rapen: afschaffing van het B-attest in het eerste jaar, verdere afbouw van het taalonderwijs door lesuren te schrappen, meer vakvermengende projecten in plaats van duidelijke vakken en kennisoverdracht. Wie taalvaardigheid en taalkennis ondergraaft, bouwt die aan het peil van het hoger onderwijs? Hoe kan je zonder fatsoenlijk taalbegrip wat dan ook begrijpen en dus studeren? Mag inzet een beetje moeite kosten voor de heilige koe van het welbevinden dat soms verward wordt met goesting of een zesjescultuur?

Wat te denken wanneer men in het GO! verklaart leerlingen op het einde van het eerste jaar automatisch te laten overgaan naar het tweede jaar? Dan zal niemand verbaasd kunnen opkijken wanneer er in de volgende regering gepleit wordt voor verplichte uniforme en bindende eindtoetsen. Daar heerst de obsessie van een snelle, luidruchtige paukenslag boven een ingewikkeldere diepgravende benadering. Vanuit het oogpunt voor een eerlijke differentiatie mag ik hopen dat het niet gebeurt, maar het zou vooral het loon naar werken kunnen zijn van onderwijsmensen die niet willen zien, toegeven, of aan ouders willen meedelen dat er niveauverschillen (moeten) zijn om uitdagend onderwijs te kunnen aanbieden.

Daarbinnen kunnen talenten groeien, niet door de leugen te verkondigen dat iedereen alles moet kunnen en daarvoor vervolgens de inhouden uit te hollen. Laat ons dan maar van GOK naar BOK gaan - Betere Onderwijs Kansen. Zelfs in het secundair onderwijs. Zelfs als daar nog eens een, liefst gefundeerde, doordachtere hervorming voor nodig is. 

LEES OOK
Gaston Meskens / 27-03-2024

De wereld verbeteren begint bij het onderwijs

De idee onderwijs voor wereldburgerschap vanuit een universeel curriculum voor ethische competentie.
kinderen
Hind Fraihi / 19-10-2023

Deradicaliseringscentrum krijgt fors meer hulpverzoeken van scholen

Maatschappelijke spanningen bouwen zich op in de klas. Scholen zoeken hulp in de aanpak ervan.
Kinderen met rugzak op weg naar school.
Hind Fraihi / 05-10-2023

Honderden Antwerpse kinderen wachten nog op plek in buitengewoon onderwijs

In Antwerpen zitten nog 600 kinderen niet op (een juiste) school.
start schooljaar 2023-2024