Dit is een gastbijdrage. Een Apache-lezer levert met dit stuk een bijdrage aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

Progressieve partijen moeten dringend in de spiegel kijken

Kevin Franssen
KVDV-Antwerpen
Belgie, Antwerpen, 28-09-'12; Een man fietst langs een verkiezingsbord met daarop posters van de kandidaten voor het burgemeesterschap van de stad Antwerpen. Electionposters for the election of the new Mayor of Antwerp. Foto: Kees van de Veen

De Wever stelt voor om stoer te brullen tegen nieuwkomers: 'Graag vijf jaar werken en belastingen betalen. Wij denken niet aan de toekomst, gaan vijf jaar niet in jullie investeren, maar mijmeren samen rustig verder over ons glorieuze verleden. En doe die hoofddoek af!' Essentiële klimaatmaatregelen verdwijnen samen met stukken land onder de zeespiegel, want die wetenschappers verdedigen gewoon een links programma.

De kritiek van linkse partijen op deze startnota is dus terecht, maar ze vergeten iets heel belangrijks: door de boot te missen, zijn ze mede de oorzaak van deze situatie. Vooral Groen scoorde hard onder de verwachtingen en liet heel wat klimaatbetogers, achterban, leden en vrijwilligers bedremmeld achter. Ook sp.a kreeg wederom een stevige uppercut, waarvan je de knokkels nog altijd ziet zitten. What’s going on? Even op de terugspoelknop drukken.

Authenticiteit ging overboord

Meer dan vier jaar lang werden Vlamingen bestookt door extreme propaganda: Donald Trump, tweets van Theo Francken, memes in geheime groepen en gesponsorde social-mediaberichten van VB. Het effect daarvan werd zwaar onderschat. De paar tienduizenden klimaatbetogers verblindden de leidende partij aan linkerzijde maar de honderdduizenden Facebookgebruikers begrepen iets anders. Het momenteel politieke machtigste veld werd (en wordt) amper bespeeld.

Vlaams Belang wist op de knopjes van veel mensen te duwen door in te spelen op de migratiecrisis en de aanslagen die nog vers in het geheugen liggen. Ze geven simpele oplossingen voor de chaos van het bestaan, met hun vermogen om antwoorden te bieden die tegelijkertijd verzachtend en wreed zijn. Alle problemen zijn als vanouds veroorzaakt door ‘die Fremde’.

VB beloofde verlossing in zijn programma door zich rebels en sociaal te profileren en tegelijk in te spelen op islamofobie. De opgejutte en politiek vermoeide Vlaming zag meer en meer heil in VB, want veel van die ideeën werden salonfähig gemaakt. Vlaams Belang zaaide vuile boontjes, en N-VA oogstte gretig. Samen met hen kon de Vlaming een einde maken aan alle chaos. Het klimaatthema verdween uiteindelijk op de achtergrond en enkel PVDA kon met zijn dieprode parcours vooruitgang boeken. SP.A kopieerde de stijl, maar met een likje verf krijg je niets gerenoveerd. De partij kon de Vlaming emotioneel niet raken.

Doofstom

Door gebrek aan begrip voor de opgejutte Vlaming zijn linkse kopstukken soms letterlijk doofstom als het gaat over communicatie rond migratie, en geven ze weinig blijk van een realistisch economisch programma. Mensen willen duidelijke antwoorden over het migratiebeleid en hun (belastings)geld. Gebrekkige communicatie werd zichtbaar en werd online geridiculiseerd. En het zette twee kampen tegen elkaar op. Ik zag veel politiek talent authenticiteit overboord gooien en debatfiches afdreunen die een grote laag van de bevolking niet konden overtuigen.

Je kan theoretisch nog zo’n goed programma hebben, je moet waakzaam zijn over de politieke realiteit en je mag je niet vanaf de start van de campagne laten vastrijden. Om goed te kunnen schaken, moet je een aantal zetten vooruitdenken. Communiceren met een bredere laag wil niet zeggen dat je niet kritisch kan zijn of dat je je ideologie overboord moet gooien, maar wél dat je empathie kan tonen voor verzuchtingen.

Sommige progressieven die het VB hoopten te verslaan begonnen (vaak onbedoeld) een campagne om iedereen te beschamen die met rechts in contact stond of hen electoraal steunde. Dit wakkerde het wij-zij-denken echter aan, en gooide olie op het vuur. Het ging niet meer over inhoud maar over conflict. 'We werden opgejaagd!' 'Het is een vuile campagne!' Allemaal heel begrijpelijk en menselijk, maar herpak je, laat je niet vangen door doorzichtige rechtse technieken. Want de anderen opjagen zullen ze blijven doen, zo ondervond ik zelf dit weekend.

Reële gewelddadige bedreiging

Op Pukkelpop werd ik geconfronteerd met een aantal ‘Heil Hitler’-kwelende jongeren die zwaaiend met hun vlaggen minderjarigen belaagden, met in hun kielzog een aantal dronken, opgejutte zielen. Gelukkig kwam er meteen reactie van de leidende partij op rechts, toen Pukkelpop het waagde om een aantal vlaggen in beslag te nemen. Empathisch grootmeester Peter De Roover denkt vanzelfsprekend eerst aan zijn Vlaamse Vlag, en vindt het niet direct urgent om zijn steun uit te spreken voor jonge meisjes. En durf hem zeker niet over één kam te scheren met andere nationalisten. N-VA zou zoiets nooit doen. De media gingen er gretig op in, Facebook ontplofte, de VB-jongeren veroverden zichtbaar nieuwe zieltjes: actie geslaagd.

Online trok een eindeloze stroom van gewelddadige gesprekken zich op gang, samen met een bijna gechoreografeerde uitwisseling van webbedreigingen tussen tegenstanders. De sociale en gemeenschappelijke aantrekkingskracht van deze groepen is bijna net zo belangrijk als hun ideologische en wereldvormende.

In een sfeer van schijnbare onverschilligheid van regeringsfunctionarissen kunnen virulente en gewelddadige, extreemrechtse bewegingen groeien en uitgezaaid worden. Is dit hoe de publieke actie eruit zal zien in een tijdperk waarin extreemrechts gegroeid is aan de binnenkant van de politieke mainstream?

Er zijn op social media tienduizenden racisten, antisemieten, islamofoben, homofoben en xenofoben actief die zich elke dag bezighouden met eliminatieretoriek over mensen die ze vrezen en haten. Likkebaardend merken zij dat hun ideeën mainstream worden. Gewelddadig salafistisch extremisme wordt terecht onder de loep genomen, maar ‘onze mensen’ kunnen ook een reëel gewelddadige bedreiging vormen.

We moeten ons zorgen maken over de gewone man die helemaal in de war is door deze retoriek en besluit zelf iets te gaan doen. Hij wordt beïnvloed door groepen die wereldwijd opereren. Het bezoekje van Steve Bannon (hij diende als White House Chief Strategist in de administratie van Donald Trump tijdens de eerste zeven maanden van diens presidentstermijn. Hij is lid van het bestuur van Cambridge Analytica, het data-analysebedrijf dat betrokken is bij het gegevensschandaal Facebook- Cambridge Analytica) aan Filip De Winter in Vlaanderen valt niet te onderschatten. Bannons retoriek: 'Mensen die naar Europa komen, zijn terroristen en zullen de samenleving beschadigen. Houd migranten buiten en neem hun rechten af.'

Die retoriek en die communicatietechniek krijgen bij N-VA (remember de Vlaams-Belangachtige affiches die ze snel terugtrokken) en centrumpartijen een steeds grotere aantrekkingskracht en politieke acceptatie, maar Vlaams Belang is de absolute motor hierachter. In zijn meest extreme vorm werd deze retoriek zichtbaar in het online manifest van de man die in El Paso 22 mensen vermoordde.

KVDV-Antwerpen
Een man fietst langs een bord met daarop posters van de gemeenteraadsverkiezingen van de stad Antwerpen. (Foto : Kees van de Veen (C) Belga)

Dringende reanimatie nodig

Het is stuitend om te zien dat er aan de linkerzijde weinig verbetering in de communicatie zichtbaar is. Ondanks de (weliswaar minieme) kans op nieuwe verkiezingen en ondanks feedback van adviseurs, columns en analyses blijven linkse partijen slaapwandelen en verwarrend communiceren.

Er moet dringend meer geïnvesteerd worden in studie- en communicatiediensten. Het budget voor social media moet verhoogd worden om desinformatie te counteren. Tenminste als men een volgende nederlaag in 2024 wil voorkomen. PVDA voelt zich kiplekker in zijn radicale hoek. Dus als Groen en sp.a in de toekomst willen deelnemen aan een formatieronde, moeten ze pragmatischer worden en maatschappelijke trends opvolgen en beantwoorden. Niet een jaar voor de verkiezingen in ’23 maar NU. Wij hebben het broodnodig.

De groenen, socialisten en communisten hebben voldoende intelligente en charismatische mensen in hun rangen die onbeschaamd de stemmen van diverse gemeenschappen reflecteren. Ze moeten de ruimte en de kans krijgen om te evolueren en om professionele feedback en coaching krijgen. Mensen gecrispeerd in de hoek duwen als ze een foutje maken, laat soms ongemotiveerde, onzekere en gedesillusioneerde mensen achter. Als je verbindend wil werken en niet meer aan de zijlijn wil staan: walk the talk, don’t just talk the talk.

We hebben mensen nodig die met passie alle gemeenschappen benaderen met een gedurfd progressief verhaal. Mensen die ver weg blijven van ingestudeerde positieve oneliners en die oprechte empathie niet uit het oog verliezen. Mensen die niet in ‘de markt zijn gezet’, maar authentiek en onderbouwd het programma verdedigen.

Partijen moeten begrijpen dat 'diversiteit' zinloos is, als de mate van succes 'meer van hetzelfde' is. In de nog steeds erg homogene politieke gangen blijven nog veel verschillende wereldbeelden ondervertegenwoordigd. Inclusiviteit betekent dat mensen met diverse achtergronden, ideologische tradities en levensbeschouwingen hun werk anders doen, en nieuwe gevoeligheden, engagementen en knowhow meebrengen wanneer ze aan de machtstafels zitten. Als ze hun werk doen, zijn ze verantwoording verschuldigd aan mensen die hen daar hebben gebracht, zonder de status quo te handhaven. Minder is alleen maar cosmetisch.

Door uitsluiting en door middenklasseprivileges zien de diverse groepen zich niet vaak genoeg weerspiegeld in machtsposities. Een uitkomst daarvan is dat sommige gemeenschappen achtergesteld zijn, dat zij benadeeld zullen worden en dat zij raciaal geprofileerd worden. Zeker nu de positie van extreemrechts sterker is geworden. We verwachten dat politiek verkozenen aan beide zijden hard zullen vechten voor hun agenda, maar ik hoop ook dat ze naar mekaar toegroeien om taboeloos en wetenschappelijk onderbouwd te werken aan een beter land.

Om de linkerflank te laten herleven, moeten de progressieve partijen hun enthousiaste vechtlust reanimeren, en die niet in de kiem smoren als iemand buiten de lijntjes durft te kleuren. Kijk naar de authentieke campagne van ‘The Squad’ in de VS met Alexandria Ocasio-Cortez als sublieme voortrekker. Het doet verdomd deugd als iemand zijn eigen stem gebruikt. Ik heb hoop voor de toekomst, omdat het moet, maar de klok blijft tikken en veel mensen willen nu actie zien.

 

LEES OOK
De Helpdesk / 23-03-2024

Help, niemand wil een 'deepnude' maken van Ben Weyts

Deze week kreeg De Helpdesk een minister aan de lijn die wil, maar helaas niet mag excelleren.
De Helpdesk met Ben Weyts
Tom Cochez / 21-02-2024

'Nu zijn ze dood': een duik in de mislukte Operatie Beschadig Apache

Hoe de favoriete bouwpromotor van Bart De Wever via ’tScheldt probeerde Apache te beschadigen.
(Toenmalig) schepen van Ruimtelijke Ordening Rob Van de Velde (N-VA) buigt voor Erik Van der Paal.
De Helpdesk / 23-12-2023

'Hoera, ik heb een record beet!'

Deze week kreeg De Helpdesk een triomfantelijke politiebaas aan de lijn.
de helpdesk met bart de wever