120 uur in de file
Dat klopt hier alvast in de huidige situatie: álle burgers betalen nu en de bestuurders in de files dubbel. Laat ik beginnen met die bestuurders.
(1) Het kortste/snelste traject van Gent naar Brussel is een kleine 60 kilometer, volgens Googlemaps af te leggen in 50 minuten. Dat is echter zonder vertraging gerekend. Iemand die iedere werkdag van Gent naar Brussel (en terug) rijdt, staat jaarlijks 120 uur in de file. Zo wordt de werkweek een onbetaalde 2,5 uur langer, dus iedere rit is dat ongeveer 15 minuten vertraging of een half uur per dag.
Vrachtwagens staan eveneens in de file en die verloren uren kosten de bedrijven geld dat wordt doorgerekend aan de klant, dus ook aan burgers die niet in de file staan
Je kan het ook in euro’s omzetten. Als we even uitgaan van het mediaan nettoloon per uur (mensen die van Gent naar Brussel rijden om te werken zullen dat niet doen voor het minimumloon), dan betaalt iedere bestuurder €6,13 per dag aan tijd en is zij/hij op jaarbasis €1.471 kwijt.
(2) Vrachtwagens met goederen voor bedrijven (of andere beroepschauffeurs) staan eveneens in de file en die verloren uren kosten de bedrijven geld. Dat wordt doorgerekend aan de klant, dus ook burgers die niet in de file staan, verliezen hier geld.
Kortom: tegenstanders van rekeningrijden claimen op te komen voor ‘de hardwerkende Vlaming die niet anders kan dan de auto nemen om te gaan werken’, maar door de files niet aan te pakken, moet die Vlaming nu al dubbel betalen.
9.000 voertuigen per uur
Transporteconoom Stef Proost had het in Terzake van 8 april over een wegcapaciteit die 6.000 voertuigen per uur bedraagt. Zijn er meer voertuigen per uur, dan ontstaat er vertraging. De vraag naar vervoer is groot, dus zijn er op dat specifieke traject 9.000 voertuigen per uur en stijgt de vertraging.
Vergeet echter niet dat er ook mensen zijn die dit traject nu vermijden (thuiswerken, openbaar vervoer, glijdende werkuren, ander werk, …) omdat ze die vertraging niet zien zitten. Stel dat dat in deze situatie 2.000 mensen zijn (dat noemt men de 'latente vraag'): zij hebben een alternatief dat ze eigenlijk liever niet kiezen. Er zijn natuurlijk ook mensen die tevreden zijn met de alternatieven.
Door geld te vragen haal je voertuigen van de weg die daar niet per se moeten zijn en voorkom je dat de voertuigen van de 'latente vraag' allemaal terug op de weg komen
Als je maatregelen neemt om de vertraging te beperken zonder het rekeningrijden, dan krijg je die 2.000 voertuigen er plots wel bij. Bijvoorbeeld een extra rijstrook aanleggen om de wegcapaciteit te verhogen tot 9.000 voertuigen heeft in eerste instantie tot gevolg dat de vertraging bijna verdwijnt, maar als die 2.000 dat horen, zullen ze hun alternatief laten vallen en toch op die weg rijden.
Gevolg: 11.000 voertuigen en opnieuw vertragingen. Door geld te vragen om daar te rijden, haal je voertuigen van de weg die daar niet per se moeten zijn en voorkom je dat de voertuigen van de latente vraag allemaal terug op de weg komen.
Die 9.000 bestuurders kunnen niet anders, want ‘niemand rijdt voor zijn plezier in de file!’ is een veelgehoorde opmerking.
Deftige alternatieven
Wel, dat is onderzocht: één op de drie bestuurders hebben wel degelijk een deftig alternatief. Ze zouden het openbaar vervoer kunnen nemen, op een ander tijdstip de weg op gaan, carpoolen, thuiswerken, online shoppen, … Statistisch gesteld: als u op het middenvak in de file staat, dan moet de bestuurder links of die rechts van u daar niet per se zijn. Hebben zij geen alternatief, dan bent u zelf de ‘overbodige’ chauffeur. Mensen zijn gewoonte- en kuddedieren.
Op 24 uur zijn er nauwelijks 4 uur dat er geen treinen rijden tussen Oostende en Brussel en toch verkiest mijnheer Dedecker de auto
Mijnheer Jean-Marie Dedecker is hiervan zelf een mooi voorbeeld. In een interview haalde hij aan dat hij liever niet meer in de kamer gaat zetelen, omdat hij het traject Oostende - Brussel met alle files niet ziet zitten. Op een doordeweekse werkdag vertrekt de eerste trein al in Oostende om 4:41 uur en zijn er nog 6 treinen daarna om ruim voor 8:30 uur in het federaal parlement aan te komen. Na 17:00 uur zijn er 2 of 3 treinen per uur terug naar Oostende en vertrekt de laatste pas om 00:23 uur. Dat betekent dat er op 24 uur ongeveer 4 uur zijn dat er geen treinen rijden op dit traject en toch verkiest mijnheer Dedecker de auto.
Tijdswinst en gemoedsrust
Grootste slachtoffer van de één op drie bestuurders die zich vastklampen aan hun stuur? De hardwerkende Vlaming die geen alternatief kán kiezen (omdat een station te veraf is, zijn werk geen glijdende werkuren kan voorzien, …) en dus rond 8 uur wel op die Brusselse ring moet rijden. Hij kan misschien nog kiezen om een uur vroeger op te staan om de file te vermijden, maar dat weegt niet op tegen een half uur verliezen in de spits.
Als we met rekeningrijden de ‘overbodige’ bestuurders naar de alternatieven duwen en uit de spits kunnen halen, is die hardwerkende Vlaming degene met de grootste winst: tijdswinst (en gemoedsrust).
De stapsgewijze verhoging van de prijs voor sigaretten heeft aangetoond dat die niet werkt en we moeten dit dan ook vermijden bij rekeningrijden
Het rekenvoorbeeld geeft meteen ook aan waarom een paar cent per kilometer weinig verschil zal maken: de ‘overbodige’ bestuurders betalen nu al vrijwillig €6,13 aan tijd om toch in de spits te rijden. De stapsgewijze verhoging van de prijs voor sigaretten heeft vooral aangetoond dat die niet werkt en we dit moeten vermijden bij rekeningrijden.
Tegelijkertijd moet je investeren in de alternatieven: bestuurders zullen het niet pikken dat ze in minderwaardige omstandigheden geduwd worden, als ze niet willen betalen. Eigenaardig genoeg verdragen we vandaag wel het dagelijkse tijdsverlies, omdat daadkracht in het beleid ontbreekt. We kennen de cijfers niet of negeren die liever. Wie bedenkt een goeie slogan?
(En nog even terzijde: we betalen niet alleen met tijd, maar ook met onze gezondheid (fijn stof, stress), meer klimaatopwarming (hogere CO2-uitstoot), … of de zogenaamde externe kosten, maar ik wil de focus leggen op de kortetermijnvoordelen omdat de weerstand daar het grootst is.)
