Het parket bevestigde de inbeslagname aan Apache. Van seponering van het dossier was op dat moment geen sprake. Maar vreemd genoeg meldde Gazet van Antwerpen kort na publicatie op Apache dat het dossier intussen geseponeerd zou zijn. Zonder gevolg? Is er dan minstens geen sprake van aangetoond misbruik van vennootschapsgelden?
Misbruik
De nieuwe faillissementswet van 8 augustus 1997 voerde een aantal voorzieningen in die een beter toezicht op vennootschappen moeten toelaten. Er kwam een 'knipperlichtprocedure' waardoor de rechtbank van koophandel beter en sneller kan tussenkomen wanneer er faillissement dreigt.
Om misbruik van vennootschapsgelden door bestuurders tegen te gaan, werd een nieuw misdrijf ingevoerd: misbruik van vennootschapsgoederen
Om misbruik van vennootschapsgelden door bestuurders tegen te gaan, werd ook een nieuw misdrijf ingevoerd: misbruik van vennootschapsgoederen wanneer belangenconflicten tussen de bestuurders en de vennootschap exorbitante vormen aannemen, zodanig dat de persoonlijke belangen van de individuele bestuurders de bovenhand krijgen op het vennootschapsbelang. Wanneer de bestuurder de bedoeling heeft gehad de vennootschap te benadelen, wat moet bewezen worden, is dit strafbaar met een gevangenisstraf van een maand tot vijf jaar en een geldboete van honderd frank (de wet is van voor 2000, red.) tot vijfhonderdduizend frank. Ontzetting uit de rechten wordt eveneens opgenomen.
Bedrieglijke benadeling
Of er wat schortte met de verkoop van site op de Tunnelplaats, was van bij het begin reeds de vraag. Over de waarde van de site kan natuurlijk van mening worden verschild. Maurice De Velder kocht het terrein voor 5,82 miljoen euro en verkocht het dezelfde dag nog aan de NV Tunnelplaats voor ruim 9 miljoen euro. Een verschil van meer dan 3 miljoen euro op één dag is meer dan een meningsverschil over de werkelijke waarde.
Waarom betaalde de NV Tunnelplaats, een dochtervennootschap van Land Invest, zo veel meer? Is dat geen exorbitante benadeling van Land Invest?
Restaurantkosten
Dat bedrijfsleiders al eens op kosten van het bedrijf op restaurant gaan of dat zelfs een verjaardagsfeestje door het bedrijf wordt betaald, valt binnen onze Bourgondische gewoonten. Wanneer wordt dat een misbruik? We lezen op Apache:
“Dat valt onder meer af te lezen aan de geboekte restaurantkosten binnen LIPM. De uitgaven via de projectvennootschap, bestuurd door Erik Van der Paal en Marc Schaling, liepen in de periode 2014-2017 op tot bijna 720.000 euro. Dat betekent dat in die periode maandelijks voor gemiddeld bijna 15.000 euro op restaurant werd gegaan. Het ‘culinaire’ topjaar blijkt 2014 te zijn geweest. Dat jaar tafelde het management van LIPM voor ruim 218.000 euro."
"Toen in 2017 de cijfers zeer diep in het rood gingen en duidelijk werd dat Van der Paal en Schaling er een zeer uitbundige levensstijl op bleven nahouden, trachtte Ogeo Fund te knippen in de excessieve restaurantuitgaven
"Omgerekend is dat 18.174 euro per maand. Toen in 2017 de cijfers zeer diep in het rood gingen en duidelijk werd dat Van der Paal en Schaling er ondanks alles een wel zeer uitbundige levensstijl op bleven nahouden, trachtte Ogeo Fund te knippen in de excessieve restaurantuitgaven. Op 30 juni 2017 werd dan ook beslist om de ‘representatiekosten’ voor 2017 te beperken tot 100.000 euro. Maar er was een probleem: op het moment van het ondertekenen van die nieuwe afspraken eind juni, had het management dat jaar al 109.533 euro uitgegeven op restaurant. Voeg daarbij de restaurantkosten van de eindejaarsperiode 2016 die in 2017 geboekt stonden, en de teller stond op 30 juni al op 124.594 euro. Anders gezegd: 24.594 euro meer dan volgens het nieuwe budget toegelaten was.”
Vergoedingen
Het maakte het voorwerp uit van zowel een gerechtelijk als een parlementair onderzoek: in het Publifin schandaal werd aangetoond dat er vergoedingen werden uitbetaald voor fictieve of niet verantwoorde vergaderingen. Dat blijkt bij het door het pensioenfonds Ogeo - de belangrijkste klant van Publifin - gefinancierde Land Invest ook het geval.
“Het overgrote deel van het totaalbedrag (88%) dat via LIPM naar Valérie Dardenne stroomde, werd betaald voor de 'strategische adviezen' die ze verleende aan het directiecomité van Land Invest Group", lezen we verder op Apache. "Concreet kwam dat neer op een wekelijkse vergadering van twee uur. Een vergadering waarop ze niet verplicht aanwezig moest zijn. Daarnaast factureerde de architecte ook nog eens bijna 48.000 euro voor haar mandaat als bestuurder van Land Invest Group. In het begin ging het daarbij om één vergadering per trimester."
"Toen het water Land Invest Group in 2017 aan de lippen kwam, werd het vergaderritme opgedreven"
"Toen het water Land Invest Group in 2017 aan de lippen kwam, werd het vergaderritme opgedreven. Tot slot werd Valérie Dardenne ook nog eens betaald als architecte door Land Invest Group. Ze werd uitstekend vergoed – ze factureerde 59.772 euro – om de plannen te tekenen van een residentieel bouwproject in Luik. Een project dat haar de facto met een belangenconflict confronteerde, aangezien ze tegelijkertijd opdrachtgever was – als bestuurder – en onderaannemer – als architecte."
Management
Zoals het bij Publifin werd aangetoond, is het ook bij Land Invest de vraag wat tegenover exorbitante vergoedingen staat.
“Alles draait om een debetnota van ruim 261.000 euro, inclusief btw, die op 22 mei 2018 werd verstuurd door ELJ Consulting", zo meldt Apache verder. "Dat is de managementvennootschap van Emmanuel Lejeune. Sinds het geforceerde vertrek van Stéphane Moreau uit Ogeo Fund in juni 2017, na het uitbarsten van de Publifin-affaire, staat Lejeune aan het hoofd van het pensioenfonds."
"De debetnota werd verstuurd naar de nieuwe aandeelhouders van Land Invest Group. Begin 2018 nam die nieuwe aandeelhouder – Triple Living – de aandelen van Elba Advies in Land Invest Group over. Die vennootschap waarachter Erik Van der Paal en Marc Schaling schuilgingen, bezat 50% van de aandelen. Enkele maanden later nam Triple Living ook de andere vijftig procent aandelen over van Ogeo Fund."
"De verklaring voor de bijzondere factuur? Sinds 2011 zou Emmanuel Lejeune systematisch vergeten zijn om maandelijks zijn honoraria als bestuurslid te factureren aan Land Invest Group"
"De verklaring voor de bijzondere factuur? Sinds 2011 zou Emmanuel Lejeune systematisch vergeten zijn om maandelijks zijn honoraria als bestuurslid – hij zetelde als ‘bestuurslid B’ namens Ogeo Fund – te factureren aan Land Invest Group. Naast de B-bestuursleden zetelden ook de A-bestuurders namens Elba Advies in de raad van bestuur. Begin december 2011 stapten Ogeo Fund en Elba Advies elk voor 50% in Land Invest Group om samen zaken te doen op de Antwerpse vastgoedmarkt."
"Van december 2011 tot mei 2018 zou Lejeune naar eigen zeggen jaarlijks het equivalent van 40.700 euro waarop hij recht zou hebben, niet hebben gefactureerd. Dat komt neer op 3.400 euro per maand. De voorzitter van het directiecomité van Ogeo Fund zou zich daar plots bewust van geworden zijn in mei 2018, kort nadat Ogeo Fund zijn aandelen in Land Invest Group verkocht aan Triple Living."
Pensioenfonds
In voorliggende dossiers gaat het niet enkel over vennootschapsgelden. Land Invest was immers voor de helft gefinancierd door Ogeo Fund, het pensioenfonds van de Luikse PS. Wegens het maatschappelijk belang van dergelijk fonds, de vrijwaring van de pensioenen van de werknemers, is er een bijkomende garantie: het toezicht door de beurswaakhond FSMA.
Als toezichtsautoriteit streeft de FSMA naar een eerlijke en correcte behandeling van de financiële consument. Zij wil transparante financiële markten en een billijke en ordelijke handel op die markten via juiste en volledige informatieverstrekking door de vennootschappen die een beroep doen op die markten. Zij bevordert een correcte financiële dienstverlening door toe te zien op de gedragsregels voor de financiële instellingen, op de financiële producten, op de financiële dienstverleners, en op de aanvullende pensioenen, en door bij te dragen tot een betere financiële vorming van de consument. Zo wil de FSMA waarborgen dat het financiële systeem het vertrouwen van zijn gebruikers waard is. De FSMA kan op verschillende manieren optreden als een vennootschap zich niet aan de regels houdt (bv. een waarschuwing publiceren, de notering van een aandeel schorsen, een geldboete opleggen, ...). De FSMA kan mogelijke gevallen van handel met voorkennis of koersmanipulatie onderzoeken en zo nodig bestraffen (website FSMA).
Schandalen en graaicultuur
Het vorige jaar was een aaneenschakeling van schandalen voornamelijk in de samenwerking tussen de openbare en de privésector. De opeenvolgende gerechtelijke en parlementaire onderzoeken zorgden zelfs voor een nieuw begrip: 'graaicultuur'. In alle gevallen werd immers vastgesteld dat er misbruik gemaakt werd van de vennootschapsgelden ten voordele van de exuberante levenswijze van de bestuurders. Vraag is dus of dit ook door de door Apache op basis van boekhoudkundige documenten en verklaringen aangetoonde misbruiken niet het geval is.
In ieder geval kan je van het 'lasterlijk medium' Apache niet zeggen dat het als onderzoeksjournalistiek medium zijn maatschappelijke opdracht niet heeft vervuld
In ieder geval kan je van het 'lasterlijk medium', zoals het wel eens wordt genoemd, niet zeggen dat het als onderzoeksjournalistiek medium zijn maatschappelijke opdracht niet heeft vervuld. Vraag is echter tot wat dergelijke onderzoeksjournalistiek leidt, wat er de bestaansreden en de verantwoording voor is, indien de officiële instellingen als de FSMA of het Openbaar Ministerie er niet dezelfde aandacht aan geven.
Onderzoeksjournalistiek kan wel aantonen waar de schandalen liggen: om deze te stoppen, moeten ook de andere instellingen hun verantwoordelijkheid opnemen. Daarom is hier de belangrijke vraag: waarom heeft het parket binnen de kortste keren het dossier zonder gevolg gerangschikt? Werden er dan geen strafbare misbruiken vastgesteld?
