Op het eerste zicht lijkt De Wever daar al een vreemd redeneringssprongetje te maken: deze jongeren lijken juist te vragen om meer daadkracht, investeringen in nieuwe hernieuwbare productiecapaciteit, en meer middelen voor onderzoek, ontwikkeling & innovatie. Laat het nu net zijn dat Europa en de OECD de laatste decennia al helemaal niet meer investeren in vooruitgang en innovatie, en dan nog specifiek op het vlak van energie-gerelateerde technologie. Uit analyses van het IEA blijkt dat Westerse landen 5 tot 10 keer meer zouden moeten uitgeven aan energietechnologisch onderzoek dan ze momenteel doen. De klimaatjongeren protesteren dus net voor datgene waar De Wever zelf voor pleit.
Hoe Bart De Wever er opnieuw in slaagt om behoudsgezindheid en lethargie in de markt te zetten als een eigenzinnig soort progressiviteit blijft verbazen. Dat we het N-VA pleidooi voor nieuwe kerncentrales vooral moeten lezen als een vrijgeleide voor verlenging van onze oude nucleaire capaciteit en nog meer stilstand is nu al duidelijk. De zogenaamde veilige en duurzame (maar helaas nog onbestaande) ‘thoriumcentrales’ zijn een verhaaltje voor het slapengaan.
Als N-VA zich al zo druk maakt over de impact van de kosten voor hernieuwbare energie, wie zal dan de Bart-De-Wever-tax betalen voor 6 nieuwe kernreactoren?
Zelfs het internationale Nuclear Energy Agency ziet slechts nog een bescheiden rol voor nucleaire energie in de toekomstige energiemix en Europese landen die koppig vasthielden aan de introductie van nieuwe kerncentrales trekken schoorvoetend hun plannen terug (cynisch genoeg omdat de vrije markt de financiering van deze installaties niet meer ziet zitten). Als N-VA zich al zo druk maakt over de impact van de kosten voor hernieuwbare energie, wie zal dan de Bart-De-Wever-tax betalen voor 6 nieuwe kernreactoren?
Eco-modernisten
Maar laat ons toch nog eens terugkeren naar dat ‘eco-realisme’ waar de N-VA het de laatste maand zo vaak over heeft. Bij de jonge leeuwen (jong-N-VA) horen we al eens fluisteren dat het eigenlijk hun idee is. Tijdens hun jongerencongres van maart 2016 hielden ze een pleidooi om de oplossingen voor de milieuproblematiek volledig in handen te leggen van de ‘innovatie en de markt’. Nieuwe kerncentrales zorgen voor overvloedige energie. "Verstandig groen is rechts groen!"
De N-VA jongeren lijken hun kaas wel te hebben gehaald bij de ‘eco-modernisten’: een kritische wetenschappelijke groep die zich in hun manifest van april 2015 verzetten tegen vooruitgangspessimisme. “In this, we affirm one long-standing environmental ideal, that humanity must shrink its impacts on the environment to make more room for nature, while we reject another, that human societies must harmonize with nature to avoid economic and ecological collapse.” De mensheid moet dus vooral blijven doen wat ze altijd al deed, en dan komt het best wel goed.
De demografische tsunami waarvoor Etienne Vermeersch nog waarschuwde in ‘De ogen van de panda' (1988) kan worden voorkomen door te investeren in welvaartsontwikkeling en onderwijs voor vrouwen. De toename van de menselijke consumptie en de milieu-impact van vervuiling en uitstoot kan worden bestreden met nieuwe efficiëntere en circulaire productie-technologieën die kunnen worden voorzien van overvloedig veel energie. Zelf onze ruimtelijke beperkingen zijn futiel ten opzichte van de mogelijkheden die ruimtevaart en het mogelijk terraformen van planeten in ons zonnestelsel, of ver daar buiten, mogelijk maakt.
Optimisme
En wie goed luistert, zal zien dat de eco-modernisten heel wat medestanders kunnen vinden. “So it is worth reminding ourselves of how lucky we are to be living in the most peaceful, most prosperous, most progressive era in human history”, zo probeerde de president van de Verenigde Staten, Barack Obama, op de Global Development summit van juli 2016 het vooruitgangspessimisme van het laatste decennium te counteren.
Ondanks de financieel-economische crisis en wereldwijde politieke onstabiliteit valt er ook heel wat goed nieuws te vertellen. Zo is extreme armoede, kindersterfte en ondervoeding meer dan gehalveerd sinds 1990, terwijl de wereldbevolking met 1,8 miljard mensen is toegenomen. Er zijn twee keer zoveel mensen met obesitas dan er ondervoed zijn!
In dezelfde periode is de wereldeconomie bijna verviervoudigd. We kunnen ons deze enorme vooruitgang in welvaart en ontwikkeling moeilijk voorstellen. 91% van de kinderen wereldwijd heeft nu toegang tot lager schoolonderwijs. 43% van de wereldbevolking heeft toegang tot het internet (Millenial Development Goals 2015). De laatste decennia lijkt het alsof de mens voor elke ecologische uitdaging wel een technologische oplossing kan bedenken: via grootschalige implementatie van afvalwaterzuivering en controle over het gebruik van meststoffen op landbouwgronden kon de impact van eutroficatie en de vervuiling van waterlopen worden aangepakt. De grote problemen die werden vastgesteld bij het gebruik van CFK’s (chloorfluorkoolwaterstoffen) en de aantasting van de arctische ozonlaag gedurende de jaren ’80 leidde tot een internationaal gecoördineerde actie die in een tijdspanne van 20 jaar heeft geleid tot een geleidelijke substitutie van CFK-koelmiddelen door duurzamere alternatieven.
Al sinds 1987 bracht de Noorse premier Gro Harlem Brundtland via zijn rapport ‘Our Common Future’ het concept van ‘duurzame ontwikkeling’ naar voor. Het zou de basis worden van de historische VN-conferentie van Rio de Janeiro in 1992. In het optimisme na het beëindigen van de koude oorlog besliste de internationale gemeenschap om de milieu-impact van de mensheid gemeenschappelijk aan te pakken. En de sleutel van deze duurzame ontwikkeling zouden we in handen leggen van het triple P principe (John Elkington, 1994): een wereldwijde vrije markt zorgt voor sociaal-economische welvaart en een verbetering van de milieu-impact door internalisatie van de milieukost (triple dividend). Ook bij sociaal-democratische partijen vond de theorie van de duurzame ontwikkeling lang steun, aangezien investeren in duurzame transitie volgens een ‘no-regret’-scenario (bv Green deal) nauwelijks moet leiden tot welvaart- of comfortverliezen. Wanneer linkse partijen zich inzetten om historische herverdelingsmechanismen te verdedigen heeft dit tot gevolg dat het kapitalistisch groeimodel en het sociaal-industrieel complex wel overeind moet blijven.
Al sinds zijn ontstaan ligt het Triple P- model onder vuur. Waar de hypothese van Simon Kuznets aanvankelijk kon aantonen dat de marginale bereidheid tot het inruilen van materiële welvaart tegenover meer milieuschade steeds verder is afgenomen gedurende de lange periode van economische ontwikkeling in de Westerse wereld na de Tweede Wereldoorlog, worden in de laatste decennia ook ‘rebound’-effecten vastgesteld. Ecologische efficiëntie en een lager verbruik gaan vaak ook gepaard met lagere kostprijzen, waardoor consumenten opnieuw meer verbruiken. Een gelijkaardige relatie die door Kuznets werd vastgelegd tussen dalende inkomensongelijkheid en welvaartstoename werd in 2014 ontkracht door de Franse economist Thomas Piketty (2014).
