Dit is een gastbijdrage. Een Apache-lezer levert met dit stuk een bijdrage aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

Dekoloniseer de VRT - begin met de Congo-desk

Ludo De Witte
Lumumba werd 50 jaar geleden vermoord. (Foto Gary Soup)
Lumumba werd 50 jaar geleden vermoord (Foto Gary Soup)

Getuige zijn reportages over de werkzaamheden van de parlementaire Lumumba-commissie, waarin hij hardnekkig probeerde de these van Belgiës onschuld in de moord staande te houden - ooit moet iemand eens het beeldmateriaal bij de VRT opvragen en daaraan een universiteitsthesis wijden.

Vorige week was de maat dus vol voor Verlinden. Eerst was er de geweldige uitzending over de dekolonisatie van Congo, in de Canvas-reeks ‘Kinderen van de kolonie’, waarin een correct beeld wordt geschetst van het dekolonisatieproces en de rol van het Belgische establishment in de liquidatie van Patrice Lumumba.

Enkele dagen later werd ik gevraagd om op Radio1 uitleg te geven over de macabere ‘souvenirs’ van de Belgische rol in de moord op Lumumba. Tot vandaag zijn immers een of meer tanden en vingerkootjes van Lumumba, die een Belgische politiecommissaris als trofee had bewaard, in handen van het Brusselse gerecht, na een klacht wegens heling door mij ingediend. Op de website van de VRT verscheen daarover een uitgeschreven verslag.

Schermafbeelding 2018-12-17 om 15.43.35

De sneer naar de mensen van de VRT is een zaak voor de omroep. Maar wat hij daar over mij schrijft is pure laster. Laten we even de puntjes op de i zetten:

a) Volgens Verlinden heeft Emmanuel Gerard “meteen na het werk van de Lumumba-commissie (…) het meest volledige onderzoek naar de moord op Lumumba gepubliceerd dat er bestaat.”

Verlinden heeft het over het boek Death in the Congo van Emmanuel Gerard en Bruce Kuklick. In werkelijkheid is dat boek een synthese van het rapport van de Lumumbacommissie, aangevuld met enkele conclusies over de rol van de VS. (De Lumumbacommissie mocht immers niet inzoomen op de rol van zijn Amerikaanse bondgenoot, en dat kon in het boek wel…) Ook de rol van de Sovjetunie komt aan bod, steunend op onderzoek van Serrgey Mazov en Lise Namikas. Onderzoek dat overigens volledig bevestigt wat ik in mijn boeken stel.

b) In Death in the Congo hebben Emmanuel Gerard en Bruce Kuklick, als we Verlinden mogen geloven “het boek en de stellingen van Ludo De Witte in grote mate op basis van degelijk wetenschappelijk onderzoek met de grond gelijk gemaakt.” Niets is minder waar.

Het klopt dat ik met Manu Gerard, waarmee ik tijdens en na de Lumumba-commissie lange gesprekken heb gevoerd, over een aantal punten van mening verschil. De meeste daarvan zijn mijn inziens terug te voeren tot het compromis dat Manu Gerard als expert van de Lumumbacommissie moest maken met die andere invloedrijke, maar conservatieve expert, prof. Luc De Vos van de Koninklijke Militaire School.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA
Ludo De Witte (Foto: EPO Uitgeverij)

Los daarvan zijn meningsverschillen onder onderzoekers in deze normaal, zeker in een complex dossier waarin voortdurend nog vooruitgang in het onderzoek wordt geboekt (in 2019 publiceer ik bijkomend materiaal, een neveneffect van mijn onderzoek naar de rol van België in de moord op de Burundese premier Louis Rwagasore).

Maar in essentie deelt Gerard de basisstellingen van mijn werk, en dat schrijven Gerard en Kuklick ook in Death in the Congo, in de eindsectie waar ze de historische bronnen beoordelen: "Another element in the accepted interpretation asserts that the security services of the colonial powers, and in particular elements of the Belgian government, perpetrated the murder to maintain imperial prerogatives. This approach received compelling confirmation in a book by Ludo De Witte, The Assassination of Lumumba (New York: Verso, 2001), which was translated into English from a French rendering of the original Dutch, De Moord op Lumumba (Leuven: Van Halewyck, 1999)." (p. 252, editie van 2015). Een eind verderop schrijven de auteurs dat “Ludo De Witte’s compelling The Assassination of Lumumba (…) added new material”. (p. 262)

De lezer vergeve me dat ik inzoom op de laster van Verlinden. Ik zou er de aandacht niet op vestigen, ware het niet dat dit incident de persoon van Verlinden overstijgt. Verlinden zorgt er met zijn reportages nog steeds voor dat Vlaanderen al te veel met een neokoloniale bril naar Congo en Afrika kijkt.

In de slipstream van de slag onder de gordel aan mijn adres stuurde hij nog een tweet de wereld in die hem uiteindelijk een zitje in het (overigens doorgaans uitstekende) programma ‘Interne Keuken’ van 15 december opleverde. Hij kreeg er een half uur cadeau om ongestoord een resem onwaarheden de ether in te sturen.

Zo zei hij er dat premier Lumumba "moordcommando's naar de Kasaï" uitstuurde – een pertinente leugen, en een echo van de stokoude demoniseringscampagne tegen de Congolese premier die ik in mijn boek De moord op Lumumba deconstrueer. Ook zijn uitspraken dat president Kasa Vubu een belangrijker figuur was in het dekolonisatieproces dan premier Lumumba; dat de Rwandese dictator Habyarimana moest worden uitgeschakeld; dat Lumumba niet de kans (tijd) heeft gekregen om dictator te worden; dat de moord op Lumumba paste in de modus operandi van het Westen waarin ook de moorden op Kadhafi, Ceaucescu etc. thuishoren... het zijn stuk voor stuk onwaarheden die alles over Peter Verlinden zeggen, en niets over de geschiedenis van Congo.

Met Peter Verlinden heeft de VRT een groot probleem van geloofwaardigheid in huis. Ik ben in het verleden al uitgebreid ingegaan op de (neo-)koloniale kijk van Verlinden (zie daarover mijn artikels op de website van Apache, o.m. 'Zinzen, de tanden van Lumumba en de VRT-Congoberichtgeving', 'Peter Verlinden interviewt de geschiedenis weg', of ‘De koloniale sehnsucht van Peter Verlinden’.) Academici als Karel Arnaut, Jan Blommaert en Matthias De Groof drukten zich al in dezelfde zin uit. (Zie bvb. een bijdrage van Matthias De Groof, ‘De Congo-nostalgie van de VRT’.

Nu de samenleving op weg is naar een echte dekolonisatie van de publieke ruimte en het collectieve geheugen, onder impuls van zelfzekere en goed gedocumenteerde Afro-Belgen, wordt het tijd dat ook de VRT een stap in de goede richting zet.

Mijn advies: dekoloniseer de openbare omroep. Haal alvast Peter Verlinden van de Congo-desk weg, en gebruik zijn expertise voor opdrachten waar zijn neokoloniale blik geen impact heeft. Er zijn genoeg bekwame VRT-journalisten zonder parti pris die zijn plaats kunnen innemen. Verlinden is de laatste loot aan de boom waarvan de wortels liggen in Radio Belgisch Congo. 60 jaar later is de tijd rijp – neen, al lang voorbij – dat die boom wordt omgehakt.

LEES OOK
Geert Buelens / 29-07-2020

Tekenen des tijds

De tv-serie Kongo uit 1997 is een interessante graadmeter om het traag maar gestaag voortschrijdende debat over de Vlaamse mentale dekolonisatie te peilen.
Leest-gb
Karl van den Broeck, Kaja Verbeke / 02-01-2018

'Bart De Wever heeft de boeken van zijn broer goed gelezen'

Historicus Koen Aerts blikt terug op 'Kinderen van de collaboratie', de tv-reeks die Vlaanderen danig heeft beroerd.
Koen Aerts
Ludo De Witte / 08-07-2011

Zinzen, de tanden van Lumumba en de VRT-Congoberichtgeving

Als onze kijk op de eerste jaren van de Congolese onafhankelijkheid vertekend is, dan is dat volgens auteur Ludo De Witte omdat we een halve eeuw lang door de gekleurde bril van…
François Lumumba, een van de nabestaanden van de eerste Congolese premier, Patrice Lumumba diende twee weken terug klacht in tegen een tiental Belgen die (on)rechtstreeks betrokken waren bij de moord op zijn vader (Foto Geoffroy Van der Hasselt - Reporters)