1. Geef burgers letterlijk ruimte
Heel wat gemeenten beschikken nog steeds over veel gronden. Wij stellen voor dat er letterlijk ruimte gegeven wordt aan burgercollectieven om samen te werken. Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van samen-tuinen. Je kan straten ook ruimte geven om hun straat volledig her in te richten en samen te beheren. Je kan burgers steunen bij het aanschaffen van gebouwen, zoals de Theatergarage in, Antwerpen. Vandaag botsen burgers wettelijk op heel veel procedures en drempels. Elke gemeente zou die drempels geleidelijk aan moeten wegwerken.
Voorbeelden:
2. Geef burgers letterlijk tools
Burgercollectieven die zich inzetten voor hun gemeente hebben ook tools nodig. Stel het materiaal van de gemeente daarom ter beschikking van burgercollectieven via materialenbibs. Of werk hiervoor samen met de Kringwinkel.
Voorbeelden:
• Circuit
3. Geef burgers financiële middelen: burgerbegroting Antwerpen, civic crowdfunding, filantropie...
Koken kost geld. Een bestuur dat zwaar inzet op burgerparticipatie stelt een fundamenteel deel van haar budget ter beschikking van burgers. Het district Antwerpen reserveert bijvoorbeeld 10 % van haar budget aan haar inwoners via een burgerbegroting. De komende jaren verwachten we een opkomst van civic crowdfunding en -sourcing in Vlaanderen.
Door ‘matchfunding kan een lokaal bestuur gecrowdfunde en/of gecrowdsourcete bedragen van maatschappelijke initiatieven verdubbelen.
Een andere belangrijke bron van financiële middelen is filantropie. Een lokaal bestuur kan projectoproepen van de Koning Boudewijnstichting mee bekendmaken of burgercollectieven steunen bij het samenstellen van projectdossiers.
Voorbeelden:
• Burgerbegroting district Antwerpen
4. Steun burgercoöperaties, community shared agriculture, zorgboerderijen, woningcoöperaties, community sportclubs ...
Een burgercoöperatie is een burgerinitiatief waar burgers de baas zijn. Zo’n coöperatie werkt volgens de internationale coöperatieve principes en kenmerkt zich door:
• open en toegankelijk voor alle burgers, ongeacht hun herkomst;
• transparant en democratisch bestuur, met beslissingsmacht bij de burgercoöperanten;
• autonoom en onafhankelijk van bedrijven en instellingen. Lokale besturen kunnen burgercoöperaties faciliteren. Heel vaak moeten er wettelijke procedures worden aangepast om burgercoöperaties mogelijk te maken. Ook kan je zo clubs en verenigingen nieuw leven inblazen.
Voorbeelden:
• Partago
• CSA boerderij ‘Land van Duwijck’
• Boerenmarkt ‘Kraakvers’ Antwerpen
• Sportclub als gemeengoed ‘Act as one’
5. Zet in op actief burgerschap via scholen: school als gemeengoed
Scholen zijn ideale plekken om te leren over burgerschap. Voor leerlingen, maar ook voor ouders, leerkrachten en directies.
Benader scholen daarom als een gemeengoed en laat leerlingen, ouders, leerkrachten en directies de school samen beheren. Dat kan via kleinschalige projecten zoals bijvoorbeeld het herinrichten en beheren van de speelplaats.
Voorbeelden:
6. Maak gebruik van online deelplatformen
Nieuwe media zijn onontbeerlijke instrumenten voor nieuwe samenwerkingen en ‘matchmaking’. WhatsApp wordt zo al vaak gebruikt, maar we verwachten de komende jaren een wildgroei aan online deelplatformen.
Voorbeelden:
• Hoplr
• Peerby
7. Zet in op buurtcontracten
Laat groepen mensen samen een stukje gemeente beheren: een plein, park, natuurgebied, gebouw ... En gebruik hiervoor een nieuw soort buurtcontract dat uitgaat van een gedeelde verantwoordelijkheid, gelijkwaardigheid tussen burgers en administratie, gemeenschappelijke belangen en belangencongruentie. De focus ligt daarbij op het collectieve belang en op de versterking van de samenwerking tussen burgers en administratie.
Voorbeeld:
• Park mee
8. Verbind lokaal met regionaal
Bij een lokale ontwikkeling loop je het risico dat je de buitenwereld uit het oog verliest. Het is daarom enorm belangrijk om de blik open te houden, en lokale ervaring, kennis, ideeën te delen met de regio. Dat kan via ‘Staten-Generaals’ of zogenaamde ‘Commons Assemblies’. Er zijn organisaties die dit faciliteren zoals intercommunales, provincies, Vormingplus, logo’s, de Wakkere burger ... Er moet overwogen worden om locoregionale ‘Commons labs’ op te richten.
Voorbeelden:
• Translab K Vormingplus Kempen
• Commons Assembly ‘Antwerpen Tuinstad’
9. Zet in op inclusie en sociale innovatie
Commons, deelplatformen en deeleconomie zijn niet per se inclusief, open voor iedereen. Een kerntaak van een lokaal bestuur is om het gemeenschappelijk belang te waarborgen. En dat op alle domeinen; maatschappelijk, op vlak van huisvesting, tewerkstelling, sportclubs ...
Voorbeelden:
10. Burgercollectieven vervangen publieke dienstverlening niet
We beschouwen burgercollectieven complementair en supplementair met de lokale overheid, niet als een besparingsstrategie. Ambtenaren willen we niet vervangen, maar een andere rol geven. Een rol als een ‘pivot’, een spilfiguur, een aanspreekpunt. Ambtenaren moeten heel aanwezig zijn in het speelveld van burgercollectieven. Een lokaal bestuur moet zoveel mogelijk ‘toelaten wat niet verboden is’ – maximaal zuurstof geven aan coalities.
Voorbeeld:
• Groensculptuur De Coninckplein Antwerpen:
(Dit artikel verscheen eerder in TerZake Magazine, een uitgave van De Wakkere Burger vzw)
