Het is weer voorbij, die dag waarop onze politieke, en dus ook morele, leiders ons vertellen hoe het er met ons voorstaat. Een golf van optimistisch nieuws werd over ons heen gegoten, maar veel media vermeldden daarbij dat veel burgers in dit land het kabinet niet geloven (AD 18-9-2018). Hoe dat zo?
Als het ministerie van Algemene Zaken ons toejuicht: ‘’Van ons allemaal, voor ons allemaal’’,en de media ons in alle staten van vreugde toevoegen dat de koopkracht verbetert met 1,5% voor ons allemaal, kunnen we toch eigenlijk niet anders dan in diepe gelukzaligheid weer terugzakken in onze bank. Maar is het wel zo?
Allemaal, maar sommigen iets minder
‘’Voor allemaal’’??? Jawel toch, want de vermogensbelasting gaat naar beneden, de vennootschapsbelasting gaat naar beneden, en zelfs belooft men de inkomstenbelasting te verlagen voor wie daarvoor genoeg verdient. En dan wordt er een prachtig procentueel opgemaakt koopkracht-plaatje weergegeven, dat meldt dat de laagste inkomens er voor de inkomstenbelasting circa 9 euro per maand op vooruitgaan, de modale inkomens 45 euro en de hoogste inkomens (van boven 80.000 euro) circa 110 euro of meer per maand.
Ofwel wie het besterft van de armoede krijgt precies dat meer dat nodig is om te voelen hoe arm zij of hij is. De middenklassen gaan erop vooruit, maar niet enkel door de inkomstenbelasting, wel vooral door de niet meegerekende vermogensbelasting, aangezien ze vaak een eigen huis hebben, waar daarnaast ook nog hypotheekaftrek op zit.
En die hoogste klassen, die duidelijk niet genoeg hebben, krijgen ook nog het voordeel van hun dividendbelasting (want de aandelen staan heus wel in het buitenland geparkeerd) en de voordelen op hun dure elektrische auto die alleen zij kunnen betalen. En om te benadrukken wie met ‘’allemaal’’ bedoeld wordt, wordt voor iedereen de BTW op de basisbehoeften verhoogd van 6 naar 9%, oftewel, de echt arme mag zijn 9 euro inleveren om er de verhoogde prijs van het brood mee te betalen, terwijl de rijkeren daar niets van voelen.
Van de ene helft voor de andere helft
Tja, is dat erg? Als je in je villa woont en je overbuurvrouw is een lieve alleenstaande moeder met 2 kinderen, die voorbijfietst als jij je Tesla van de oprijlaan afrijdt, is dat dan op zich een probleem? Op zichzelf niet, nee. Je glimlacht naar elkaar, wuift zelfs misschien even, en niks aan de hand. Een verschil weten is niet hetzelfde als er een hekel aan hebben.
Moraal is er niet meer mee gemoeid in Nederland, de opdeling in haves and have nots is algemeen aanvaard goed, en dus roept Mark Rutte blij ‘’Ons allemaal’’. Als wij met elkaar allemaal samen zouden aanvaarden dat het is zoals het is en dat als een natuurtoestand zien die we nu eenmaal onszelf aandoen, wie zou er dan iets te klagen kunnen hebben? Maar doen we dat? Ik denk dat ons nieuwe kabinet maar al te bang is dat we dat eigenlijk niet doen.
‘Van ons allemaal, voor ons allemaal’ houdt niet meer in dan de aankondiging dat de rijkste helft van dit land opnieuw bereid is de armste helft uit te kleden
De Miljoenennota van Prinsjesdag 2018 bulkt van de mooipraat die in Fahrenheit 451 van Ray Bradbury, Brave New World van Aldous Huxley en 1984 van Orwell zo genadeloos werd aangeklaagd: ‘Van ons allemaal, voor ons allemaal’ houdt niet meer in dan de aankondiging dat de rijkste helft van dit land opnieuw bereid is de armste helft uit te kleden, oftewel in plaats van ‘van allemaal, voor allemaal’ geldt voor dit kabinet ‘van de ene helft, voor de andere helft’.
De aangeprezen koopkrachtverbetering houdt niet meer in dan de mededeling dat de armeren en minder succesvollen op nog grotere achterstand worden gezet in de ratrace. Als je 9 euro meer krijgt, gaat het wat moeilijker dan dat je die 45 euro of die 110 euro meer had gekregen.
En zo mogelijk nog veel schrijnender is het voor die lieden die Jesse Frederik (op 24-8-2017) zo genadeloos scherp schildert bij De Correspondent: voor die 550.000 die diep in de schulden zitten, of die andere minstens 100.000 die zelfs voor hun armoe op de loop moesten gaan, waar helemaal niets voor gedaan wordt, gaat het nog wat slechter. Niet dat ik zou beweren dat die zogenaamde zelfstandigen en flexwerkers (zie het artikel van Investico in De Groene Amsterdammer van 19-9-2018) het zo goed hebben. Ik bedoel maar: het kan zelfs nog slechter.
Liegen op dinsdag
En? is dat een reden voor morele verontwaardiging? De meerderheid van dit land vindt van niet, en steunt dit beleid, ze zijn zelfs blij, want ze gaan ‘allemaal’ vooruit. En, ach, ik zou in die blijheid ook willen delen, maar er is één ding aan het hele verhaal dat me echt niet zint, en dat is iets kleins uit een ver verleden: de moraal van het verhaal.
Want is het verkoopbaar, in overeenstemming met de eigen integriteit, als je mensen een verhaal voorhoudt waarvan je heus wel weet dat het niet waar is, dat het in flagrante tegenspraak met de werkelijkheid is? Getuigt het van enige ethiek om te roepen ‘’van ons allemaal, voor ons allemaal’’ terwijl je weet en ook keurig voorrekent hoe je het bij de onderste lagen gaat halen en aan de bovenste laag gaat uitbetalen? Is het eerlijk om te zeggen dat de zekerheid voor iedereen is toegenomen terwijl je juist bezig bent alle flexwerkers en ZZP-ers in onzekerheid te storten?
Moraal is geen kwestie van zakelijkheid; wel van goed fatsoen
Is het in goed geweten om te zeggen dat de koopkracht voor iedereen erop vooruitgaat, terwijl je willens en wetens de achterstand van de armsten gaat vergroten en gaat stelen uit de staatskas om de dividendbelasting van de rug van de rijken te halen? Natuurlijk, Dijkhof loopt misschien nog wat op de muziek vooruit, maar als zijn voorstel om de armen in juridische getto’s op te sluiten iets onthult, is het wel dat het de echte intenties van deze begroting weergeeft: van gewetensbezwaren heeft men hier geen last meer.
Natuurlijk, in de journalistiek is het geen bon ton om te spreken van de immoraliteit van de politiek. Dat doet men niet, dat zou onzakelijk zijn. Maar moraal is geen kwestie van zakelijkheid; wel van goed fatsoen. Deze regering vervalst willens en wetens het beeld van de werkelijkheid die ze de bevolking gaat opleggen. Ze stelt het gemoed gerust van de middenklassen, die stilletjes hun spaarcentjes ophopen. ‘Kijk niet om de hoek , mensen, aan die armen kun je toch niks doen, tel je centjes en wees blij’. De moraal sterft door dit vervalste beeld overeind te laten.
De journalistiek heeft niet alleen de plicht tot waarheid, ze heeft de verdomde plicht tot moraal
De journalistiek heeft niet alleen de plicht tot waarheid, ze heeft de verdomde plicht tot moraal. En dat is in dit geval duidelijk aan de kaak stellen hoe een regering te kwader trouw handelt en zich daarvan bewust haar intenties probeert weg te stoppen achter een regelrecht bedrieglijke voorstelling van zaken. Een journalistiek met geweten is er een die deze schandelijke politieke praktijk aan de kaak stelt: laat het zien!
