De hang naar zekerheid

De krant is ook, om het diplomatisch uit te drukken, zelden ver weg van controverse, en wordt alom veracht door iedereen met zelfs maar de meest vage linkse sympathieën omwille van haar spijkerharde conservatieve stellingname.

Recent werd vooral haar houding in verband met immigratie gehekeld. Na oproepen van Stop Funding Hate, een campagne die in 2016 werd gelanceerd op de sociale media, besloot Lego niet langer in het blad te adverteren. In januari van dit jaar meldde Virgin Trains, een van de Britse treinoperatoren, dat ze niet langer de Mail zouden verkopen op een van hun lijnen.

Een interne nota verwees naar “aanzienlijke bezorgdheid” over de “standpunten van de krant rond vragen als migratie, LGBT-rechten en werkeloosheid”, die “niet compatibel” was met Virgins eigen waarden. Dat besluit werd een week later teruggeschroefd, maar de hele heisa illustreert hoe de Daily Mail de meningen verdeelt.

Eenduidig

De commentaren die volgden op de aankondiging van Paul Dacres ‘pensioen’ waren even voorspelbaar als zijn krantenkoppen: lof van de ene kant en beschimpingen van de andere. Maar er was één bedenking die daar tussen uitstak: Dacre gaf zijn lezers zekerheid.

Een ding dat je inderdaad gerust kunt zeggen over de Mail is dat ze geen schoolvoorbeeld is van nuance. Net als de berichtgeving over wat kanker veroorzaakt of geneest (en soms zelfs geneest de ene dag, en veroorzaakt de volgende!), zijn de standpunten over immigratie, Brexit, misdaad, sociale media, mensenrechten, drugs, holebi's, moslims enzoverder resoluut eenduidig.

In het algemeen houden we inderdaad niet van dubbelzinnigheid. Als jong econoom deed Daniel Ellsberg (die later bekend zou worden voor het lekken van de Pentagon papers) onderzoek naar besluitvorming, en hij verzon een ingenieus experiment om onze afkeer van dubbelzinnigheid en onzekerheid ik kaart te brengen.

Stel je voor dat je twee urnen voor je hebt. De linkse bevat 50 rode ballen en 50 zwarte. De rechtse bevat ook rode en zwarte ballen, maar in een onbekende verhouding, waarbij elk van de 101 mogelijkheden even waarschijnlijk is. Je mag (zonder spieken) een bal halen uit een van beide urnen, en als die rood is win je 100 euro. Welke urne kies je?

Ellsberg vond dat een grote meerderheid van zijn proefpersonen voor de urne koos met een duidelijke 50/50 kans op winnen. Hoe waarschijnlijk is het dat je een rode bal uit de rechterurne zou halen? Er is een kleine kans (1/101, net iets minder dan 1%) dat er alle ballen zwart zijn, en dat je niet kunt winnen. Maar er is een even grote kans dat er enkel rode ballen in zitten, dus gegarandeerde 100 euro winst. Op dezelfde manier is het mogelijk dat er slechts een rode bal is, en even waarschijnlijk dat er maar een zwarte in zit, enz. In zijn geheel is de kans dat je een rode bal kiest uit de rechterurne ook 50/50*.

Status quo bias

We vinden deze voorkeur voor wat gekend en zeker is ook onder de menselijke cognitieve biases. Misschien de meest vooraanstaande hieronder is de confirmation bias. Het maakt ons ongemakkelijk wanneer we worden geconfronteerd met feiten en argumenten die ingaan tegen wat we geloven, en daarom verkiezen we informatie die ons standpunt steunt.

Een andere favoriet is de status quo bias, die onze voorkeur beschrijft voor de huidige, bekende stand van zaken, boven een onzekere toekomst. Met vakantie naar een onbekend land, of met een onbekende touroperator? Of toch maar liever de vertrouwde bestemming met de vertrouwde reisfirma?

Ook sociale bevestiging is een uiting van onze afkeer van onzekerheid: wanneer we niet goed weten wat de juiste handelwijze is, kopiëren we wat anderen doen. “Nobody ever got fired for buying IBM” (niemand werd ooit ontslagen omdat ze IBM gekocht hadden) heeft recent misschien wat van zijn glans verloren als leidraad, maar het is lange tijd een schitterende illustratie geweest van de afkeer van onzekerheid in de IT-industrie. Vandaag zoeken we zekerheid in beoordelingssystemen, van eBay’s feedbackscores naar de bubbels van Tripadvisor.

Als we aangetrokken worden door zekerheid in situaties met ballen en urnen, met vakanties en restaurants, dan mag het niet verbazen dat we iets gelijkaardigs waarnemen met betrekking tot diepere morele vraagstukken.

Wanneer drie rechters oordeelden dat de regering de instemming van het parlement nodig had bij het betekenen van de intentie de EU te verlaten, hadden zij misschien een punt? Neen, zij waren “volksvijanden”. Holebi-rechten? “Nationale gezondheidsdienst gaat spermabank voor lesbische vrouwen bekostigen” vertelt je al wat je weten moet. Zijn er argumenten om wiet te legaliseren? “Cannabis, de verschrikkelijke waarheid” laat er geen twijfel over bestaan.

Simpele 'waarheid'

De Daily Mail is uitzonderlijk succesvol in het aan geven van simpele waarheden aan haar doelpubliek. Ze geeft de geruststelling die haar publiek zo waardeert, en het verenigt de lezers in een wereldbeeld waarin geen plaats is voor grijstinten, cognitieve dissonantie en conflict.

Maar dat wereldbeeld, dat soort van wereldbeeld dat niet in vraag wordt gesteld, en waarin niets in vraag wordt gesteld, dat zo onwrikbaar blijft als religieuze geschriften, werkt natuurlijk niet voor iedereen.

Sommigen voelen zich meer op hun gemak bij ambiguïteit, onzekerheid en complexiteit, en denken dat dit een betere weerspiegeling van de realiteit biedt. Op het eerste zicht lijkt die voorkeur alvast meer rationeel dan die voor onvoorwaardelijke zekerheid. Maar is dat ook zo, vooral wanneer we het streven naar geluk als een rationele onderneming beschouwen?

Verschillende studies in het VK (Wales en Essex) en de VS tonen een beduidende positieve correlatie tussen geluk en christelijke attitude. Een gelijkaardig resultaat bleek in Israël rond het Jodendom, bij vrouwelijke en mannelijke deelnemers. Een studie in Oman stelde vast dat, ongeacht de religie, het niveau van geluk toeneemt met stijgende godsdienstigheid.

Vreugde en geluk

Levert de morele zekerheid die godsdienstige mensen uit hun geloof halen – en bij uitbreiding misschien ook de morele zekerheid die Daily Mail-lezers uit hun blad puren – werkelijk grotere vreugde en geluk op? Maakt een leven waarin enkel ondubbelzinnige bewoordingen voorkomen gelukkiger?

Niet zo snel. Een onderzoek vergelijkbaar met dat in het VK, de VS en Israël vond geen correlatie tussen godsdienstigheid en geluk bij Duitse studenten. En een meta-analyse van de correlatie tussen religiositeit en psychisch welzijn vond steun “voor elk bestaand standpunt in het debat rond religie en psychische gezondheid”: voor een positief verband, een negatief verband, en voor een afwezigheid van enig verband.

Het ziet er naar uit dat een genuanceerde kijk dan toch de bovenhand haalt. Maar zelfs diegenen die zich comfortabel voelen bij ambiguïteit hebben natuurlijk zekerheid nodig in hun leven. Leveranciers van zulke zekerheid, werkelijk of vermeend, zullen dus altijd goede zaken doen – Paul Dacre en de Daily Mail voorop.