Dit is een gastbijdrage. Een Apache-lezer levert met dit stuk een bijdrage aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

Beaulieu of de herhaalde geschiedenis van minder mooie 'schikkingen'

Walter De Smedt
Koen Geens
Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) (Foto: © Danny Gys (Reporters))

De oorsprong van het fenomeen lag in de overbelasting van de rechtbanken en de nood om de gerechtskosten te drukken. Daaruit ontstond in 1935 de mogelijkheid om kleine vergrijpen niet te vervolgen en te vervangen door het betalen van een geldsom.

De oorsprong van het fenomeen lag in de overbelasting van de rechtbanken en de nood om de gerechtskosten te drukken

Omdat de overbelasting van justitie nog groter was geworden, werd dezelfde techniek in 1984 aangewend om ook de kleine criminaliteit en het gevoel van straffeloosheid tegen te gaan.

De procureur des Konings verkreeg de bevoegdheid om voor alle misdrijven met een gevangenisstraf van ten hoogste vijf jaar, en voor zover er nog geen onderzoeksrechter of strafrechter was tussengekomen, een schikking te maken. In ruil voor een schriftelijke erkenning van schuld en een volledige vergoeding van de niet betwiste schade.

Een andere vorm van criminaliteit bleek nadien nogmaals voor overbelasting van de parketten en het onderzoek te zorgen: de witteboordencriminaliteit. Aanvankelijk baarde vooral de inbeslagname door de onderzoeksrechter grote zorgen.

Daarom diende Servais Verherstraeten (CD&V) op 5 februari 2010 een wetsvoorstel in omtrent een spoedeisend kortgeding bij beslag op goederen. De ondertekenaars wilden dat onderzoeksrechters niet langer op eigen houtje goederen van bedrijven in beslag konden nemen zonder voorafgaande toestemming van een gemachtigde expert uit de bedrijfswereld.

Volgens Mia De Schamphelaere (CD&V), voorzitter van de commissie justitie, kwam het wetsvoorstel er op verzoek van de ondernemerswereld en van enkele professoren strafrecht.

Dat het zou geschreven zijn op maat van de Antwerpse diamantsector omdat een onderzoeksrechter in de zaak Monstrey grote hoeveelheden diamanten in beslag nam wilde de commissievoorzitster niet weten.

Het College van Procureurs-Generaal gaf aan Justitieminister Vandeurzen (CD&V) een volstrekt negatief advies over het wetsvoorstel van zijn partijgenoten Servais Verherstraeten en Mia De Schamphelaere.

Ondanks bemiddeling door het kabinet Justitie werd het voorstel gekelderd door de Raad van State omdat het inging tegen “de fundamentele rechtsbeginselen van het strafprocesrecht”.

Met dergelijk advies is het voor een regeringsmeerderheid bijzonder moeilijk om een wetsvoorstel te doen stemmen.

Servais Verherstraeten nam dan een ander initiatief. Hij hernam het idee dat reeds in 2008 door de justitieminister Jo Vandeurzen (CD&V) was geopperd, dat deze deelde met de toenmalige staatssecretaris voor fraudebestrijding Carl Devlies (CD&V) en dat door zijn opvolger op justitie Stefaan De Clerck (CD&V) werd overgenomen, en stelde een nieuwe uitbreiding van de minnelijke schikking voor.

Het voorstel verkreeg steun bij andere partijen omdat het als pasmunt werd gebruikt voor de afschaffing van het bankgeheim. Zo zou ook de historische werkdruk bij het parket afnemen en de staat een dubbel voordeel opleveren.

Geen jarenlange en dure procedureslagen meer en het geld van de boete in de staatskas. Een door Hildegarde Penne (CD&V-label), een magistraat van het parket-generaal in Antwerpen die naar het justitiekabinet was gedelegeerd, geschreven tekst over de uitgebreide minnelijke schikking werd binnen de kortste keren door het Parlement gehaald.

De andere geschiedenis

Dat het laatste voorstel Verherstraeten zo snel kon gestemd worden, doet vermoeden dat er een groot draagvlak voor was, de nu algemeen aangehaalde motivering om het stemmen van een wet te verantwoorden.

Uit een in 2014 door de VRT gemaakte 'foto van Vlaanderen' (VRT NWS, 31 maart 2014) bleek dat echter niet:

Geen enkel beschaafd land kan er genoegen mee nemen dat maar liefst 82 procent van de Vlamingen vindt dat rijken en machtigen wel een weg zullen vinden om aan Justitie te ontsnappen. Er bestaat in Vlaanderen ook helemaal geen draagvlak voor het 'afkopen' van zwaardere strafprocedures (80 procent wil dit inperken). En 85 procent vindt dat de politiek echt een prioriteit moet maken van het inperken van procedurefouten. Daarmee zijn de drie meest gesteunde stellingen uit heel het onderzoek er drie die recht door het hart van elke magistraat zouden moeten gaan.

Maar in het hart van de toenmalige Antwerpse procureur-generaal Liégeois, tevens voorzitter van het college van procureurs-generaal, zat een ander draagvlak.

Volgens hem werd zijn actieve rol in de totstandkoming van de wet in de media verkeerd voorgesteld. “De procureur-generaal is verstomd dat in een bepaalde pers gesuggereerd wordt dat het parket-generaal zou handelen onder druk van een bepaalde lobby.“

Dit is de absurditeit zelf. Het parket-generaal vervolgt al jaren op correcte en doorgedreven manier de georganiseerde criminaliteit op alle terreinen zoals het hoort. De suggestieve eenzijdige berichtgeving vanuit een bepaalde pers getuigt van een platvloers zoeken naar sensatie”, aldus de mededeling (HLN, 11 januari 2012).

Dat er wat haperde in de geschiedenis van de wet op de uitgebreide minnelijke schikking deed het Parlement besluiten er een waar parlementair onderzoek over te voeren: de Kazachcommissie.

Daaruit bleek waar dit “andere draagvlak” zich situeerde. Bij enkele verdachten, politiekers en hoge parketmagistraten. Er bleek ook een dubbel draagvlak te bestaan.

In Brussel ging het om een verzoek van het Franse Elysée om Kazachse mega-fraudeurs die hier vervolgd werden, buiten de wind te zetten om een Franse deal voor de verkoop van gevechtshelikopters te bevorderen.

In Antwerpen werd er tussen de procureur-generaal en de diamantlobby, vertrouwelijk, overlegd om de politieke besluitvorming te beïnvloeden.

De afkoopwet werd ook door een andere instelling onder de loep genomen: Het Grondwettelijk Hof keurde de wet af omdat deze volgens de grondwet en de supranationale regelgeving niet voldeed aan de vereisten van het eerlijk proces.

Nog een andere geschiedenis

In 1987 kwam de naam Roger De Clerck in het nieuws. De Clerck was in de Volksmond gekend als boer De Clerck omdat hij de zoon was van een vlasboer die in Wielsbeke een grote herenboerderij had.

Na een zeer langdurig onderzoek kreeg De Clerck opschorting van straf omdat anders zijn sociale positie en de werkgelegenheid van zijn personeel in het gedrang zouden komen

Maar ook daarbuiten had hij naam omdat hij een neef was van minister Albert De Clerck, de vader van justitieminister Stefaan De Clerck (CD&V), en de broer van Thérèse De Clerck, echtgenote van krantenboer Willy De Nolf, de oprichter van Roularta.

Roger De Clerck werd ervan verdacht grote kapitalen, 1,5 à 2 miljard Belgische frank, uit zijn bedrijven naar het buitenland te hebben versluisd onder de dekmantel van commissielonen.

Na een zeer langdurig onderzoek kreeg De Clerck opschorting van straf omdat anders zijn sociale positie en de werkgelegenheid van zijn personeel in het gedrang zouden komen.

Twee jaar later kwamen ook de twee broers van de textielfamilie, Jan en Dominiek De Clerck, in de mediabelangstelling. Samen met vijf kaderleden, zaten zij in Groot-Brittannië een week in de cel omdat ze hun tapijten deels in het zwart zouden hebben verkocht.

Nog twee jaar later betaalde vader De Clerck een schikking van 2 miljoen euro zodat er geen veroordeling van kwam. In 1997 werden Jan De Clerck en zijn vrouw Martine Van De Weghe aangehouden alweer wegens het versluizen van valse commissielonen en rekeningen met zwart geld.

Zij bekenden de fraude en maakten andermaal een schikking, nu van 2,5 miljoen euro. Een jaar later deden zij het, ditmaal met de fiscus, nog eens over en betaalden ze een miljoenenbedrag om achterstallige belastingen te betalen.

Wat nu het echte verhaal achter deze schikkingen was, werd niet duidelijk uitgeklaard. Probeerde boer De Clerck ook de onderzoeksrechters en onderzoekers om te kopen of te compromitteren?

Had de Beaulieu-groep jarenlang valse commissielonen uitbetaald aan de Libanese familie Khatchadourian en trad die officieel op als tussenpersonen voor de verkoop in het Midden-Oosten en Rusland? Diende hun commissielonen om de winst van de Beaulieu-vestigingen af te romen en kwamen die terug naar de familie De Clerck?

Een extra schikking?

Het business-dagblad De Tijd, onderdeel van het voor 50% door Roularta gefinancierde Mediafin, bericht nu dat het gerechtelijk dossier over een constructie van bijna 200 miljoen euro klaar is.

In de nieuwe zaak vervolgt het Brusselse parket-generaal zeven verdachten. Al in september trekt het parket-generaal met de nieuwe vervolgingen naar de kamer van inbeschuldigingstelling. Die moet oordelen wie uiteindelijk voor de strafrechter zal verschijnen. Het zag er naar uit dat de zaak zou eindigen met een minnelijke schikking. Want eind 2016 had de textielgroep eindelijk een akkoord bereikt met de Bijzondere Belastinginspectie. Het was enkel nog nodig om ook met het gerecht een extra schikking te sluiten om ook de strafrechtelijke vervolgingen af te kopen. Maar dat is blijkbaar (nog) niet gelukt.

Als je voorgaande verhalen leest, zowel de officiële als de feitelijke, verlies je iedere notie over plaats en tijd. Toch niet in deze eeuw, en toch zeker niet in ons land? Horen dergelijke verhalen niet eerder thuis in één of andere tijdens de vorige eeuw vrij geworden Sovjetstaat of in een niet nader te situeren bananenrepubliek?

Horen dergelijke verhalen niet eerder thuis in één of andere tijdens de vorige eeuw vrij geworden Sovjetstaat of in een niet nader te situeren bananenrepubliek?

Wie beweert dat dit ook in onze democratische rechtsstaat mogelijk is,  moet als linkse rakker opzij worden gezet en het medium dat er openbaarheid aan geeft kan enkel als lasterlijk  worden gebrandmerkt, gedagvaard of vervolgd.

Overigens werd het allemaal al bij herhaling zowel gerechtelijk als bestuurlijk en zelfs politiek onderzocht. Niemand werd daarbij gesanctioneerd, hooguit ging het om onvoorzichtigheid. Bovendien werden er toch schikkingen gemaakt en zelfs boetes betaald!

Draagvlak

Het echte draagvlak, Le Pays réel, heeft het anders beoordeeld. Geen enkel beschaafd land kan er genoegen mee nemen dat maar liefst 82 procent van de Vlamingen vindt dat rijken en machtigen wel een weg zullen vinden om aan Justitie te ontsnappen.

Dat het nu wél gebeurt stelt de grote vraag wie daar verantwoordelijk voor is. Zoals dat in het Parlementair onderzoek, in de Kazachgate, gebeurde kan je daarbij de liberale kant opkijken en de vraag stellen of dit niet tot de excessen van een uit de hand gelopen liberalisme behoort.

Als je naar de feitelijkheid in de verschillende verhalen kijkt, moet ook een andere fenomeen worden vastgesteld: de prominente en aangehouden aanwezigheid en zelfs de determinerende rol van opeenvolgende CD&V mandatarissen.

De aanstelling van de heer Koen Geens, respectievelijk minister van financiën en van justitie, vervolledigt het plaatje.

Met een zakenadvocaat op justitie krijg je een zakenjustitie. Geens' politiek van depenalisering en van vercommercialisering van justitie is niets meer dan de apotheose van een actie die binnen de CD&V reeds lang wordt aangehouden en die tot de verschillende voorstellen en wetten heeft geleid.

Niet alleen het sociaal liberalisme heeft plaats moeten maken voor het grootkapitaal, ook binnen de CD&V hebben de neocons het gehaald van de andere  beweging. En met de NV-A van Bart De Wever erbij is dat plaatje nu volkomen. Vraag is echter of deze coalitie vatbaar is voor herhaling.

Het is een vraag die vooreerst partijvoorzitter Beke moet beantwoorden voor de afloop van een ander onverkwikkelijk dossier dat in zijn plaats zal doen. Hoe gaat het andere net stemmen als ook de hen beloofde  schikking in het ARCO-dossier zal stuiten op een Europees gerechterlijk njet, zoals dat met de afkeuring van de afkoopwet door het Grondwettelijk Hof het geval was?

Maar ook premier Michel zal er door geplaagd worden: dreigt ook de heer Geens, zoals het zijn collega van defensie in het F-16 dossier vergaat, in het ijle terecht te komen?

Kunnen de Antwerpse zaakjes een tweede filmpje voor de heer De Wever worden? Voor de nationale politiek komt het spel in Sotsji te vroeg. Mocht een door sommigen voorspelde crisis nogmaals toeslaan dan zal er nog weinig brood en spelen zijn om het algemeen misnoegen tot bedaren te brengen.

Mocht ik de premier zijn dan keek ik, zoals zijn voorganger die zelfs zijn termijn niet uitdeed, naar wat anders, hoewel ook dat geen waarborg op meer fatsoen blijkt te zijn. Voor het onfatsoen blijken er op deze aarde steeds minder mooie plaatsen te zijn.

LEES OOK
Georges Timmerman / 31-01-2013

Team-De Wever (2): Koen Kennis, manager en puinruimer

Net zoals Liesbeth Homans komt ook Koen Kennis uit de Leuvense KVHV-school, de plek waar begin jaren '90 het old boys-netwerk rond Bart De Wever vorm kreeg. Zijn mandaat als…
gemeenteraadApen20013_0005_Laag 4
Georges Timmerman / 13-01-2012

Diamantgate: De zaak-Monstrey en de politieke arm van de diamantlobby

Meer dan 100 frauderende diamantairs werden veroordeeld tot celstraffen. Apache schreef eerder hoe de diamantlobby de rechtszaak saboteerde.
Alles over Diamantgate (Tekening Koen Huybreghts)
Tom Cochez, Bram Souffreau / 07-01-2010

Wet verhindert bekendmaken naam verdachten niet

Het Laatste Nieuws publiceert de volledige naam van de verdachte in de moordzaak van Halen. Het Belang van Limburg en Gazet van Antwerpen berichten 'live' op hun website…
Het Laatste Nieuws dd 6 januari 2010