Dit is een gastbijdrage. Een Apache-lezer levert met dit stuk een bijdrage aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

De Belgische regeringssoap

Walter De Smedt
Foto Belgium.be
Foto Belgium.be
Koen Geens
Minister van Justitie Koen Geens: wat is er nodig vooraleer een minister opstapt? (Foto ©  Reporters - Danny Gys)

De tegenspraken zijn groot, de uitschuivers veelvuldig, verontschuldigingen komen enkel van de premier. Het gebrek aan fatsoen tast niet enkel deze regering aan: het systeem wordt er door onderuit gehaald. Welk systeem? De meerderheid beslist en dat is toch de regel?

Comités genoeg

Om de dictatuur van de meerderheid te vermijden werd de macht in drie gesneden zodat de éne toezicht kan houden op de andere. Hoewel dat zou moeten volstaan om de boel draaiend te houden, werden er andere vormen van toezicht aan toegevoegd. Uit de bendeonderzoeken bleek de onmacht van het parlement.

Om daaraan iets te verhelpen werden Vaste en Permanente comités van Toezicht opgericht: één om de politie en één om de inlichtingendiensten te controleren. Om justitie in de gaten te houden was dat moeilijker: wegens de scheiding der machten en de onafhankelijkheid van dit instituut controleert justitie zichzelf.

Het parlement heeft de comités niet meer nodig: alle schandalen worden nu door de onderzoekscommissies van het parlement zelf aangepakt

Blijkbaar heeft het parlement de comités niet meer nodig: alle schandalen worden nu door de onderzoekscommissies van het parlement zelf aangepakt, en daarin worden de comités slechts zijdelings betrokken. De comités blijven er ook liever buiten: ongevraagd doen zij niets.

Hetzelfde lot ondergaan andere toezichtsorganen. In de Optima-affaire werden de Bankcommissie en de financiële waakhond, de FSMA, voor de gek gehouden. Ook de Cel voor Financiële Informatieverwerking (CFI) maakte heel wat informatie over aan het parket, zonder dat er verder wat mee gebeurde. Nadat de andere vormen van toezicht werden 'geneutraliseerd', zette het Parlement zichzelf buiten spel: in de rapportering over de vaststellingen van de Kazachcommissie werden de kool en de geit gespaard om de regeringsmeerderheid te redden.

Justitie

Als alle andere vormen van toezicht zichzelf de das omdoen, blijft er nog enkel justitie over om er toch wat aan te doen. Want justitie is onafhankelijk van de andere machten, heeft zijn eigen onderzoeks- én bovendien ook een sanctioneringsbevoegdheid. De laatste keer dat dit ook echt gebeurde, in het Agustaproces, is bijna een kwarteeuw geleden.

Wat doen de rechtbanken van Koophandel met hun eigen, recent verhoogde onderzoeks- en sanctioneringsbevoegheid?

Wat doen de parketten met al de in de media breed uitgesmeerde informatie over de schandalen? Wat doen de rechtbanken van Koophandel met hun eigen, recent verhoogde onderzoeks- en sanctioneringsbevoegheid? Over het Optima-schandaal loopt in Gent een gerechtelijk onderzoek, wat de dagvaarding door de curatoren heeft tegengehouden. Dezelfde 'dader' krijgt in Brussel de toelating om, bij toepassing van de wet op de continuïteit-ondernemingen, verder te doen. Wat gebeurt er in Antwerpen met de aanwijzingen van 'onregelmatigheden' bij bouwpromotoren die door dagvaardingen in kort geding boven water komen? Door het parket geseponeerd?

Zowel het rechtstreeks parlementair toezicht, als het 'permanent' toezicht door de verschillende toezichtsorganen hebben het laten afweten; nu houdt ook justitie zijn adem in. Pleinvrees om niet meegesleurd te worden in de schandalen?

Wat nu?

Wie doet nu nog wat? En als er dan wat wordt 'vastgesteld', wat gebeurt er dan mee? Als alle andere machten het laten afweten, schiet enkel nog enkel de vierde, de journalistiek, over. Maar wat betekent die nog in dit land?

Vrije meningsuitingen moeten via opinies en analyses voor meer duiding zorgen

In wat de kwaliteitspers wordt genoemd is er nog weinig plaats voor onderzoeksjournalistiek: korte Belgaberichten en kleurige foto's vullen de oplagen als aanzet voor de voor dezelfde investeerders meer winstgevende weergave op het grote scherm.

Vrije meningsuitingen moeten via opinies en analyses voor meer duiding zorgen. En als er al beroepshalve op internet aan onderzoeksjournalistiek wordt gedaan, is dat 'risky business' voor wie het aandurft zijn kop uit te steken: 'lasterlijk medium'.

Wat blijft er over?

Als al het overige 'disfunctioneert', blijft er nog enkel de regeringsmeerderheid om het land overeind te houden. Maar ook dat begrip is uiteengevallen: geen regering, maar nog enkel een meerderheid. Het lijkt niet alleen een Belgisch fenomeen. Ook elders in Europa worden meerderheden om de meerderheid gevormd, zonder dat daaraan een gemeenschappelijk programma beantwoordt.

Doe zo voort Theo, hou vol Koen, laat vliegen Steven!

Wat de werkelijke, achterliggende inhoud is, wordt uit het debat geweerd. Daarom gaat het debat ook niet meer over de grond, maar nog enkel over de vorm. Wie liegt er en wat is fake news? Soap alom. Voor wie dat scenario schrijft: het is niet als volksvermaak bedoeld. Achter deze soap zit wél een duidelijk plan.

Daarom blijven de 'dieners' ook aan de macht en nemen zij er de comedy bij, zelfs als zij er publiekelijk met de broek op de enkels moeten voor staan. In deze soap zijn ministers slechts acteurs en blijft de scenarist buiten schot: doe zo voort Theo, hou vol Koen, laat vliegen Steven.

LEES OOK
Walter De Smedt / 16-12-2020

Hoe Comité P het onderzoek naar extreemrechts in het Bendedossier belette

Vanuit zijn ervaring als voormalig onderzoeker bij Comité P pleit Walter De Smedt voor de vrijgave van documenten in de zaak-Bende van Nijvel aan de media.
BELGIUM ARCHIVES BRABANT MASSACRES BRAINE L'ALLEUD
Frederik Polfliet / 29-06-2020

De rechter die zijn toga ruilde voor een geel hesje

Gewezen magistraat Walter De Smedt schetst een schrijnend beeld van de Belgische justitie en houdt een urgent pleidooi voor het herstel van de rechtsstaat.
oud rechter walter de smedt
Walter De Smedt / 30-07-2019

De splitsing van Justitie is een dure zaak

Volgens professor staatsrecht Vuye is er één domein waarin een splitsing van ons land relatief eenvoudig is: Justitie. Maar Walter De Smedt waarschuwt dat een eventuele splitsing…
POLITICS FEDERAL PARLIAMENT PLENARY SESSION