Minister Vandeput heeft intussen twee audits opgestart: een door het leger zelf en een door de federale auditdienst. Tegelijk heeft hij aan Lockheed Martin een uitgewerkt rapport gevraagd over de kostprijs van een levensduurverlenging van de Belgische F-16’s.
CD&V eist echter een onafhankelijk onderzoek. Veli Yüksel (CD&V):
Leg die verschillende documenten voor aan externe onderzoekers, die ons dan met een neutrale blik kunnen vertellen of het mogelijk is om onze F-16’s langer in de lucht te houden. Anders blijven we in rondjes draaien.
Gezag
De CHOD, chief of defence, heeft het gezag over de andere generaals, en die hebben het gezag over de kolonels, maar allen staan onder het gezag van de defensieminister. Echt onafhankelijk kan je dit niet noemen.
Vermits het over legeraankopen gaat, is defensie ook partij in zaken: onpartijdig is het dus evenmin. Ook de bewering dat er binnen de strijdkrachten wat werd achtergehouden is niet van aard de CHOD, zijn generaals of kolonels aan te zetten om “la grande muette” tot zelfincriminatie te brengen.
En als er een mol, een klokkenluider, tussen zit, zal die evenmin staan springen om zich bekend te maken. Als staf-chef Marc Compernol tot op het bot van zijn officieren wil gaan kan hij net zo goed op pensioen gaan: op veel uitnodigingen voor 'social calls' zal hij dan, als nestbevuiler, niet moeten rekenen.
Geheim
Het zou ook kunnen dat er in de verschillende dossiers documenten zitten die 'geclassificeerd' - vertrouwelijk, geheim, of zeer geheim zijn. In dat geval mogen enkel personen die een veiligheidsmachtiging en bovendien ook 'the need to know' hebben er kennis van nemen.
Als het over de technologie gaat die door de Amerikaanse vliegtuigbouwer Lockheed als geheim wordt beschouwd, zal deze wel gezorgd hebben voor classificatie en dan kan die enkel, wegens de zogenaamde derde regel, door de dienst van oorsprong, de Amerikaanse dus, worden opgeheven.
Het Vast Comité I kan wel kennis nemen van geclassificeerde documenten
Dat kan een onderzoek door de federale auditdienst verhinderen: wie heeft er de noodzakelijke veiligheidsmachtiging? Daarom kan gedacht worden aan een onderzoek door het Vast Comité I dat wel kennis kan nemen van geclassificeerde documenten, er wel geen kennis mag van doorgeven aan parlementairen die niet gemachtigd zijn, maar er wel rekening kan mee houden in een verslag.
U bocht
Als Veli Yüksel voor de ganse CD&V spreekt, betekent zijn vraag voor een neutrale blik een bocht van honderdtachtig graden. In De Tijd van 18 september 2013 nam de toenmalige minister van defensie een geheel andere houding aan:
De Crem wil het dossier dan ook volledig voorbereiden, zodat de volgende regering snel kan overgaan tot een politieke beslissing, zoals is vastgelegd in het regeerakkoord. 'Het wordt belangrijk te bekijken hoeveel jachtvliegtuigen we nodig hebben om in onze eigen veiligheid te voorzien en om aan internationale operaties mee te werken. De opvolger van de F-16 wordt een test om te zien of we met andere landen een gemeenschappelijke vloot kunnen opbouwen of niet'.''
En voor alle duidelijkheid: De Crem denkt daarbij vooral aan de Joint Strike Fighter. Een delegatie van het Amerikaanse ministerie van Defensie stelde de F-35 al uitgebreid in Brussel voor.
De JSF wordt wellicht ook het gevechtsvliegtuig dat in NAVO-verband zal worden gebruikt. Ook op Wikileaks blijkt uit het diplomatiek verslag van een gesprek uit 2009 tussen De Crem en de Amerikaanse ambassadeur Howard Gutman, dat De Crem interesse had getoond voor de F-35 Lightning II.
Hij zou F-35 toestellen "off the shelf" kopen, dus nadat de ontwikkelingsfase is afgerond, ter vervanging van de verouderde F-16-gevechtsvliegtuigen mogelijk tussen 2015 en 2020 (Wikipedia).
Dat Pieter De Crem het dossier goed had voorbereid en zijn keuze had gemaakt, had wellicht te maken met zijn kandidatuur voor de post van secretaris-generaal van de Navo.
Dat Pieter De Crem tussen 2009 en 2013 het dossier goed had voorbereid en zijn keuze had gemaakt had wellicht te maken met zijn kandidatuur voor de post van secretaris-generaal van de Navo.
Bij zijn bezoek aan Washington eind 2013 leek hij nog de grote kanshebber. Maar hij moest het afleggen tegen de Noorse premier Jens Stoltenberg, zoals zijn vader Thorvald die minister van Defensie en van Buitenlandse zaken en topambtenaar bij de Verenigde Naties was, lid van de Noorse Arbeiderspartij.
En de Noren bestelde snel 52 F-35's, zo snel zelfs dat de hangars om ze onder te brengen niet tijdig klaar konden komen en er voorlopige tenten in kunststof moesten voorzien worden.
De Crem, die nochtans zijn stiel geleerd had als kabinetsmedewerker van toenmalig CVP-minister Leo Delcroix en bij de grootste Vlaamse lobbyisten Koen Blijweert en Maurice De Velder, en vijf maal de eed aflegde als defensieminister, moest zich nadien tevreden stellen met een postje van staatssecretaris.
Wat was er verkeerd gelopen?
Lezen
Wat kan je van de door minister Vandeput bestelde onderzoeken verwachten? Als het echt onafhankelijk en onpartijdig moet gaan is er natuurlijk ook de mogelijkheid van een gerechtelijk onderzoek.
Er zijn immers ernstige aanwijzingen voor het weerhouden van het misdrijf van samenspanning van ambtenaren: ambtenaren die vergaderen en onder elkaar mededelingen doen om de goede werking van de openbare aanbesteding te belemmeren.
Maar dergelijk onderzoek past dan weer niet in het strafrechtelijk beleid van een andere minister. Justitieminister Koen Geens verkiest de afhandeling van een zakenadvocaat, een vertrouwelijke en minnelijke schikking tussen partijen, de commerciële en gedepenaliseerde wijze van afdoening.
Daarom is het voorstel van Veli Yüksel – “Leg die verschillende documenten voor aan externe onderzoekers, die ons dan met een neutrale blik kunnen vertellen of het mogelijk is om onze F-16’s langer in de lucht te houden. Anders blijven we in rondjes draaien” – niet eens zo gek.
Slechts één, kleine, wijziging zou het werkelijk dienstig maken. Waarom de documenten voorleggen aan externe onderzoekers en niet aan de parlementsleden zelf: die kunnen toch ook lezen?
