Het integriteitsbureau stelt wel dat die gedragscode te vaag is over de 'schijn van partijdigheid' die contacten met de privé kunnen creëren en doet aanbevelingen om daar iets aan te veranderen. (GVA-12 januari 2018).
Wat weten wij nu meer? Dat er geen sprake is van wangedrag of grove nalatigheid, maar dat was niet de vraag, dat beweerde niemand. Dat de gedragscode te vaag is over de “schijn van partijdigheid”? Maar dat is zo veel als de vraag ontwijken.
Een gedragscode moet zelfs niet voorschrijven dat er geen schijn van partijdigheid mag zijn, dat is een algemeen aanvaard principe. Het is de opdracht van het integriteitsbureau om aan de hand van de elementen eigen aan het dossier uit te maken of in dit specifiek geval het algemeen principe werd geschonden.
Wat is het antwoord op deze vraag?
Discussiedocument
Uit het 'Discussiedocument Schijn van Partijdigheid' dat gebruikt werd door het Antwerpse integriteitsbureau bij de beoordeling, blijkt hoe daarover in het bureau werd gedacht:
“Er is naar aanleiding van de gewraakte bijeenkomst in het Fornuis door velen – waaronder ook de minderheid van de leden van het Bureau – geopperd, dat tijdens lopende goedkeuringsprocedures dergelijke sociale contacten hoe dan ook vermeden moeten worden en voldoende terughoudendheid aan de dag moet worden gelegd, omdat ze hoe dan ook een schijn van partijdigheid wekken of de indruk geven dat onvoldoende vermeden is om de schijn weg te nemen of te voorkomen. De meerderheid van de leden van het Bureau is deze stelling niet gevolgd, omdat ze, zo algemeen gesteld, in de praktijk moeilijk of niet toepasbaar is: de aard van hun functie maakt dat er geregeld contact is met allerhande mensen en het lijkt niet realistisch en ook niet gewenst dat sociale contacten gedurende heel die tijd de facto verboden zouden moeten worden. Het lijkt echter wel aangewezen en zelfs noodzakelijk, dat het college de grens tussen geoorloofde sociale interacties en het wekken van een schijn van partijdigheid in meer detail bespreekt en waar mogelijk tot meer concrete afspraken en gedragsregels tracht te komen."
'Hoe dan ook'
Met deze vaststelling kan je het hoofdstuk afsluiten: niemand heeft een antwoord willen geven op de vraag die moest worden beantwoord.
De voornaamste vraag die door het bureau moest worden beantwoord, is te weten of er al dan niet een 'schijn van partijdigheid' was. Zelfs de minderheid in het bureau heeft deze vraag ontweken: er werd enkel "geopperd”, dat tijdens lopende goedkeuringsprocedures dergelijke sociale contacten hoe dan ook vermeden moeten worden en voldoende terughoudendheid aan de dag moet worden gelegd. Met deze vaststelling kan je het hoofdstuk afsluiten: niemand heeft een antwoord willen geven op de vraag die moest worden beantwoord.
Daarom kan de vraag, zoals die moet worden gesteld, nogmaals worden herhaald: was er in de publieke opinie een 'schijn van partijdigheid'? Om deze vraag te beantwoorden, moet je kijken naar de weerslag die het filmpje in de publieke opinie had.
Hebben de media het nodig bevonden het over te nemen? Anders gesteld: indien er niets mis mee was zou het geen weken lang door alle media zijn overgenomen. Dit feit wordt in het besproken document weergeven door de vermelding “hoe dan ook”. Kan je dat anders begrijpen als dat het er eigenlijk niet toe doet: hoe dan ook!
Praktijk
Maar de stelling van de meerderheid is niet zonder belang: de praktijk is anders. Op het schoon verdiep is er ook plaats om vergaderingen te houden en er wordt ook regelmatig een glas gedronken als er een gelegenheid toe is.
Om een persoonlijke vriend te vieren is het evenmin nodig dat de burgemeester zich doet vergezellen van zijn meerderheid. Maar de praktijk is anders. De praktijk wil nu eenmaal dat de onvermijdbare sociale contacten in restaurants, tijdens weekends waar dan ook, in feesttenten, en op alle plaatsen andere dan het 'schoon' verdiep worden verzorgd. De houding van de meerderheid in het bureau is dus een duidelijke bevestiging van de gangbare praktijk: wie had het anders verwacht?
Regeltjes
De meerderheid heeft een oplossing:
Het lijkt echter wel aangewezen en zelfs noodzakelijk, dat het college de grens tussen geoorloofde sociale interacties en het wekken van een schijn van partijdigheid in meer detail bespreekt en waar mogelijk tot meer concrete afspraken en gedragsregels tracht te komen. Bovendien dient er steeds op toegezien te worden dat processen voor het tot stand komen van vergunningen, aanbestedingen, ruimtelijke uitvoeringsplannen, de aan- en verkopen van vastgoed en de daarmee gepaard gaande beheersmaatregelen en audits steeds up to date worden gehouden.
Zowel de Vlaamse regelgever als de Stad heeft een uitgebreide codex waarin allerlei regeltjes voor handen zijn. Dat is ruim voldoende om een integriteitsbureau in de mogelijkheid te stellen te doen wat zijn opdracht is: aan de hand van de 'details' te bespreken of de regel werd gevolgd.
Deze bespreking is in het voorbereidend document beperkt tot de vermelding dat “In het bewuste filmpje hier overigens een opvallend verschil te zien is tussen de houding van de verschillende deelnemers”.
Welke zijn de 'details' en het opvallend verschil, die het bureau hebben aangezet om deze opmerking te maken? Zou het kunnen dat het “het opvallend verschil” was dat door de media werd opgemerkt en dat de redacties heeft aangezet om er bij herhaling aandacht aan te besteden? Wie voor zichzelf een antwoord wil moet het filmpje nogmaals bekijken.
Geen antwoord
De twee voornaamste vragen waren: was er al dan niet een schijn van partijdigheid en wat heeft daartoe bijgedragen? Daarop is er geen antwoord gekomen. Maar dat is reeds een nuttig antwoord op zich: de praktijk is dermate ingeburgerd dat er weinig kan aan veranderen.
Het hoeft ook niet te verwonderen dat het ook buiten Antwerpen op dezelfde manier gaat. Ook het Gentse stadsbestuur gaat in het verweer tegen de aantijgingen van de auteur van het boek 'De illegale Ghelamco Arena: als politici zich met voetbal gaan bemoeien' door naar de regeltjes te verwijzen.
Waar zit het openbaar belang in de aanwezigheid van bijna het voltallig college op een privé-feestje van een persoonlijke vriend van de burgemeester die toevallig ook de voornaamste bouwpromotor van de stad is?
De essentie, of die regeltjes ook werkelijk werden toegepast, en waaruit dat dan moge blijken, wordt ook daar ontweken. In zijn nieuwjaarstoespraak waarin Bart De Wever Theo feliciteerde – “voortdoen Theo” - gaf hij aan waar het in deze om gaat: “Het zijn dezelfden die gretig inhakken op degenen die net vanuit dat algemeen belang de regels proberen toe te passen”.
Daarmee geeft de heer De Wever precies aan waar het in al dit om gaat: het openbaar belang. Waar zit het openbaar belang in de aanwezigheid van bijna het voltallig college op een privé-feestje van een persoonlijke vriend van de burgemeester die toevallig ook de voornaamste bouwpromotor van de stad is?
Zijn daar geen vier dingen te veel aan persoonlijk, college, privé, en bouwpromotor? En volgt uit de optelling van deze vier elementen geen begrijpelijke schijn van partijdigheid? Dat is de vraag die het bureau had moeten beantwoorden: neen dus, want in de Antwerpse praktijk moeilijk toepasbaar.
