Dit is een gastbijdrage. Een Apache-lezer levert met dit stuk een bijdrage aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

Puigdemont: vrije meningsuiting of rebellie?

Walter De Smedt
BELGIUM-SPAIN-CATALONIA-POLITICS
De Catalaanse leider Carles Puigdemont (rechts), samen met een aantal andere leden van de afgezette regering tijdens een persconferentie in Brussel op 31 oktober 2017 (Foto: AFP - Aurore Belot)
Walter De Smedt
Walter De Smedt

Zij twijfelen er aan dat wat in het Spaans verzoek als  'rebellie' wordt omschreven ook naar Belgisch recht strafbaar is. Volgens de Belgische strafwet zou het dan om een misdrijf tegen de veiligheid van de Staat gaan. Maar die wetsomschrijving veronderstelt aanwending van geweld en dat hebben de Catalanen nooit gedaan.

Wat de Catalanen deden, valt volgens hen onder het vrije politieke debat, is een uiting van de vrije mening, en volgens de rechtspraak van het Mensenrechtenhof is streven naar een politieke omwenteling op voorwaarde dat het vreedzaam gebeurt en de nieuwe staat beantwoordt aan de standaarden van de mensenrechten best toegelaten.

Volgens de auteurs schendt Spanje het recht op vrije meningsuiting en het recht op het vrije politieke debat en moet de Belgische rechter daar rekening mee houden.

Vrije meningsuiting

Dat de professor staatsrecht Vuye en gewezen lector Wouters de vrije meningsuiting in het hart dragen, kan enkel worden geapprecieerd. Het is immers het lot van vele parlementairen dat zij dit kostbaar goed moeten ruilen voor de ordewoorden van het partijbestuur.

Dat deden de communautaire experten van de NVA niet. Zij stapten er uit omdat zij met hun onafhankelijke denktank 'Objectief V' niet meer vrij mochten communiceren. Over welke mening willen zij dan vrij communiceren?

 “Wij willen nu vooral naar de toekomst kijken en een nieuw kader creëren waarin we onze projecten kunnen verder zetten. Gelet op de communautaire standstill en het communautaire stilzwijgen van de N-VA, lijkt ons dit noodzakelijk”.

Over welk project het gaat, is ook duidelijk. Het is het project dat de bestaansreden van de N-VA vormt. Het confederalisme is de kern van het partijprogramma. Dat de N-VA naar deze vorm van onafhankelijkheid streeft en de auteurs daarin geen stilstand willen, maakt hen uiteraard tot sympathisanten van de Catalaanse separatisten. En ook daar kan niemand hen verwijten deze sympathie door woorden of geschriften vrij te uiten.

Verwarring

In hun betoog maken Vuye en Wouters echter een dubbele verwarring. Doen is niet hetzelfde als zeggen of schrijven, en daden moeten niet altijd gewelddadig zijn om strafbaar te zijn.

Wat de Catalaanse separatisten onderscheidt van hun Vlaamse vrienden is dat de eersten zich niet beperkten tot een streven naar onafhankelijkheid en het uiten van hun vrije mening.

Wat de Catalaanse separatisten onderscheidt van hun Vlaamse vrienden is dat de eersten zich niet beperkten tot een streven naar onafhankelijkheid en het uiten van hun vrije mening. Zij namen niet alleen maatregelen tegen de Spaanse grondwet maar zelfs tegen de bevestiging ervan door het Grondwettelijk Hof en tegen het door dat Hof opgelegde verbod. Het Hof annuleerde systematisch alle resoluties en stemmingen over de afscheiding van Catalonië en verbood het houden van een referendum.

Dergelijke daden worden door de Spaanse wetgeving als 'rebellie' omschreven en die daden zijn er strafbaar.

Vraag is nu of dergelijke daden ook in ons land strafbaar zijn. Zonder die dubbele strafbaarheid kan de rechter immers niet ingaan op het Spaanse verzoek tot uitlevering.

Samenspanning

De artikelen 233 en 234 van ons strafwetboek omschrijven het misdrijf 'Samenspanning van ambtenaren' als volgt: “Wanneer personen of lichamen die met enig gedeelte van het openbaar gezag bekleed zijn, maatregelen die in strijd zijn met de wetten of met koninklijke besluiten, beramen, hetzij op een bijeenkomst van die personen of die lichamen, hetzij door het zenden van afgevaardigden of van mededelingen aan elkaar, worden de schuldigen gestraft met gevangenisstraf van een maand tot zes maanden.

Indien maatregelen tegen de uitvoering van een wet of van een koninklijk besluit beraamd worden door een van de middelen, in het vorige artikel vermeld, is de straf gevangenisstraf van zes maanden tot vijf jaar. De schuldigen kunnen bovendien worden veroordeeld tot ontzetting van de rechten genoemd in de eerste drie nummers van [artikel 31, eerste lid] ."

In het eerste artikel volstaat het dat personen die met enig gedeelte van het openbaar gezag zijn bekleed, maatregelen die tegen de wet zijn beramen, er over bijeen komen, of er afgevaardigden of mededelingen voor zenden. Er is strafverzwaring indien die maatregelen ook worden beraamd. En in al deze gevallen moeten de maatregelen geen gevolg hebben gehad om strafbaar te zijn.

Hier zit de tweede door Vuye en Wouters gemaakte verwarring. Over de noodzaak van gebruik van geweld is in deze strafbaarstelling geen sprake.

Nog een verwarring

Wanneer je zowel het Catalaanse als het Vlaamse streven naar onafhankelijkheid in de historische context plaatst, ontdek je nog een andere verwarring. Beiden hebben het nog steeds moeilijk met het oorlogsverleden.

Wanneer je zowel het Catalaanse als het Vlaamse streven naar onafhankelijkheid in de historische context plaatst, ontdek je nog een andere verwarring. Beiden hebben het nog steeds moeilijk met het oorlogsverleden. Opmerkelijk is evenwel dat het voor beide om een erg tegengestelde ervaring gaat: de Catalanen werden verdrukt door het Franquisme, vele Vlamingen hadden sympathie voor een nog ergere Nieuwe Orde vorm.

Dat deze sympathie niet geheel is verdwenen blijkt uit de nu gestarte TV reeks over de 'Kinderen van de Collaboratie'. En ook daarin zie je dat de hiervoor aangehaalde verwarring tussen de  vrije mening  en de gestelde daden gebruikt wordt als element om het goed te praten.

Schuilen

Dat een professor staatsrecht als Hendrik Vuye tracht de door de Catalaanse separatisten gestelde daden te reduceren tot de uiting van een niet strafbare mening toont hoe groot zijn frustratie en deze van 'onze' separatisten wel is. Zij zijn gedoemd om enkel met wettelijke middelen en zonder geweld hun droom na te streven.

Bovendien weten zij ook dat daar in ons land slechts een kleine aanhang voor bestaat. Het komt professor Vuye wèl toe erkenning te krijgen voor zijn logica en rechtlijnigheid. In de regering stappen van een land dat je wil scheiden, heeft een vermoeiende spreidstand tot gevolg waarbij je verwarring moet scheppen om het te kunnen volhouden. Dat professor Vuye poneert dat de regering zich niet achter de rechter mag schuilen is daardoor verklaarbaar. Dat is wat de heer De Wever doet wanneer hij zich achter de regering schuilt om zijn streven naar een politieke omwenteling niet in daden te moeten omzetten.

Fenomeen

De verwarringen die je in dit probleem kan opmerken zijn heus niet beperkt tot de twist over het uitleveringsverzoek. In deze 'permissieve' maatschappij is zowat alles toegelaten en worden sancties en verbodsregels zo veel als mogelijk geweerd.

Het ene schandaal volgt het andere op en telkenmale worden daar gerechtelijke en parlementaire onderzoeken over gehouden. Die stellen dan steeds dezelfde disfuncties vast.

Het ene schandaal volgt het andere op en telkenmale worden daar gerechtelijke en parlementaire onderzoeken over gehouden. Die stellen dan steeds dezelfde disfuncties vast. Bij het opstellen van eindbesluiten en het maken van aanbevelingen om het anders te gaan doen blijft het evenwel bij 'meningsverschillen', en deze van de regeringsmeerderheid is daarbij bepalend.

Maatregelen zoals de Spaanse overheid nu neemt, zijn bij ons ondenkbaar. Kunnen de wijzen waarop de procureurs-generaal Liégeois en de le Court in de Kazachgate handelden ook niet als een 'samenspanning van ambtenaren' bekeken worden? Maakte de Publifin commissie geen verslag aan de gerechtelijke overheden waarin een aantal vastgestelde misdrijven werden ter kennis gebracht? Wat gebeurt daar dan mee?

Het Spaanse uitleveringsverzoek heeft minstens die meerwaarde dat de Belgische rechter zich niet langer kan verschuilen achter het door het politiek beleid bedachte begrip 'disfunctie' om er onderuit te geraken: hij moet nu beslissen of de gestelde disfuncties ook een misdrijf uitmaken.

Dat is een erg belangrijke beslissing omdat dan ook de regering zich niet langer achter het lege begrip disfunctie kan schuilen om niets te doen. Misschien een aanzet om ook in de Panama en de Paradise papers maatregelen te nemen?

 

LEES OOK
Vincent Scheltiens / 13-05-2020

Corona: het virus en de kroon

De Spaanse regering-Sánchez zit in woelig water, en dat niet enkel door corona. De sociale beloften waarmaken is geen sinecure, en ook de Catalaanse nationalisten roeren zich.
46710934572_0917e8e3f3_o
Lotte Lambrecht / 10-04-2020

Lockdown in Catalonië

De volbloed Catalaan Ferran brengt de lockdown door in zijn geboortedorp Sant Feliu de Llobregat, een dorp op zo’n 20 kilometer van Barcelona.
49749479551_b91b875294_4k
Vincent Scheltiens / 25-09-2019

Hoe de Spaanse linkerzijde zichzelf aan flarden scheurt

Na de mislukking om tot een 'historische linkse coalitie' te komen, trekt de Spaanse linkerzijde in uiterst verspreide slagorde naar de vierde stembusgang in evenveel jaren.
45681711854_e6094ed078_o