Dit is een gastbijdrage. Een Apache-lezer levert met dit stuk een bijdrage aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

'Temse in de knoop: veilige fietspaden opofferen voor bedrijfsinrit?'

Alec Lamberts
Langs de spoorweg in Temse (Oost-Vlaanderen) ontbreekt een fietsverbinding met Sint-Niklaas (Foto: (c) Alec Lamberts)
Langs de spoorweg in Temse (Oost-Vlaanderen) ontbreekt een fietsverbinding met Sint-Niklaas (Foto: (c) Alec Lamberts)

Vervolgens ging ik langs bij de voorzitter van de fietsersbond Temse, de schepen voor duurzaamheid van Sint-Niklaas Wout De Meester (Groen) en enkele bronnen die anoniem wensen te blijven. Ik belde met de provincie Oost-Vlaanderen en het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV). In dit stuk behandel ik vier urgente dossiers met betrekking tot de fietsveiligheid in Temse, want Temse hinkt een eind achterop in Vlaanderen.

Hoogkamerstraat

Brug Hoogkamerstraat met rioolput op de fietsstrook (Foto: (c) Alec Lamberts)
Brug Hoogkamerstraat met rioolput op de fietsstrook (Foto: (c) Alec Lamberts

Het fietspad van de brug van de Hoogkamerstraat over de E17 op de fietsroute tussen Temse en Sint-Niklaas krijgt binnenkort een volledige make-over. De schepen zei dat ze in 2013, bij het begin van de legislatuur, begonnen zijn met dit dossier. Omdat de 'neuzen niet allemaal in dezelfde richting stonden', werd er pas dit voorjaar een startnota opgesteld. Navraag bevestigde dat; het blijkt dat de gemeente Temse zelf een van de grote dwarsliggers was.

Momenteel ligt er een dubbelrichtingsfietspad op grondgebied Sint-Niklaas en twee aparte fietspaden op de route in Temse, dat is dus het tegenovergestelde van wat beide gemeenten wensen.

Concreet gaat het om een 'bovenfunctioneel fietspad' tussen Temse en Sint-Niklaas via de as Hoogkamerstraat-Houten Schoen. De twee gemeenten zaten met verschillende stakeholders (zoals De Lijn en Agentschap Wegen en Verkeer (AWV)) samen en uiteindelijk is er pas dit voorjaar een consensus bereikt.

Die tijd was nodig omdat er geen eensgezindheid bestond over het volledige traject. Sint-Niklaas en het AWV verkiezen fietspaden aan beide kanten van de weg uit veiligheidsoverwegingen, Temse wil een dubbelrichtingsfietspad. Uiteindelijk zijn de verschillende partijen akkoord gegaan met beide eisen. Momenteel ligt er een dubbelrichtingsfietspad op grondgebied Sint-Niklaas en twee aparte fietspaden op de route in Temse, dat is dus het tegenovergestelde van wat beide gemeenten wensen.

Schoolkinderen

Temse werkt zich dus onnodig in de kosten omdat het fietspad voor de brug voldoet aan de huidige normen. Hoe dan ook, het fietspad op de brug van de Hoogkamerstraat is eigenlijk geen fietspad – maar een goot met rioolputjes – en moet dringend aangepakt worden. De schoolkinderen die dagelijks de brug over moeten, worden dus koud gepakt door Temse dat lang dwarslag (en blijkbaar nog steeds) in het dossier van de Hoogkamerstraat. De schoolkinderen die in 2013 (wanneer de gesprekken tussen Temse en Sint-Niklaas begonnen) in het eerste middelbaar zaten, zullen niets aan de uiteindelijke verbetering hebben. Er zijn jaren verloren gegaan.

Temse wil alle fietsers aan één kant om één gevaarlijk punt te vermijden luidt het; de Kapelanielaan (met begin en einde in de Hoogkamerstraat) en de Hoogkamerstraat zelf zouden eenrichtingsverkeer worden. De kruising aan één van de uiteindes van de Kapelanielaan zou een gevaar betekenen voor de fietser. Het gevaar valt al bij al goed mee als je de huidige plannen bekijkt. Fietsers die rechtdoor moeten en vrachtwagens die afslaan rijden eerst samen in dezelfde richting, in de huidige situatie.

Nieuwe gevaarlijke punten

Het gemotoriseerd verkeer komende van de Houten Schoen moet via de Kapelanielaan naar de N16 en moet het bestaande fietspad (richting Temse) dus kruisen. Dat zou de gemeente willen vermijden met een dubbelrichtingsfietspad aan de andere kant van de baan. Dit lijkt een fietsvriendelijke ingreep, maar op die manier kan het vrachtvervoer snel en zonder kijken de Kapelanielaan in rijden; dan maak je het te gemakkelijk voor vrachtvervoer om niet te moeten opletten voor andere weggebruikers. Dat is een foute ingesteldheid die je meegeeft aan chauffeurs.

Er worden bovendien twee nieuwe gevaarlijke punten gecreëerd bij het kruisen van het toekomstige dubbelrichtingsfietspad Hoogkamerstraat met de zijstraten Eurolaan en Walgoedstraat: op die kruispunten zullen chauffeurs binnenkort naar beide kanten moeten kijken voor de fietsers. Geschikte signalisatie en controle is een lapmiddel voor slecht bestuur.

Eigenlijk zou de gemeente een 'vergevingsgezind ontwerp' moeten uittekenen waarbij gebeurlijke ongevallen – zoals een vrachtwagenchauffeur die niet kijkt naar fietsers die van rechts komen – in rekening worden gebracht in het ontwerp en vermeden worden. Bij het afdalen van de brug over de E17 richting Temse is een fietspad mee in de rijrichting van het andere vervoer, zoals de huidige toestand, logischer want dan kan een chauffeur de fietsers zien vooraleer hij de Kapelanielaan indraait. De huidige situatie is in dat opzicht veiliger dan het plan dat nu op tafel ligt. Dat Sint-Niklaas fietspaden aan beide kanten zal aanleggen, maakt het logischer om dat ook zo ver mogelijk tot Temse te doen.

Onenigheid

De onenigheid tussen fietspaden aan één of beide kanten van de weg heeft er mee voor gezorgd dat de startnota pas dit voorjaar werd opgesteld. Temse bleef bij haar plan voor een 'optimale en snelle doorstroming' van vrachtverkeer. Fietsers komen in de plannen van de gemeente Temse blijkbaar niet op de eerste plaats; je moet als fietser maar hopen dat vrachtwagenchauffeurs ook naar rechts kijken als ze naar rechts moeten afdraaien, iets wat niet zo vanzelfsprekend is blijkt uit ervaring.

 

Hoogkamerstraat (centraal van onder naar boven) met de Kapelanielaan in rood; die laatste zou eenrichtingsverkeer worden voor het verkeer uit Sint-Niklaas (onderaan) richting Temse (bovenaan).
Hoogkamerstraat (centraal van onder naar boven) met de Kapelanielaan in rood; die laatste zou eenrichtingsverkeer worden voor het verkeer uit Sint-Niklaas (onderaan) richting Temse (bovenaan).

Zinkgaten N419 Temse - Steendorp

Verder besprak ik met de schepen voor mobiliteit Truyman de gevaarlijke situatie op de N419. De steenweg tussen Temse en Steendorp werd begin jaren 2000 heraangelegd met aparte fietspaden naast de baan, twee delen van elk 200 meter werden toen gemist; daar ligt het fietspad nog op de rijbaan.

De steenweg werd, volgens het toenmalige gemeentebestuur (met huidige meerderheidspartij CD&V), volledig voorzien van een riolering. Dat blijkt proefondervindelijk niet te kloppen volgens meerdere anonieme bronnen. De betreffende netbeheerder liet onderzoek uitvoeren om huizen op een riolering aan te sluiten: er was zelfs geen spoor van een riolering te vinden op bepaalde delen van de steenweg.

Gedeeltelijk

De bestaande rioleringen werden bij de werken maar gedeeltelijk aangepast, zwakke punten werden op enkele plaatsen wel gezien maar toch niet vernieuwd. Een andere bron zegt dat de bestaande riolering waterdicht werd gemaakt met een nieuwe binnenbekleding, ook de waterleiding was verouderd. De buizen van de waterleiding uit asbestvezel zijn in 2006 blijkbaar niet vervangen door de watermaatschappij en dat zorgde ervoor dat er verschillende herstellingswerken moesten worden uitgevoerd in de daaropvolgende jaren wat resulteert in een herhaaldelijk opengebroken fietspad dat aan kwaliteit inboet. Twee jaar geleden zou er dan een nieuwe parallelle waterleiding zijn aangelegd. De kans op zinkgaten op de N419 in Steendorp zou ondertussen toegenomen zijn. Moeten we schrikken van Brusselse taferelen in Temse?

De schepen van mobiliteit zei dat de N419 op de gevaarlijke delen een nieuw fietspad krijgt bij de volgende rioleringswerken. Jammer dat er net rioleringswerken achter de rug waren, eind augustus. Toen heeft men een nieuw voetpad aangelegd op een van de onveilige fietsstukken, maar geen opgehoogd fietspad. Waarom geen nieuw fietspad zoals op de hele N419? Het ontbreekt het gemeentebestuur blijkbaar aan daadkracht.

Budget

Gemeenten kunnen kleine of voorlopige veiligheidsmaatregelen nemen via de Provinciale commissie voor de verkeersveiligheid (PVC) die een apart budget heeft. Het ophogen van het fietspad op de twee laatste gevaarlijke fietsstroken op de rijbaan, samen goed voor 400 meter, vallen misschien binnen de maximale 200.000 euro dat het PVC ter beschikking stelt per project. Het is een suggestie voor de lokale politiek in Temse.

Het AWV, dat budget moet vrijmaken voor de werken, zei eerder dat het geen budget meer heeft voor Temse voor de komende jaren. Het AWV is momenteel al bezig aan de N41 op grondgebied Temse en zou alle gemeentes willen bedienen. Een andere verklaring zou te vinden zijn bij de N-VA van schepen Truyman zelf. N-VA wil namelijk het hele Vlaamse mobiliteitsbudget naar Oosterweel zien gaan. Een combinatie van de twee opties is natuurlijk ook mogelijk; schepen Truyman (N-VA) kruipt zelf weg achter de uitspraak van het AWV. Een schepen voor mobiliteit heeft volgens mij de attributen om op tafel te kloppen op Vlaams niveau met redenen waarom bepaalde projecten voorrang moeten krijgen.

Fietspad langs spoorlijn Temse - Sint-Niklaas

Langs de spoorweg in Temse (Oost-Vlaanderen) ontbreekt een fietsverbinding met Sint-Niklaas (Foto: (c) Alec Lamberts)
Langs de spoorweg in Temse (Oost-Vlaanderen) ontbreekt een fietsverbinding met Sint-Niklaas (Foto: (c) Alec Lamberts)

Toen de tweede Scheldebrug gebouwd werd en daarbij de N16 verbreed moest worden tot twee baanvakken in elke richting, heeft men het fietspad tussen de Temsebrug en het kruispunt met de Doornstraat opgeheven. Dat wil zeggen dat je als fietser je maar zelf een weg moet banen door Temse als je van bijvoorbeeld Puurs naar Sint-Niklaas fietst. Verschillende woonwerkfietsers zeggen dat Temse de gevaarlijkste passage op hun route is.

Weggevallen

Het weggevallen fietspad heeft echter voorwaarden: de wet stelt dat als er een fietspad langs een gewestweg wordt geschrapt, er een nieuw fietspad langs die gewestweg (in dit geval de N16) moet komen. Speciaal voor de situatie in Temse zou de Vlaamse Overheid in maart 2013 een zekere module 12 in het Belgische Staatsblad aanpassen, beweerde de commissie verkeer van Temse op dinsdag 23 april 2013. De werking met de modules werd een maand eerder op 1 maart 2013 afgeschaft.

Module 12 hield in dat de gemeente een vervangende fietsroute mag voorzien voor het weggevallen fietspad langs de N16, het gewest zou daarbij de volledige aanleg en onteigeningen bekostigen. Ondanks het feit dat de modules een maand voor de bewering van de commissie verkeer zijn afgeschaft, geldt de regeling van 100% subsidie nog steeds voor vervangende fietsroutes.

Uit anonieme bron klinkt dat iemand van de Vlaamse overheid de aanpassing van module 12 op het gemeentehuis in Temse kwam toelichten. De zopas afgetreden schepen voor open ruimte Freddy Verbeke (CD&V) zou toen kort hebben geantwoord dat de gemeente het alternatieve spoorwegfietspad nog niet kon voorbereiden als de wet nog niet van kracht was.

Geen startnota

Hoewel het gewest het de gemeente Temse makkelijk maakt om een degelijke fietsverbinding naar Sint-Niklaas uit te rollen, ontbreekt het de gemeente zelf aan plan- en daadkracht.

Een prioriteit is de fietsroute nog altijd niet; op de commissie verkeer van Temse op 23 april 2013 werd gezegd dat op de gemeenteraad van 29 april 2013 een startnota voor het fietspad langs de spoorlijn naar Sint-Niklaas zou worden voorgelegd, dat is niet gebeurd. Er is nog steeds geen startnota klaar, we zijn oktober 2017. Zouden ze nu in allerijl er toch mee afkomen voor de verkiezingen volgend jaar? Bij N-VA stond het fietspad langs de spoorweg al in 2013 op het programma, dat scheelt voor 2018 wat moeite. Dit punt komt dan weer op het programma.

Hoewel het gewest het de gemeente Temse makkelijk maakt om een degelijke fietsverbinding naar Sint-Niklaas uit te rollen, ontbreekt het de gemeente zelf aan plan- en daadkracht. Temse moet het fietspaddossier zelf opstellen en indienen bij de hogere overheden, die komen vervolgens financieel tussen. De plannen worden op een laag tempo opgemaakt in Temse; schepen Truyman spreekt van de onteigeningen die de gemeente niet ziet zitten want het moet via de provincie die niet inspringen bij onteigeningen – terwijl het via het gewest zou kunnen dat wel onteigeningskosten dekt (zie boven) – en er zijn gesprekken bezig met Infrabel, maar Infrabel heeft niet de reputatie snel mee te werken, aldus de schepen.

Stoorzender

Telkens vindt de gemeente een andere stoorzender, al dan niet terecht, maar zelf zou ze de plannen kunnen doordrukken en de verantwoordelijkheid voor het uitvoeren (van een deel) van de fietsverbinding doorschuiven op andere instanties. Dat doet Temse niet. Wil Temse het dossier van de spoorlijn niet doorzetten omdat het idee van de tot-oppositie-gebombardeerde fietsersbond komt? Binnen de meerderheidspartijen in Temse ziet men de fietsersbond als een politieke organisatie, wat ze niet is.

De fietser zelf blijft in de kou staan; je moet een hele omleiding volgen en enkele keren de N16 kruisen en zelfs via een woonwijk rijden. Terwijl de auto vlot van Puurs naar Sint-Niklaas kan rijden via de N16, het zou eens andersom moeten zijn.

Cordeel: overbodige inrit kruist fietspad

Het bestaand en veilig fietspad in industriegebied De Zaat (Temse) wordt binnenkort mogelijk verstoord. Het jaagpad langs de Schelde moet ter hoogte van Cordeel (via het industrieterrein De Zaat) naar de polder van Tielrode. Dat fietspad moet twee maal de Frank Van Dyckelaan kruisen op nog geen 200 meter; dat is volgens anonieme bron zo aangelegd om geen fietsers te hebben voor de inrit van Cordeel.

Het was echter veel logischer geweest dat het fietspad wel langs de inrit liep om zo naar de Tielrodense potpolder te gaan. Twee maal een industrieweg kruisen met het vrachtverkeer van Cordeel of eenmaal een inrit van het bedrijf kruisen; zou er gelobbyd zijn?

Bovenaanzicht Frank Van Dyckelaan met het rondpunt waar het fietspad twee maal de baan moet kruisen. De onderste arm van het rondpunt is de inrit van Cordeel. Alles rechts van het rondpunt onder de Frank Van Dyckelaan (met fietspad) is een deel van de site van Cordeel die ondertussen bebouwd is.
Bovenaanzicht Frank Van Dyckelaan met het rondpunt waar het fietspad twee maal de baan moet kruisen. De onderste arm van het rondpunt is de inrit van Cordeel. Alles rechts van het rondpunt onder de Frank Van Dyckelaan (met fietspad) is een deel van de site van Cordeel die ondertussen bebouwd is.

De site is 600 meter lang en het bedrijf zou een bureaugebouw willen optrekken aan de noordkant. Ondanks het feit dat er goed uitgeruste wegen op de site van Cordeel liggen naar de (fietsvrije) uitrit, zou het bedrijf een aparte inrit voor haar bureaupersoneel willen. Die inrit moet het voor de rest veilige fietspad van De Zaat kruisen. Wie de kosten voor zich moet nemen is onduidelijk. Het is nu aan de gemeente om op haar strepen te staan en te laten zien dat de fietsveiligheid wel een prioriteit is (of zou zijn). Deze extra inrit is overbodig.

Cordeel zou de zichtbaarheid vanuit de auto naar het fietspad willen verhogen door een brede inrit aan te leggen. Als het bedrijf echt met fietsers begaan is, laat het haar bureaupersoneel via de bestaande inrit rijden.

Conclusie

Tekenend voor het makke mobiliteitsbeleid in Temse is het volgende voorbeeld; de gemeente liet een RUP opstellen (RUP Steenbakkerij Steendorp) zonder begeleidende mobiliteitsstudie. Ondertussen is er een studie toegevoegd door de eigenaren die de site willen verkavelen. Normaal gezien wordt een mobiliteitsstudie uitgevoerd door een onafhankelijk bureau.

Verschillende off the record getuigenissen laten verstaan dat het CD&V Temse is die weinig ambitieus is inzake fietsmobiliteit en fietsveilige wegen. Zo zou de lokale afdeling van CD&V de coalitiepartner N-VA (met bevoegde mobiliteitsschepen) geen grote mobiliteitsprojecten gunnen. N-VA drukt om eerder genoemde redenen ook minder door.

Representatief voor het gebrek aan ambitie voor veilige fietsroutes is het project van het fietspad langs de spoorlijn naar Sint-Niklaas, waarover dit artikel onder andere ging. De situaties zijn complex, maar de gemeente kan in ieder geval zelf haar stempel drukken om de fietsveiligheid te verhogen. De hete aardappel doorschuiven naar de provincie of het gewest – of het afwimpelen van projecten op de bureaucratie – mag gedaan zijn, uit navraag is gebleken dat het gewest en de provincie al langer aandringen op de besproken projecten.

Deals

Blijkbaar is de gemeente Temse meer bedreven in het sluiten van deals met bedrijven voor privatisering en/of in concessie geven van openbare domeinen. Zo werd de Scheldekaai onderhanden genomen en daar betaalt de gemeente een fel besproken bedrag van 150.000 euro voor, de reden is niet duidelijk gecommuniceerd. Het zwembad wordt momenteel gebouwd door Cordeel en in concessie voor een bepaald aantal jaar uitgebaat, maar de gemeente draait op voor de kosten bij de eerste mankementen.

Is een betere fietsverbinding met Sint-Niklaas of het fietsvriendelijk maken van een centrumstraat dan geen prioriteit voor de gemeente? Het aantal jaren dat het duurt voor er een startnota wordt opgesteld spreken in het nadeel van Temse, net zoals de off-the-record verklaringen.

LEES OOK
Alec Lamberts / 14-08-2017

Waasland in de knoop

Alec Lamberts analyseert in een gastbijdrage de fietssituatie in Temse en Sint-Niklaas en merkt op dat er een missing link tussen de twee gemeenten bestaat.
Temse centrum (Kouterstraat) (Foto: (c) Alec Lamberts)