Dit is een gastbijdrage. Een Apache-lezer levert met dit stuk een bijdrage aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

Grijze zone informatievergaring politie problematisch

Walter De Smedt
Tomorrowland in 2016 (Foto: (c) Julian Dael / Wikimedia)
Tomorrowland in 2016 (Foto: (c) Julian Dael / Wikimedia)

De drie geweigerde Tomorrowlandgangers mogen naar het festival, maar ze moeten er wel nog een extra politiecontrole ondergaan. De kortgedingrechter besliste dat de weigering disproportioneel was en dus niet in verhouding tot de feiten. De rechter hield ook rekening met het vermoeden van onschuld: alle drie hebben ze een blanco strafregister.

Maar waar haalt de politie dan de informatie waaruit moet blijken dat de betrokkenen een gevaar betekenen voor de openbare veiligheid?

Tomorrowland in 2016 (Foto: (c) Julian Dael / Wikimedia)
Tomorrowland in 2016 (Foto: (cc) Julian Dael / Wikimedia)

Strafregister

In het centraal strafregister worden alle veroordelingen opgenomen. Dat is niet alleen belangrijk bij een behandeling van een strafzaak waarin de rechter bij het uitspreken van een straf rekening moet houden met het strafrechtelijk verleden. Voor vele andere doeleinden wordt een uitreksel uit het strafregister vereist: veelal is een 'blanco' noodzakelijk om aan een job te geraken.

Twee jaar geleden was de achterstand in het verwerken van vonnissen fenomenaal: 300.000 vonnissen moesten nog worden ingegeven. Bovendien bevat een vonnis enkel informatie die door een rechterlijke uitspraak werd bevestigd.

Twee jaar geleden was de achterstand in het verwerken van vonnissen fenomenaal: 300.000 vonnissen moesten nog worden ingegeven

Dat een dossier in openbare zitting werd behandeld is helemaal geen garantie dat alle informatie door de rechter werd gecontroleerd: vertrouwelijke informatie, vooral bij aanwending van Bijzondere Opsporings Methoden en nu ook bij Bijzondere Inlichtingen Methoden, wordt uit het dossier gehouden.

De informatie in het strafregister is dan ook maar een klein deel van de informatie waarover het parket, de politie- en de inlichtingendiensten beschikken. Informatie die in een door het parket geseponeerd dossier staat, komt nooit tot voor de rechter. Vertrouwelijke politionele informatie die niet in een proces-verbaal wordt verwerkt, komt nooit in een gerechtelijk dossier. En geclassificeerde informatie, is geheime informatie die door een inlichtingendienst onder geen enkele vorm mag worden vrij gegeven.

Eigenlijk is de informatie uit het strafregister enkel dienstig waarvoor het aanvankelijk moest dienen: voor het bepalen van de straf bij nieuwe feiten. Maar wat met alle overige informatie?

Veiligheidsmachtiging

Buiten de gerechtelijke en politionele informatieverwerking is er ook nog een ander kanaal waarin informatie wordt aangewend: de veiligheidsmachtiging.

Een veiligheidsmachtiging is een beoordeling door de Nationale Veiligheidsoverheid die toelaat kennis te nemen van geclassificeerde informatie of informatie waarvan het gebruik schade kan toebrengen aan een “wezenlijk belang” van België.

De Nationale Veiligheidsoverheid is een dienst die niet onder Justitie of Binnenlandse Zaken maar onder Buitenlandse Zaken valt. Dat is geen toeval. Het onderzoek dat deze dienst voert alvorens over de machtiging te beslissen gebeurt door de inlichtingendiensten, en die werken ook internationaal.

Die veiligheidsmachtiging was vroeger vereist voor militaire- en inlichtingendiensten, maar is steeds verder uitgebreid tot andere diensten en aangevuld met veiligheidsattesten en veiligheidsadviezen. Voor gevoelige sectoren als de kerncentrales of de tarmac van Zaventem is dergelijk attest noodzakelijk, reden waarom één van de betrokkenen die in een kerncentrale werkt er niet meer mag komen.

Tegen een weigering om een machtiging of een attest af te leveren kan opgekomen worden bij het Vast Comité I dat als beroepsorgaan uitspraak doet. Dat het comité I kennis kan nemen van alle informatie betekent evenwel niet dat de betrokkene alles te zien krijgt: wat geheim is, blijft voor hem afgeschermd.

Grijze zone

'Eigenlijk weet de burger niets van wat het parket, de politiediensten of inlichtingendiensten aan informatie over hem hebben bekomen'

Het strafregister geeft enkel aan of iemand veroordelingen heeft opgelopen. Alle andere informatie wordt op min of meer afgeschermde wijze verwerkt en bijgehouden.

Eigenlijk weet de burger niets van wat het parket, de politiediensten of inlichtingendiensten aan informatie over hem hebben bekomen, verwerkt en opgeslagen.

Enkel wanneer hij wordt vervolgd of wanneer hem een machtiging of een attest wordt geweigerd kan hij, en dan nog gedeeltelijk, er kennis van nemen.

De weigering om een festival bij te wonen voegt daar een nieuwe problematiek aan toe: op grond van welke informatie en door wie werd deze beslissing genomen? En wat kan de burger er aan doen? Is een beroep op de kortgeding rechter voldoende: met de uitspraak van de rechter krijg je wel toegang tot de festivalweide maar niet tot de informatie waaruit is afgeleid dat je een gevaar betekent voor de openbare veiligheid.

Vooral wanneer je dit faits divers koppelt aan de materie waarin het zich voordoet, de terroristische dreiging, wordt het belang van de vragen erg groot. Want niet alleen de afgeschermde informatie maar ook de wijze waarop deze kan verkregen worden, is erg gewijzigd: nu mogen inlichtingendiensten grondwettelijke rechten schenden, huiszoekingen doen, inkijkoperaties uitvoeren, taps installeren, zonder enige rechterlijke tussenkomst.

De grijze zone is dus ernorm toegenomen, en de mogelijkheden om deze wat op te klaren erg klein. De theoretische mogelijkheid dat er misbruik kan van gemaakt worden is voldoende om er ernstig over na te denken en er mogelijkheden voor te bedenken om de weegschaal opnieuw in evenwicht te brengen.

LEES OOK
Jan Walraven / 06-03-2018

'Rol van staatsveiligheid in Bendedossier moet worden onderzocht'

Gewezen voorzitter van Comité I Jean-Claude Delepière en ex-comitélid Walter De Smedt willen dat het Comité I onderzoekt wat de Staatsveiligheid wist over de Bende van Nijvel.
bende nijvel
Tom Cochez / 31-03-2016

Klopt het wel dat de regering fors investeert in onze veiligheid?

De bevoegde ministers vertellen graag dat er fors geïnvesteerd wordt in ons veiligheidsapparaat. Maar klopt dat ook? 'Deze regering heeft exact hetzelfde gedaan als de vorige',…
Jan Jambon (Foto Danny Gys - Reporters)