Dit is een gastbijdrage. Een Apache-lezer levert met dit stuk een bijdrage aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

De zware last van de kiezer

Koen Smets
votebanner

De idee is best simpel. Momenteel draai je zelf op voor de kosten van thuiszorg tot wanneer je minder geld hebt dan £23.250 (bijna 27.000 euro), maar daarin wordt de waarde van je huis niet meegerekend. Het voorstel verhoogt die drempel tot £100.000 (115.000 euro), met inbegrip van je huis (dat dus zal moeten worden verkocht na je dood om de rekening te vereffenen). In zijn oorspronkelijk vorm was er in het voorstel daarnaast geen limiet op het totale bedrag dat je zelf zou moeten ophoesten.

Dat zou een slechte zaak zijn geweest voor iedereen met zelfs een bescheiden huis (de gemiddelde woning is £205.000 waard, bijna 240.000 euro). Er werd dus holderdebolder een wijziging aangebracht aan het voorstel, die het totale bedrag dat je zelf moet betalen zal begrenzen (zonder dat specifiek te maken). Maar zelfs deze ‘gecorrigeerde’ versie houdt een belangrijke verschuiving in van de ouderdomszorgkosten van de staat naar de (relatief begoede) individuele burger. De oppositiepartijen wijzen vanzelfsprekend de maatregel af, en zijn voorstander van het behoud van een aanpak waarin zorgkosten uit algemene belastingen en sociale bijdragen worden betaald.

Deze binaire keuze omtrent een enkel beleidselement, tussen meer en minder individuele bijdragen voor de zorgkosten, verbergt echter een opmerkelijke complexiteit. Kiezen – en dus stemmen – is lang niet zo makkelijk. Hoe dat aan te pakken?

Living in a material world

Laten we beginnen bij de afwegingen aan het rationele einde van het spectrum, en kijken naar de materiële kosten en baten. Zou het conservatieve voorstel je rijker of armer maken? Dat hangt er natuurlijk vanaf of je je eigen huis hebt, en hoeveel het waard is, maar dat kan worden uitgerekend.

Chris Giles, een journalist bij The Financial Times, rekende uit welk percentage van je fortuin zou worden opgegeten wanneer de zorgkosten, voor je uiteindelijk de pijp aan Maarten geeft, £150.000 zouden bedragen. En her en der verschenen pogingen om meer specifiek na te gaan onder welke omstandigheden je winst of verlies zou boeken.

socialcaretaxrate2
Wat blijft er nog over van mijn fortuin? Bron: Chris Giles

Dat gaat er echter allemaal vanuit dat je zeker nood zult hebben aan die zorg. Wanneer je overlijdt zonder dat je zulke zorg nodig hebt, dan doet het niets ter zake hoeveel je zou moeten hebben betalen. Je erfenis blijf intact. Maar daarmee is de kous niet af: als de staat steeds meer moet gaan betalen voor de langetermijnzorg, dan kost het je toch – bij leven, dan nog – in hogere belastingen.

Die onzekerheid rond waar je al dan niet nood aan zult hebben wanneer je oud en versleten bent, maakt het niet zo makkelijk een duidelijk kosten-baten verhaal te vertellen.

Geloof en overtuiging

Zouden sterke ideologische overtuigingen ons besluitvaardiger kunnen maken? Wanneer je gelooft dat het je heilig recht is je fortuin aan je kinderen na te laten, dan steun je beter niet het conservatieve plan. En als je gelooft dat ongelijkheid een groeiend probleem is, en dat erfenissen een van de mechanismen is die ze in de hand werkt, dan is het voorstel voor jou wel goed. Maar als je beide overtuigingen hebt, dan kom je natuurlijk nog geen stap vooruit.

Misschien ben je je hele leven al een Labour-stemmer uit de arbeidersklasse, of een Tory-stemmer uit de middenklasse, overtuigd dat jouw partij de belangen van je klasse het beste behartigt. Maar hier zijn nu de Conservatieven, die beloven geld af te nemen van de middenklasse, en Labour die een plan verwerpt dat miljarden zou vrijmaken in de begroting voor sociale zorg door de rijkeren meer te laten betalen. Dat helpt al evenmin.

Het belang van de context

Wanneer je voorkeuren zwak of onzeker zijn, word je vaak beïnvloed door de zogenaamde keuze-architectuur – de context die de situatie waarin je moet kiezen omringt. Maar die verschilt danig naargelang van waar je naar luistert.

Gaat het hier om een verviervoudiging (van £23.250 naar £100.000) van het bedrag dat je mag behouden? Of is het in de grond een belasting op dementie, die je dwingt je huis te verkopen en zo beslag legt op dat ene beetje welstand dat mensen met bescheiden middelen kunnen doorgeven aan hun kinderen? Is het een regressieve maatregel, of een progressieve?

Is het een fair voorstel omdat het mensen laat bijdragen naargelang hun middelen, in het bijzonder zij die hebben geprofiteerd van de astronomische groei in de waarde van hun huis? (Een gemiddeld huis in het VK kostte £16.000 in 1976, en dat is nu het zestienvoudige waard: meer dan £200.000. In Londen zijn huizen zelfs 32 keer meer waard dan 40 jaar terug!) Of is het dan toch unfair, omdat enkel diegenen worden getroffen die de pech hebben te lijden aan een langetermijnziekte als dementie?

mayfrontpages
Principes of pragmatisme?

Zelfs de haastige amendering van het partijprogramma kan op twee manieren worden geframed. Was het de zoveelste bocht van mevrouw May, die nog maar eens aantoonde hoe weinig ruggengraat ze heeft? Of bewees het integendeel dat ze een pragmatisch politicus is, die haar standpunt wijzigt wanneer de feiten wijzigen (zoals de grote econoom Keynes nooit zei – het was Paul Samuelson)?

Een onmogelijke taak

En het gaat hier slechts om een enkele beleidsmaatregel. Laten we even aannemen dat je erin geslaagd bent al deze elementen af te wegen, en tot een besluit bent gekomen. Maar je hebt ook een uitgesproken mening over Brexit. Als je tegen het conservatieve voorstel bent, maar Theresa May toch de sterke hand wil geven waar ze om vraagt, wat dan? Of wanneer je denkt dat het een goed idee is om beter begoede burgers meer voor hun eigen zorg te laten betalen, maar mevrouw May een sterkere parlementaire oppositie wil geven (of, hopend op een mirakel, haar de absolute meerderheid wil ontnemen) – wat doe je dan?

Als ik hier zo over denk, moet ik mezelf wellicht gelukkig prijzen: als buitenlander mag ik immers niet stemmen. Maar op 8 juni zullen mijn gedachten toch bij de arme Britse kiezer zijn, en ik zal zelfs sympathie hebben met diegenen die, na alles wel beschouwd te hebben, besluiten niet te gaan stemmen. Sommige taken zijn gewoon onmogelijk.

LEES OOK
Steven Vanden Bussche / 28-03-2024

Filip Dewinter assisteerde Russisch desinformatiekanaal

Recent opgedoekt Russische desinformatiekanaal Voice of Europe schakelde Dewinter in bij interview met voormalige Tsjechische president.
Dewinter in gesprek met Václav Klaus
Jan Stevens / 28-03-2024

Stad Antwerpen dekt krediet van 42 miljoen euro voor steenrijke bouwpromotor

Een krediet van 42 miljoen euro voor luxehotel Botanic Sanctuary wordt gedekt door de stad via een hypotheek.
De gevel van het luxehotel Botanic Sanctuary Antwerp op de Elzenveldsite.
Tom Cochez, Jan Antonissen / 27-03-2024

Wat Filip Dewinter echt over Koen Metsu vertelde

Het onnavolgbare bochtenwerk van Dewinter over zijn werk voor de Chinese spion Changchun Shao.
Filip Dewinter en Koen Metsu (rechts) tijdens een debat in de Kamer in 2019.