Veruit de meest evocatieve herinneringen zijn die van de London Underground: de geur van ozon en smeerolie, het geluid van de schuifdeuren, de doolhof van toegangstunnels, en natuurlijk de roltrappen. De stoïcijnse discipline van de Londenaren, links stilstaan, rechts lopen – zoals de aanwijzingen alom aangaven – waren voor een continentale jongen als uw dienaar bijna even wonderlijk als de nette rijen bij elke bushalte.
Deze segregatie op de roltrappen gaat bijna een eeuw terug. In 1921, tien jaar nadat ze werden ingevoerd in de Underground, werden reizigers via een opgenomen stem aangemaand om aan de rechterkant te staan. Sindsdien is ‘stand on the right’ ingeworteld in de collectieve psyche, en heeft het vele generaties van reizigers vlot door het metrosysteem geloodst.
Het is een mooi voorbeeld van hoe een bescheiden heuristiek zowel individueel als gemeenschappelijk nut helpt te vrijwaren. Wie gehaast is vrij aan de linkerkant naar boven te lopen en enkele seconden eerder bovenaan (of onderaan) te arriveren. En anders relax je gewoon aan de rechterkant, en laat je je meenemen door het mechanisme.
Maar zo simpel is het niet. De afscheiding tussen lopers en stilstaanders zou wel eens op haar laatste benen kunnen lopen, bij wijze van spreken. Eerder deze week besprak een artikel op de Gizmodo website een studie van Transport for London (TfL), de beheerder van het Londense openbaar vervoer. Zes maanden lang hadden ze de verkeersstromen geobserveerd op de roltrappen in het metrostation Holborn – een van de drukste in de stad – wanneer de reizigers werden aangemaand de staan aan beide kanten. Dit volgde op een eerder experiment, drie weken lang in november 2015.
En in beide gevallen wezen de data uit dat er situaties zijn waarin het inderdaad beter is aan beide kanten stil te staan. The Independent kopte “Het *is* sneller stil te staan dan te lopen op de roltrap”, en dat is maar ten dele ironisch bedoeld. Wanneer 40-60% van de passagiers liepen op de roltrap, kon hij 115 personen per minuut verwerken. Maar wanneer iedereen stilstond steeg dat tot 155 personen per minuut.
Meer ruimte
Het is niet moeilijk te zien waarom dit het geval is. De hoeveelheid ruimte die een loper nodig heeft is groter dan die voor een stilstaander, en dus is de capaciteit kleiner wanneer er wordt gelopen.
Je ziet hetzelfde op drukke snelwegen: de veilige afstand tussen twee voertuigen (en dus de ruimte die elk voertuig nodig heeft) neemt toe bij hogere snelheden. In vele landen heb je borden boven elk rijvak die de snelheid beperken wanneer het verkeer dreigt vast te lopen. Wanneer iedereen tegen dezelfde, lagere snelheid gaat rijden kunnen er meer auto’s door per minuut.
Wanneer iedereen tegen dezelfde, lagere snelheid gaat rijden kunnen er meer auto’s door per minuut.
Bovendien heeft het geen zin van rijvak te veranderen wanneer iedereen even snel rijdt. En dat is ook een goede zaak, want lane hopping heeft een beduidend nadeel – economen spreken van een transactiekost. Wanneer iemand zich tussen jou en je voorganger wringt word je verplicht af te remmen. De bestuurder achter jou moet dat dan ook doen, enzovoort. De accordeonbeweging die de lane hopper zo veroorzaakt vertraagt iedereen (in de economie noemt men dit een externaliteit).
Zulke externaliteiten zijn een reden waarom markten zelden perfect zijn – ook de markten voor wegruimte of voor transport per roltrap. Baanvakwisselaars leggen een vertraging op aan de andere weggebruikers, en op dezelfde manier leggen lopers op de roltrap een vertraging op aan hun medereizigers.
Het probleem voor TfL en hun klanten is dat het maar onder bepaalde omstandigheden beter is dat iedereen stilstaat. Niet alleen werkt de oude “rechts stilstaan”-heuristiek nog steeds prima in de daluren, ook de hoogte van de roltrap is van belang. In een eerdere studie in het station Canary Wharf, waar de roltrap maar 10m hoog was, vond men dat de capaciteit afnam met 10% wanneer iedereen stilstond. (De hoogte van de roltrap in Holborn is 24m.)
Heuristiek versus nudge
Een eeuwenoude heuristiek veranderen door een nieuwe zou een hele uitdaging zijn. Maar zelfs een nieuwe heuristiek zou hier niet helpen: een simpele vuistregel is niet in staat de complexiteit te vatten.
Is er een andere manier om mensen te leiden naar gedrag dat is aangepast aan de plaats en de situatie? Hoe kun je ervoor zorgen dat gehaaste passagiers niet gedachtenloos de oude heuristiek toepassen, en niet hun contraproductieve instincten volgen en vertraging veroorzaken voor anderen en voor zichzelf?
De aanpak van de snelwegen is van weinig nut. Die berust immers op dwingende maatregelen, en reizigers beboeten die lopen op de roltrap wanneer het niet hoort zou vast op luid protest worden onthaald. Zou je het de reizigers gewoon kunnen vertellen?
Simpelweg aankondigen wat je mensen wil laten doen is gemakkelijk en ongecompliceerd, maar het zou waarschijnlijk niet veel uithalen. Stel je voor: posters die uitleggen wanneer je mag lopen en wanneer stilstaan de rigueur is. Frequente passagiers zullen die al gauw negeren, want ze weten toch wat erop staat. Toevallige reizigers zullen ze misschien wel lezen, maar beiden moeten dan toch nog oordelen hoe hoog de roltrap is, en hoe druk het is om te weten wat ze al dan niet mogen doen.
Nee, door zo’n interventie zal de oude heuristiek zich niet laten kisten.
Groeven in de Melody Road produceren een bekend wijsje wanneer je eroverheen rijdt tegen een bepaalde snelheid
Een dynamisch, in het oog springend Lopen/Stilstaan teken bij het begin van de roltrap vereist misschien wat technologische trucjes maar zou meer doelmatig zijn. Het geeft in elk geval een duidelijke visueel teken daar waar het nodig is. Of misschien kan de oorspronkelijke technologie worden gebruikt? Helaas zou een voortdurende gesproken instructie “Links lopen!” of “Links óók stilstaan!” de reizigers al gauw op de zenuwen gaan werken. En in beide gevallen zou het verleidelijk blijven voor wie zich aan de linkerkant bevindt en voor zich een half dozijn lege trappen ziet, toch weer even te gaan lopen om dat gat te dichten.
Het licht gezien
Misschien kan het autoverkeer toch nog voor inspiratie zorgen. Omgevingsprikkels kunnen een grote invloed uitoefenen op ons gedrag, en verkeersingenieurs in Japan (en elders) hebben dat succesvol toegepast. Groeven in de zogenaamde Melody Road produceren een bekend wijsje wanneer je eroverheen rijdt tegen een bepaalde snelheid. Geluid mag dan al ongeschikt zijn om reizigers op een roltrap te beïnvloeden, licht kan dat wel.
Een mechanisme ontwikkeld door drie sportwetenschappers, Liang Huang, Jie Zhuang and Yanxin Zhang, biedt intrigerende mogelijkheden. Via een systeem van lopende lichten konden ze de loopsnelheid van een proefpersoon controleren om zo hun manier van lopen te analyseren. Beeld je een lichtstrook in aan beide kanten van een roltrap. Als de lichten tegen dezelfde snelheid als de roltrap bewegen word je genudged om stil te staan. Wanneer de situatie het toelaat, kunnen de lichten aan de linkerkant sneller bewegen, zodat mensen ertoe worden aangezet om te lopen. (Dit zou ook helpen om verstrooide stilstaanders opzij te gaan voor hun gehaaste medereizigers.)
De Londense metro wordt almaar drukker. TfL zal moeten op de proppen komen met maatregelen die de doorstroming tijdens de piek maximaliseert. Dat is de enige manier om te verhinderen dat stations tijdelijk moeten worden gesloten omwille van de veiligheid wanneer de opstopping te intens is.
Letterlijke duwtjes op de roltrappen zijn wellicht in strijd met de veiligheidsregels, maar een metaforisch duwtje met lichten zou wel eens de oplossing kunnen zijn.
