Omdat er te veel verrommeling van het bestuur is, begon de regering met het 'afslanken' van de provincies. Als het aan Minister Homans en de N-VA ligt, worden de provincies afgeschaft om zo twee bestuursniveaus over te houden: de gemeenten – groter weliswaar, vandaar de aansporing tot fusies – en Vlaanderen.
Stads- en streekgewesten
Grote gemeenten enerzijds en Vlaanderen anderzijds? Wij vinden het een kapitale fout. Groen gelooft in het belang van sterke gemeenten. Fusies van kleine gemeenten kunnen daarbij zeker zinvol zijn. Maar wie provincies afschaft zonder een alternatief te voorzien, dreigt te eindigen met meer verrommeling, meer intercommunales in plaats van minder. Het bestuur moet zich afstemmen op de zones waarin mensen wonen, werken en shoppen. Dat overstijgt het niveau van éé gemeente, maar blijft onder het niveau van 'heel Vlaanderen'.
'Minister Homans heeft een historische kans gemist de provincies met organisch gegroeide stads- en streekgewesten te vervangen'
Net dat tussenliggende niveau is het bestuursniveau van de toekomst. Wij noemen het de stads- en streekgewesten, samenwerkingsverbanden van twee of meer gemeenten die samenwerken als het gaat over mobiliteit, wonen, welzijn, afvalophaling, scholen en cultuur. Daar moet de volgende 'staatshervorming' over gaan. De intercommunales en andere intergemeentelijke samenwerkingsverbanden willen we hierin integreren. Want de intercommunales vertonen mankementen. Dat werd in september duidelijk met het Eandis-dossier toen intercommunales die een Chinees Staatsbedrijf wilden laten instappen.
Kaartjes
Stads-en streekgewesten, is dat een vergezochte constructie? Neen. Al tientallen jaren is er een organisch proces aan de gang: gemeenten werken samen en vormen op een natuurlijke manier stads- en streekgewesten. Kijk maar naar het kaartje dat in de regioscreening van 2012 van toenmalig minister Bourgeois staat: zo zien stads-en streekgewesten er uit als je hun samenwerking op vlak van mobiliteit, wonen, welzijn, afvalophaling, scholen en cultuur bekijkt.
Het kaartje dat Bourgeois tekende, is niet gek: de samenwerking tussen grote en kleine steden en hun hinterland is overal in Europa bezig. In Frankrijk noemen ze dat les bassins de vie: het gebied waarin zich de dagelijkse activiteiten van de burgers afspelen.
Trouwens, het kaartje dat Bourgeois in 2012 tekende, heeft opvallende gelijkenissen met het kaartje dat tijdens de Egmontonderhandelingen in 1978 op tafel lag. Toen wilde men de provincies vervangen door subgewesten.
Een samenleving hervormt zichzelf
Een staat hervormt zichzelf op basis van bewegingen in de samenleving. Het is een natuurlijk proces dat politici vorm moeten geven. Met de kunstmatige afslanking van de provincies heeft minister Homans een historische kans gemist ze te vervangen door de organisch gegroeide stads- en streekgewesten. Ze heeft een historische kans gemist om verder te borduren op het werk van haar voorganger en partijgenoot, Bourgeois en de ideeën over subgewesten uit de jaren ’70.
De regioraad Turnhout die twee weken geleden werd voorgesteld, is een mooi voorbeeld is van een samenwerking. Maar deze realiteit wil bevoegd minister Liesbeth Homans blijkbaar niet zien. Hoog tijd dus dat de regering zich herpakt en de lokale bevoegdheden met een frisse blik herbekijkt. Zodat ze de moed vindt om de bestuursniveaus aan te passen aan wat de Vlamingen nodig hebben.
