Ter herinnering: de coöperative holding Groep Arco, voorheen Landelijk Verbond van Christelijke Cöoperaties, had 800.000 particuliere aandeelhouders voor een totaal van 1,7 miljard euro. Deze aandelen werden verhandeld langs BACOB, de vroegere bank van de christelijke arbeidersbeweging. In de praktijk bleek Arco zijn geld vooral geïnvesteerd te hebben in één bank, DEXIA. Door het ineenstorten van die bank ging Arco failliet en werden de aandelen zo goed als waardeloos. Werden de 800.000 leden van het ACW door hun eigen organisatie bedrogen?
De regering Leterme had een antwoord en kende aan de coöperatieve aandelen de staatsgarantie toe die in 2009 wettelijk mogelijk werd gemaakt voor spaargeld. Vraag was echter of wat voor spaargeld kon, ook voor risicovolle aandelen kon gelden.
Politieke aderlating
Verschillende 'gewone' aandeelhouders van Dexia voelden zich door de staatswaarborg voor de Arco-leden gediscrimineerd en trokken naar de de Raad van State. Via de Raad van State en vervolgens het Grondwettelijk Hof, belandde de zaak in Luxemburg. Want het Grondwettelijk Hof had vragen over de geldigheid van de waarborgregeling.
Volgens het Europees Hof van Justitie is de Arco-deal in strijd met het Europees recht. In de vereffening van Arco zullen wellicht de schuldeisers kunnen worden betaald maar zal er, nu ook een boete van 150 miljoen dreigt, voor de aandeelhouders niets meer over zijn: probleem voor de christelijke arbeidersbeweging en de 800.000 potentiële CD&V stemmers. Hoe lossen de heren Beke en Peeters deze dreigende politieke aderlating op?
Het kopen van tijd
Wat is de bedoeling en de waarde van een regeerakkoord? De bedoeling is duidelijk: het maken en samenhouden van partijen die verschillende standpunten hebben. Wat de waarde is van een dergelijk akkoord kan echter niet langer enkel door de Belgische regering worden bepaald.
Binnen de regering kan een partij zorgen dat een belangrijke portefeuille als de nationale justitie in eigen handen blijft. Je kan ook het mandaat van Europees commissaris verkiezen boven een nationaal mandaat. Dat alles geeft geen zekerheid over de waarde van de zelfbedachte ontwijking van de supranationale regelgeving en nog minder over de rechtspraak van het Europees Hof van Justitie daaromtrent.
De zekerheid dat Europa het Belgisch compromis niet zal aanvaarden, geeft evenwel ook een zeker comfort: je kan allerlei beloften doen, en als die naderhand door Europa onderuit worden gehaald, lijkt het alsof niemand in het Belgisch beleid daar iets aan kan doen. Intussen heb je wel tijd gewonnen om het tot de volgende verkiezingen uit te houden.
Alle ogen op winst
Dossiers als dat van Arco (en Optima) hebben twee facetten. Het politiek beleid dat erin verstrengeld is, heeft immers ook twee verantwoordelijkheden: een ten overstaan van de bedrogen aandeelhouders en een ten overstaan van zichzelf. Vraag is hoe je daar uitgeraakt, hoe je voor tegengestelde belangen een aanvaardbaar compromis kan vinden.
Ten overstaan van de ACW-aandeelhouders is er gezien de duidelijke Europese uitspraak maar één middel om het verlies te beperken: tijd winnen. Voor wie als politicus of bankier betrokken was bij beleidsbeslissingen werd intussen een ander middel in het leven geroepen: de uitgebreide minnelijke schikking. Daarvoor heb je specialisten, zakenadvocaten, nodig. Die kunnen zorgen voor een aangepaste wetgeving die dergelijke schikkingen mogelijk maakt en die kunnen nadien, bij de feitelijke minnelijke afhandeling, de zwaarste sanctie, een strafrechtelijke veroordeling, vermijden.
Het is allemaal erg doorzichtig en voorzienbaar. Dat maakt dat de belangrijkste politiek opdracht erin bestaat mist te spuien en zand te strooien. De burger weet dat wel, maar kan er weinig aan doen. Hij kan enkel wachten op het moment waarop hij weer een bolletje mag inkleuren in het stemhokje.
Maar ook het politiek beleid zit gevangen in zijn eigen onmacht, omdat de huidige politiek in hetzelfde bedje ziek is als het falend bankenbeleid dat er de basis van vormt: kortzichtige speculatie op een onzekere markt, met alle ogen op winst en bonussen.
Er is maar één weg om uit deze vicieuze cirkel te geraken: de scheiding der machten. En niet enkel de grondwettelijke, maar ook de feitelijke machten. Als groot geld en politiek innig samengaan is er geen verschil meer tussen politici en bankiers. Kiezers ondergaan dan hetzelfde lot als de kleine aandeelhouders: een failliet.
