Dit is een gastbijdrage. Een Apache-lezer levert met dit stuk een bijdrage aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

Belandt de wet tegen negationisme in de vuilnisbak?

Ton Rennenberg
Zetelt straks een Duitse neonazi in het Europees Parlement? (Foto Tim)
Zetelt straks een Duitse neonazi van de NPD in het Europees Parlement? (Foto Tim)
Zetelt straks een Duitse neonazi in het Europees Parlement? (Foto Tim)
(Foto Tim)

Maarten Boudry, filosoof aan de Universiteit Gent, stelde in Het Nieuwsblad van 28 juli 2016 een ruil voor: “Nu is er één domein waarop een verbod op de vrije meningsuiting geldt: voor het ontkennen van de Holocaust. Eerlijk gezegd gaat daar op dit moment nog weinig dreiging van uit. Het zou dan ook logisch zijn om het negationismeverbod op te heffen, en de vrijheid van meningsuiting te beperken voor het jihadisme.” In Het Laatste Nieuws van 23 juli 2016 werd Maarten Boudry (31) omschreven als de 'intellectuele kleinzoon' van Etienne Vermeersch (82). In zekere zin klopt dat.

Toen de Gentse professor emeritus en moraalfilosoof Etienne Vermeersch voor De Zondag van 3 januari 2016 geïnterviewd werd, kopte de krant boven het interview met Vermeersch “Negationisme moet kunnen”. Etienne Vermeersch legde het als volgt uit: “Ik vind het verbod op racistische uitspraken eigenlijk een inperking die te ver gaat. Net zoals het verbod op negationisme, waardoor je, bijvoorbeeld, niet mag zeggen dat de holocaust niet heeft plaatsgevonden. Dat mag niet verboden zijn. Je moet dat kunnen zeggen. Al kan je dat verbod wel enigszins aanvaarden zolang er nog dichte familie leeft van mensen die daar vermoord zijn. Maar binnen twintig jaar moet dat verbod afgeschaft worden.” Maarten Boudry wil zolang niet wachten: voor hem mag de wet tegen het negationisme meteen in de vuilnisbak.

Volgens journalist en opiniemaker Joël De Ceulaer, in De Morgen van 30 juli 2016, zit België gewrongen met de negationismewet: “Bijna niemand is er echt voor, maar geen politicus durft ze af te schaffen. (...) En dus kan een politicus die de negationismewet wil behouden niets zinnigs inbrengen tegen het pleidooi van Bart De Wever (voor bijkomende wetgeving over het uiten van IS-sympathieën, TR), tenzij hij of zij in staat is tot politiek bochtenwerk op olympisch niveau en het onverdedigbare kan verdedigen.” Joël De Ceulaer vindt zelf dat we de vrije meningsuiting moeten uitbreiden, niet inperken.

Vonnissen

Ik heb pretentie noch ambitie voor politiek bochtenwerk op olympisch niveau, maar pleit toch voor het behoud van de wet tegen het negationisme en een aanpak van het verheerlijken van het terrorisme zonder meer wetgeving. Er moet niet dikwijls beroep gedaan worden op de wet van 23 maart 1995 “tot bestraffing van het ontkennen, minimaliseren, rechtvaardigen of goedkeuren van de genocide die tijdens de Tweede Wereldoorlog door het Duitse nationaalsocialistisch regime is gepleegd”. Bij de rechtspraak die op de website van Unia is terug te vinden staat voor vorig jaar maar één vonnis dat verwijst naar de wet tegen het negationisme. Een vonnis van de Rechtbank van eerste aanleg in Antwerpen van 9 juli 2015.

Een man had in 2012 op website Zita uitspraken gepost als: "Ik wil opnieuw gaskamers, zodat dat walgelijke vieze stinkende voorwerp van hierboven ook eens een lekkere douche kan gaan nemen (voor de stinkende joodse huid is niets beter dan zyklon B) (…) Adolf, jij was goed bezig, maar jij mocht niet verder doen!"; "Nu ga ik even wat foto’s bekijken van uitgemergelde en in de wachtrij staande joodse kakkerlakken die gaan opgestookt worden, en dan nog wat genieten van de gebakken vleesgeur"; "Ik zie het liefst stinkende joden in Dachau, Treblinka en andere gezondheidsfarms, ingesteld op de stinkende joodse huid."

Specifieke wetgeving voor Blood and Honour Vlaanderen en andere neonazistische groepen was niet nodig

Men kan de schouders ophalen bij dergelijke uitlatingen, maar persoonlijk vind ik dergelijke uitlatingen toch ontoelaatbaar. De rechtbank veroordeelde deze uitspraken als een inbreuk op de wet tegen het negationisme en bestrafte de man die dit postte met een gevangenisstraf van vier maanden met drie jaar uitstel en een geldboete van 600 euro.

Sommigen proberen het negationisme een ‘wetenschappelijk’ tintje te geven. De Rechtbank van eerste aanleg in Dendermonde veroordeelde op 7 februari 2014 twee leden van de Blood & Honour/Combat 18-groep bekend onder de naam van hun tijdschrift en website Bloed - Bodem - Eer - Trouw (BBET) specifiek voor inbreuken op de wet tegen het negationisme voor teksten als "een vermeende volkerenmoord"; "de Holle Kous-sprookjes"; "de hypothese die de Holocaust voorlopig nog steeds is"; "revisionisten, kortom mensen die al tientallen jaren de waarheid openbaren"; "dat de Holocaust louter dient als een ideologisch wapen ten bate van het zionistisch complot"; "de Holocaust-mythomanie dient rechtstreeks de georchestreerde vernietiging van alle niet-joodse volkeren"; "het (vermeende) joodse lijden" en nog veel meer van dat.

Het BBET-tijdschrift en de gelijknamige website waren een onderdeel in een strategie waarbij onder andere een enorme wapenvoorraad werd klaar gehouden, schietoefeningen en paramilitaire trainingen georganiseerd werden, en het plan besproken werd om achtereenvolgens Dyab Abou Jahjah en Filip Dewinter te vermoorden om onlusten tussen allochtonen en autochtonen uit te lokken en vervolgens een sterk regime te installeren. Met huiszoekingen en aanhoudingen op 7 september 2006 werden die plannen in de kiem gesmoord.

Neonazi’s

Gelukkig moet de wet tegen het negationisme niet vaak gebruikt worden, maar af en toe is ze wel nuttig. Is nieuwe wetgeving nodig nu we geconfronteerd worden met de terreur van Islamitische Staat (IS) en uitingen van ‘dansende moslims’ en andere ‘collaborateurs’? Er zijn de voorbije dagen meerdere pleidooien afgestoken om voorzichtig te zijn met nieuwe wetgeving. Van Jan Segers, editorialist van Het Laatste Nieuws in zijn krant op 28 juli 2016, tot partijvoorzitters als Wouter Beke (CD&V) en Gwendolyn Rutten (Open VLD).

Laat ons er nog een historisch voorbeeld bij doen, dat zal de historici onder de partijvoorzitters zeker plezieren.

Toen in het vorig decennium de irritatie ten top steeg over neonaziconcerten in ons land werden maar liefst drie wetsvoorstellen ingediend om organisaties als Blood & Honour Vlaanderen te verbieden of de organisatie van hun activiteiten onmogelijk te maken. Respectievelijk wetsvoorstellen van Koen T’Seyen (Spirit, 2007), Peter Van Velthoven (SP.A, 2008) en Raf Terwingen (CD&V, 2008). Zwak punt in de argumentatie was dat alhoewel bedoeld om neonazistische activiteiten te verbieden, de formulering telkens zo breed was dat ook andere organisaties er door getroffen konden worden. Van een milieuactiegroep tot desgevallend de kerk. Terecht werd gewaarschuwd dat dit een gevaarlijke mogelijkheid was.

Vanuit het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding (CGKR) werd geargumenteerd dat met de bestaande wetgeving tegen racisme, discriminatie en negationisme kon ingegrepen worden tegen dergelijke concerten. Vanuit politieke hoek werd aangedrongen om het politietoezicht niet te beperken tot wat buiten de concertzaal gebeurde, maar de nodige vaststellingen te doen in de concertzaal. Pas in 2008 werd dit gedaan; in 2011 volgde de veroordeling van drie concertorganisatoren.

Met een generatiewisseling van neonazi’s erbij viel vervolgens de organisatie van neonazistische concerten in ons land voor lange tijd stil. De wet tegen het racisme van 30 juli 1981, later nog een paar keren bijgewerkt, had haar nut bewezen. Specifieke wetgeving voor Blood and Honour Vlaanderen en andere neonazistische groepen was niet nodig.

Snel en goedkoop

Het aanzetten tot discriminatie, haat en geweld tegenover een persoon, een groep, een gemeenschap of de leden ervan kan strafrechtelijk vervolgd worden. Recent is in artikel 140bis van het Strafwerboek toegevoegd dat het verspreiden of publiekelijk ter beschikking stellen van een boodschap met het oogmerk aan te zetten tot het plegen van een terroristisch misdrijf strafbaar is met opsluiting van vijf tot tien jaar. Waarbij zelfs "het risico op een terroristische aanslag niet meer moet bewezen worden om hate speech strafbaar te maken", zo verduidelijkte justitieminister Koen Geens in zijn jongste blogpost.

Is het echt nodig daar nog eens nieuwe wetgeving bovenop te maken?

Over meer investeren in onderwijs, middenveldorganisaties en het sociaal weefsel hoort men de roepers om meer beteugeling van meningen nog minder

Ook is het werk niet af na een tweet (Annick De Ridder), een opinieartikel vanuit een vakantieadres (Peter De Roover) en forse verklaringen in allerlei media (Bart De Wever). Cruciaal is de capaciteit voor opvolging van het wetgevend werk. Capaciteit in de betekenis van voldoende mensen voor politie, parket, gerecht en anderen. Maar nu al kreunt men onder de terrorismedossiers, worden politiemensen daarom van andere criminaliteitsterreinen weggetrokken en is er onvoldoende opvolging van de Syriëstrijders. En dan wil men nog eens nieuwe groepen mensen opvolgen voor (vermeende) IS-sympathieën?

Capaciteit is er ook nodig in de betekenis van bekwaamheid om prioriteiten te stellen. Jogchum Vrielink gaf in De Morgen en De Standaard reeds meerdere voorbeelden over hoe het in Frankrijk misloopt als men onnozelheden al te ernstig neemt. Over meer investeren in onderwijs, middenveldorganisaties en het sociaal weefsel in het algemeen hoort men de roepers om meer beteugeling van meningen nog minder. Hierin investeren helpt nochtans, is preventief werk om problemen te vermijden, maar daarmee scoor je niet snel en goedkoop bij de kiezers.

LEES OOK
Stef Arends / 04-12-2023

Hoe extreemrechts, journalistiek en sociale media een racistische haatstorm veroorzaakten

Een reconstructie van de haatstorm tegen schrijver Dalilla Hermans.
Illustratie van Gilani Raja voor de campagne ’Stop de haat!’ van Kif Kif, Sankaa en Hand in Hand tegen racisme
Karl van den Broeck / 25-11-2023

De kaarten moeten op tafel, zowel links als rechts

Welke lessen kunnen Belgische partijen uit de Nederlandse verkiezingen trekken?
Geert Wilders (PVV) en Tom Van Grieken (Vlaams Belang) schudden elkaar de hand tijdens een bijeenkomst van de Europese fractie Identiteit en Democratie in juni 2022.
Karl van den Broeck / 04-11-2023

Waarom Bart De Wever van woke naar welvaart schakelt

Na zijn campagne tegen 'woke' focust de N-VA-voorzitter nu op 'Vlaamse welvaart'. Een wanhoopspoging?
Close-up van N-VA-voorzitter Bart De Wever.