Varoufakis verhaalt een geschiedenis die in 1944 van start is gegaan in het Amerikaanse Bretton Woods. Het was op initiatief van de Amerikanen dat in het Mount Washington Hotel een wereldomvattend financieel systeem op poten is gezet met wisselkoersen, de dollar als referentie voor internationale betalingen, de oprichting van het IMF en de Wereldbank… Het is een zeer saaie geschiedenis. Maar dat is niet de fout van Varoufakis. Europa is veel te veel een verhaal over instellingen, niet over mensen van vlees en bloed.
Om die geschiedschrijving toch een beetje verteerbaar te maken tikt de Griek weleens een literaire kwinkslag uit zijn klavier, zoals: “Af en toe leek de mondiale economie op een voertuig dat werd bestuurd door veel te veel mensen, allemaal met een eigen mening, sommigen achter het stuur en anderen afwisselend met een voet op het gas- of het rempedaal.”
Ik heb doelbewust dit citaat uit het boek geplukt omdat het de ideale voorzet is voor de uiteindelijke boodschap van Varoufakis: Europa is een brokkenpiloot, het model moest wel mislopen, want het is verkeerd gemonteerd!
“Wat Europa betekent, wordt prachtig geïllustreerd door de dialoog tussen de Eurocraat Klaus Masuch en de Ierse journalist Vincent Browne”, aldus Varoukakis. “Masuch was niet in staat om de onvermoeibare journalist tot zwijgen te brengen. Hij raapte zijn papieren bij elkaar en verliet de zaal met de staart tussen de benen. Als je het gebrek aan democratie in Europa verbeeld wil zien of een verklaring wilt hebben voor het waarom Europese burgers steeds vaker geen vertrouwen hebben in Europese instellingen, moet je het YouTube-filmpje ‘Vincent Browne versus UCB official’ bekijken.”
Naar een democratisch Europa
Het alternatief van Varoufakis is simpel in zijn eenvoud: “De Europeanen moeten de controle over hun eigen politiek herwinnen en hun geld terugvragen aan de onaantastbare technocraten. We moeten de ideologie van de Amerikanen navolgen om te veranderen van een Europa van ‘wij de regeringen’ en ‘wij de technocraten’ in een Europa van ‘wij de Europese burgers’.”
Ideologie? Stond in het fragment waarmee we dit artikel openden, niet dat dit eigenlijk een vorm van volksverlakkerij is? Al even vreemd is dat een rooie rakker als Varoufakis verwijst naar de ideologie die is verzonnen door verlichte Amerikaanse geesten, bedoeld om in de allereerste plaats de belangen van de ondernemers en bankiers te stutten.
Varoufakis heeft zich inmiddels wel in betrekkelijk korte tijd tot een internationale publieksfiguur opgewerkt. Hij is te gast geweest op de redacties van zowat alle kranten en tijdschriften, heeft enorm veel in televisiecamera’s gekeken en na uitzending gezien dat het goed was. Dat zijn playboy-achtige verschijning in casual kledij, jeans en leren jekker, zittend op een zware motor, hem ook tot begeerd lustobject voor vrouwen maakt, is niet geweten. Maar het staat wel vast dat Varoufakis door zijn gekrulde zinnen bij nogal wat personen, die zich bewegen in linkse middens, een intellectueel orgasme provoceert. Laat men zich in die kringen misleiden door de uitspraak van de voormalige minister dat hij een erratic marxist is? Wat er ook van zij, Varoufakis zelf droomt van een wereld waarin kapitaal en arbeid niet langer met elkaar in gevecht zijn, een wereld die tegelijkertijd libertair, marxistisch en keynesiaans is. Geletterde mensen moeten maar eens uitleggen wat we ons daarbij moeten voorstellen.
Inmiddels timmert Varoufakis verder aan de weg naar een echt democratisch Europa. Hij is niet de enige die dit nobel streven genegen is. Maar concrete afspraken met Franse en Duitse geestgenoten wil hij niet maken. Naar wordt beweerd uit vrees voor concurrentie voor zijn inspirerend leiderschap. Op 9 februari is zijn organisatie officieel voorgesteld: DiEM25 wat staat voor Democracy in Europa Mouvement 2025. Dit jaartal slaat op de datum, waarop Europa een echte democratie moet zijn zoals Varoufakis zich die voorstelt. Helaas, nu al blijkt dat DiEM25 een stille dood zal sterven.
Varoufakis moest maar eens even luisteren naar de Griekse premier Alexis Tsipras, van wie hij in 2015 voor een periode van amper vijf maanden plus enkele dagen minister van Financiën was. Tsipras verklaarde eind januari in het Grieks parlement: “De verandering komt niet uit de theorie die in boeken staat, maar door dagelijkse actie!”
En de zwakken ondergaan wat zijn moeten ondergaan? door Yanis Varoufakis, Uitgeverij De Geus, 350 blz.
