Dit is een gastbijdrage. Een Apache-lezer levert met dit stuk een bijdrage aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

Crombez: over de rooie of toch niet?

Stefan van den Broeck
Stefan van den Broeck
Stefan van den Broeck
Stefan van den Broeck
Stefan van den Broeck

Wie de uitzending goed bekijkt en Crombez’ woorden allemaal hoort, kan onmogelijk beweren dat de man daarin pleit voor ‘push backs’: het terugdrijven van asielzoekers naar onveilige gebieden. Toch is dat wat er in grote koppen in kranten en andere media verscheen. Vooral Bart Eeckhout in De Morgen werd daarbij niet gehinderd door enige nuance. In de editie van dinsdag 2 februari werd wel Marc Elchardus aan het woord gelaten, die haarfijn uitlegt wat er mis is met de reacties op Crombez’ demarche en die het plan Samsom op precies dezelfde manier – namelijk: voorwaardelijk - en om soortgelijke redenen als Crombez - het stoppen van de verdrinkingen op de Middellandse Zee – steunt. Elchardus’ argumenten werden in de begeleidende commentaarstukken echter volledig genegeerd. Het is dan ook vooral het voorwaardelijke in de steun van Crombez aan het plan Samsom dat door alle commentatoren werd gemist of genegeerd.

Wat heeft Crombez precies gezegd? Hij steunt elk plan dat de crisis onder controle kan brengen. En aangezien dat van Diederik Samsom op dit moment het enige is, betekent dat dat hij dit plan steunt. Maar, zo zei hij uitdrukkelijk, er zijn problemen met het plan Samsom: het terugbrengen van mensen die in Griekenland aankomen naar Turkije is nu ‘mensonwaardig’, omdat Turkije geen adequate opvang biedt, niet veilig is en het regime twijfelachtig. M.a.w. in zijn huidige vorm of in de huidige context is het plan onuitvoerbaar. Deze nuance maakt brandhout van elk artikel of elke tweet die Crombez ervan beschuldigt te pleiten voor ‘push backs’. Bart Eeckhout probeert het onderscheid tussen wat Samsom wil en wat Bart De Wever wil terug te brengen tot een van semantiek. Immers: beiden willen asielzoekers terugbrengen – push back. Maar De Wever wil ze terugsturen zonder meer: of ze bij hun terugkeer in veilig gebied terechtkomen of er een menswaardig bestaan zouden hebben, interesseert hem blijkbaar niet. Wat Samsom en Crombez willen is dat Europa 'Safe Havens' creëert – al dan niet binnen Turkije – die een soort voorportaal zouden zijn van Europa waar de mensen een menswaardige opvang met gezondheidszorg, onderwijs en huisvesting zouden krijgen, en waar ze in eerste instantie kunnen aankomen om hun asielaanvraag in te dienen. Als die aanvraag ontvankelijk wordt verklaard kunnen zij die dat willen dan per vliegtuig naar Europa worden gebracht. De afgewezenen wordt zo een levensgevaarlijke oversteek, die bovendien zinloos is, bespaard. Alleen iemand die pleit voor volkomen open grenzen kan daar tegen zijn: met de N-VA langs rechts voorbijsteken, zoals Groen beweerde, heeft het niets te maken. Dat Samsom het had over mensen met de ferry terugbrengen werd bekritiseerd zonder na te gaan waar hij ze dan naartoe wil brengen. De reden voor dit ‘terugbrengen’ is dus niet hen aan hun lot overlaten in onveilig gebied, maar hen overbrengen naar een gebied waar ze veilig en menswaardig kunnen verblijven in afwachting van een antwoord op hun asielaanvraag. Het ‘terugbrengen’ is uiteraard mede ingegeven door de vaststelling dat de landen waar de asielzoekers nu aankomen de toevloed niet aankunnen en er grote problemen zijn met de acute opvang van deze mensen. Het is dus geen push back, geen deportatie, maar een relocatie naar een beter uitgeruste plek in afwachting van een definitieve beslissing. Alleen iemand van slechte wil of met partijpolitieke motieven kan zoiets push backs noemen.

Crombez is wel niet geheel vrij te pleiten van enige verantwoordelijkheid voor de karikatuur die van zijn standpunt werd gemaakt. Zijn communicatie over de zogenaamde quota die het plan Samsom zou invoeren was op z’n zachtst gezegd, onhandig. Samsom had het over 150.000 à 250.000 die naar Europa zouden mogen komen. Dit is in strijd met het Europees recht dat iedereen met een gegrond asielverzoek toegang geeft. Crombez zegt wel nergens expliciet dat hij het met dat cijfer of zelfs met quota eens is. (Tim Pauwels’ vraag of hij ‘er achter’ staat, kwam na een lange uitleg van Crombez over hoe blij hij is dat er ‘een plan’ is, ondanks alle problemen die er nog zijn en dat er een positieve evolutie is in Turkije. Het was dus niet erg duidelijk of hij zijn steun uitsprak voor quota of voor het plan in het algemeen). Wel gaat hij uitgebreid in op de weigering van vele Europese landen om asielzoekers op te nemen, zodat de druk op de andere landen te groot zal worden. Dat suggereert op z’n minst een pleidooi voor een beperking van de instroom, maar alleen als de onwillige landen in Europa hun grenzen niet openstellen. Maar de fout is vooral dat hij nergens expliciet zegt dat hij quota afwijst, of dat in het plan Samsom eigenlijke helemaal geen sprake is van een plafond op asielzoekers (zie hieronder). Na het partijbureau van de sp.a, op maandag 1 februari – waar duidelijk werd dat de boodschap van Crombez zelfs bij zijn eigen achterban niet goed was overgekomen - legde hij het veel duidelijker uit in Terzake.

Ook de bijdrage van Marc Elchardus in De Morgen van 2 februari verduidelijkt het onderscheid tussen het plan Samsom en de zogenaamde ‘push backs’, die Elchardus een ‘onnozele beschuldiging’ noemt. Hij legt ook uit dat voor wie het plan Samsom leest, het duidelijk is dat de fameuze quota van Samsom helemaal geen quota zijn. Dat zou immers in strijd zijn met het asielrecht. Het cijfer is een toegift aan Turkije om het te doen meewerken aan het plan. Europa zou een deel van de erkende asielzoekers die zich nu in Turkije bevinden overnemen. Volgens Elchardus zouden er dat eerder zo’n 500.000 dan de genoemde 250.000 moeten zijn, en asielzoekers die via andere wegen naar Europa komen worden zeker niet teruggestuurd. Er is dus geen sprake van een plafond voor asielzoekers. Dat Crombez dat in De Zevende Dag niet uitlegde is dus eerder een geval van gebrekkige communicatie (misschien ook door tijdsgebrek – al had Crombez er wel de tijd voor gehad als hij andere zijsprongen in zijn betoog had laten vallen) dan van een ruk naar rechts.

Conclusie: de weergave van Crombez’ standpunt in de pers was een stroman. Hij had de woorden ‘plan Samsom’ en het woord ‘steun’ in één zin uitgesproken, DUS hij steunt het plan Samsom in zijn totaliteit zonder enige reserve, DUS hij wil NU mensen terugsturen naar een onveilig Turkije (=push back) en hij wil een limiet op het aantal asielzoekers dat Europa zal opvangen (=onwettig). Operatie beschadiging volbracht. Het selectief citeren van een tegenstander is een van de manieren waarop men zijn standpunt kan vertekenen om het gemakkelijker onderuit te halen. Dat niet alleen tegenstanders maar ook medestanders van Crombez zich hieraan bezondigden zegt veel over de debatcultuur in dit land. De kritiek binnen het partijbestuur was dan ook eerder het gevolg van gebrekkige communicatie, nog versterkt door de karikatuur die in de pers werd gemaakt, dan van een inhoudelijke discrepantie tussen dat standpunt en het partijprogramma.

Kritiek op het plan vanuit extreem linkse hoek was te verwachten: het gaat uit van het idee dat de toestroom momenteel te groot is, wat op basis van historische gegevens sterk te betwisten valt en alleen het gevolg is van de onwil van vele landen om asielzoekers op te vangen. Een evenwichtige spreiding, zoals in de EU afgesproken ook werkelijk uitvoeren en onwillige landen ertoe brengen hun grenzen open te stellen voor asielzoekers blijft uiteraard voor links het scenario dat de voorkeur geniet. Maar dit plan, mits goed uitgevoerd, probeert wel de mensensmokkelaars buiten spel te zetten, de asielprocedure te versnellen, de concentratie van asielzoekers op één plaats om zich te registreren (met alle acute opvangproblemen van dien) tegen te gaan en de levensgevaarlijke oversteek van de Middellandse Zee overbodig te maken en zo mensenlevens te redden. Het plan is ook in geen enkel opzicht een obstakel voor het ideale scenario van links, het is in vergelijking met de huidige situatie zelfs een stap in de goede richting. Het sp.a-standpunt identiek aan dat van rechts noemen getuigt dus van kwade wil en heeft meer te maken met een operatie beschadiging dan met het verdedigen van de rechten van asielzoekers.

Was de communicatie van Crombez op alle punten eenduidig en duidelijk? Neen. Rechtvaardigt het feit dat hij op één aspect van die boodschap ruimte voor twijfel over zijn standpunt liet de karikatuur die van de hele boodschap werd gemaakt? Neen. Hier werden (ongefundeerde) opinies op grote schaal als nieuws verkocht. Termen als ‘push backs’, ‘terugfluiten’ en ‘op de vingers tikken’ hebben niets met journalistiek en alles met stemmingmakerij te maken.

Houdt het plan Samsom dan geen risico’s in? Zeker: rechts Europa zou het zo kunnen bijsturen dat er wel degelijk sprake is van quota en men zou – om snel te gaan - Turkije zonder veel omhaal tot ‘veilig land’ kunnen bombarderen, zonder enige wezenlijke verbetering op het terrein: dan zou men er de karikatuur van maken, die er nu op papier wordt van gemaakt om Crombez te kunnen afschieten. Maar het moet duidelijk zijn dat het Crombez’ bedoeling net is een zo links mogelijk invulling te geven aan dit plan. Als dat mislukt en de rechtse variant triomfeert, DAN zou men het Crombez kunnen verwijten als hij het plan nog zou steunen. Dat al op voorhand doen getuigt van intellectuele oneerlijkheid.

LEES OOK
Steven Vanden Bussche / 28-03-2024

Filip Dewinter assisteerde Russisch desinformatiekanaal

Recent opgedoekt Russische desinformatiekanaal Voice of Europe schakelde Dewinter in bij interview met voormalige Tsjechische president.
Dewinter in gesprek met Václav Klaus
Jan Stevens / 28-03-2024

Stad Antwerpen dekt krediet van 42 miljoen euro voor steenrijke bouwpromotor

Een krediet van 42 miljoen euro voor luxehotel Botanic Sanctuary wordt gedekt door de stad via een hypotheek.
De gevel van het luxehotel Botanic Sanctuary Antwerp op de Elzenveldsite.
Tom Cochez, Jan Antonissen / 27-03-2024

Wat Filip Dewinter echt over Koen Metsu vertelde

Het onnavolgbare bochtenwerk van Dewinter over zijn werk voor de Chinese spion Changchun Shao.
Filip Dewinter en Koen Metsu (rechts) tijdens een debat in de Kamer in 2019.