De pruttelende doofpotoperatie achter het krantencontract

Tom Cochez
bpost illustratie
Binnen bpost werd een doofpotoperatie op de rails gezet toen er intern vragen werden gesteld bij de frauduleuze deal met DPG Media. (© Joris Snaet)

Begin oktober 2022. Na enkele woelige maanden konden voormalig bpost-CEO Dirk Tirez en de top van DPG Media opnieuw op beide oren slapen. Een interne audit had zonet hun frauduleuze krantendeal ter waarde van bijna 700 miljoen euro proper gewassen. Met de CEO van bpost Belgium was bovendien de laatste cruciale getuige de laan uitgestuurd. Maar één berichtje, verstuurd via Signal, schrikte alle betrokkenen brutaal weer wakker.

De frauduleuze deal tussen bpost, DPG Media en PPP kende alleen maar winnaars, op één belangrijke verliezer na: de belastingbetaler

Dat fameuze berichtje leidde tot de heropening van de audit. Die bevestigde vervolgens dat bpost met succes de bedrijfstop van DPG Media – uitgever van onder meer Het Laatste Nieuws, Dag Allemaal, De Morgen en Humo – inschakelde om concurrent PPP af te kopen. Zo kon het overheidscontract om kranten en bladen te bedelen, met een jaarlijkse waarde van ruim 170 miljoen euro, nog vier jaar langer bij bpost worden gehouden.

De frauduleuze deal kende alleen maar winnaars, op één belangrijke verliezer na: de belastingbetaler.

De audit noodzaakte bpost deze week tot bijkomende verklaringen. De overheid zou niet enkel voor het krantencontract veel te veel hebben betaald. Ook voor andere diensten die bpost levert, zoals nummerplaten verstrekken of verkeersboetes innen, zou bpost jaarlijks 50 miljoen euro, of zelfs meer, te veel overheidsgeld hebben ontvangen.

Cadeautje

De eerste slachtoffers van de audit vielen op 9 december 2022. Bijna vijf maanden geleden kondigde bpost het onmiddellijke ontslag aan van drie topfiguren: naast CEO Dirk Tirez moesten ook Nicolas Meire (operationeel directeur van bpost Belgium) en Tom Vermeirsch (commercieel directeur van dochterbedrijf AMP) vertrekken. Geen onbelangrijk detail: Vermeirsch heeft een lange voorgeschiedenis bij DPG Media. Insiders omschrijven hem als een toegewijde 'Van Thillo-boy'.

Volgens bpost had de heropende audit onbetwistbaar aangetoond dat het trio een deal had beklonken met DPG Media en met concurrent PPP. Daarbij zou ook sprake zijn van schriftvervalsing. Hun onmiddellijke ontslag was de enige mogelijke beslissing. Zeker wanneer er sprake zou zijn van schriftvervalsing riskeren de betrokkenen zware boetes, zelfs gevangenisstraf.

De illegale deal kwam alle betrokkenen bijzonder goed uit: bpost haalde de overheidsopdracht om kranten en bladen te bedelen binnen voor vier jaar. PPP kreeg ter compensatie, in ruil voor de terugtrekking, het distributie-order van kranten van DPG Media in het Gentse, later ook elders in Vlaanderen.

De krantenboeren van DPG Media, Mediahuis en andere (Franstalige) uitgevers waren dan weer gebaat met een concessie voor bpost. Als enige overgebleven kandidaat voor de krantenconcessie kon het de prijs hoog zetten (en lagere tarieven doorrekenen aan de krantenboeren). Anders gezegd: het uitgetekende scenario roomde zoveel mogelijk belastinggeld af naar de portefeuilles van de mediabedrijven, PPP en bpost.

Parallel is er de overname van de Nederlandse printdistributeur Aldipress. Bpost nam dat bedrijf over van DPG Media. Nogal wat elementen van die overname – niet in het minst de timing – wijzen in de richting van een quid pro quo, zeg maar een cadeautje van bpost aan DPG Media in ruil voor het afkopen van PPP. De audit brengt echter geen sluitend bewijs dat de overname van Aldipress mee deel uitmaakt van de frauduleuze deal.

Restaurant Zilte

De wijze waarop de deal tot stand kwam, is bijzonder boeiende materie. Twee weken terug bracht zakenkrant De Tijd, onder meer op basis van de gelekte audit, een gedetailleerde reconstructie van de wijze waarop de illegale deal tussen bpost, DPG Media en PPP vorm kreeg.

In zijn kladmail heeft bpost-directeur Nicolas Meire het opvallend genoeg over 'het schrijven wat we morgen officieel zullen krijgen van De Persgroep'

In het voorjaar van 2021 lanceerde de Belgische overheid de tender voor de krantenconcessie voor de periode 2023-2027. Tegen alle regels in volgden daarna verschillende meetings tussen topfiguren van bpost, PPP, DGP Media en Mediahuis.

Op 15 november 2021, daags voor de ultieme deadline van de krantenconcessie, zo schrijft De Tijd, zou Meire dan een mail hebben gestuurd naar Tirez. In die mail bevestigde Meire dat de deal werd ondertekend: “All should be fine”.

Een ander cruciaal bewijsstuk is de kladversie van een e-mail van Nicolas Meire aan Dirk Tirez. Apache kon een anonieme brief inkijken die vorig jaar werd verstuurd naar minister Petra De Sutter, de ontslagen CEO van Bpost Belgium Jean Muls en Audrey Hanard, de voorzitter van de raad van bestuur van bpost.

Die brief bevat als bijlage de kladversie van de fameuze mail van Meire aan Tirez. Daarin heeft Meire het opvallend genoeg over “het schrijven wat we morgen officieel zullen krijgen van De Persgroep (de oude naam van DPG Media, ToC)”.

Dat schrijven, zo blijkt, heeft Meire zelf gevraagd aan DPG Media. Het moet de “kwaliteitsredenen” onder de aandacht brengen die DPG Media officieel inroept om in Gent bpost in te ruilen voor PPP. De mail herhaalt nog eens dat de ware toedracht voor de switch van bpost naar PPP kadert in de illegale deal, maar de top van bpost wil de zelf bestelde brief van DPG Media graag gebruiken om werknemers en vakbonden in de pas te laten lopen.

“Dit is het schrijven wat ik gevraagd heb zodat ik een hefboom heb naar communicatie intern en de focus op kwaliteit over kan houden (ook naar de syndicale partners toe, cfr. de staking in Oostende)”, staat erin te lezen.

Klad mail Nicolas Meire

Terwijl de deal met DPG Media oneigenlijk werd gebruikt om werknemers van bpost aan te manen kwaliteitsvol werk te leveren en vooral niet te staken, stuurde de toenmalige top van bpost een uitnodiging naar de kompanen van DPG Media en Mediahuis om de deal op gepaste wijze te vieren. Dat gebeurde enkele weken later, op 7 december, in het Antwerps driesterrenrestaurant Zilte.

Ontslag

De dissectie van de deal die vorm kreeg in 2021 toont hoe macht in België werkt. Maar even interessant is de doofpotoperatie die het daaropvolgende jaar binnen bpost op de rails werd gezet, toen er intern vragen werden gesteld bij de frauduleuze deal.

Jean Muls bond enkele maanden na zijn aantreden als CEO van bpost Belgium de kat de bel aan, maar werd een half jaar later de laan uitgestuurd

Het meest opvallende daarbij is het ontslag van Jean Muls. De directeur van bpost Belgium bond in het voorjaar van 2022, enkele maanden na zijn aantreden, de kat de bel aan. Hij stelde voor om de deal ongedaan te maken. Goed een half jaar later werd hij de laan uitgestuurd.

Apache plaatste eerder al vragen bij dat ontslag. Vooral de timing ervan is opvallend: Muls werd door Dirk Tirez persoonlijk ontslagen op 3 oktober. Enkele dagen voordien had een interne audit geen enkele onregelmatigheid kunnen vinden in verband met de concessie van het krantencontract.

Het probleem leek daarmee voor de top van bpost definitief van de baan: de audit pleitte alle betrokkenen vrij, inclusief de kompanen van DPG Media en PPP die de deal mee beklonken. Bovendien stond met Muls zowat de laatste persoon op straat die nog roet in het eten kon gooien.

Ter info

Eén Signal-bericht van Jean Muls aan Audrey Hanard zette echter alles op losse schroeven. Muls, die de bui al een tijdlang zag hangen, nam enkele dagen voor zijn ontslag een gesprek op met Nicolas Meire over de audit en over de krantendeal. Meire was de man die Muls kort na zijn aantreden mondeling op de hoogte had gebracht van de deal.

Dat liet Muls via Signal aan Hanard weten:

“Ter info, ik heb het gesprek opgenomen dat ik met Nicolas Meire had over de audit en over de mechanismen die hij volgens mij heeft opgezet om PPP te compenseren. Ik beschik ook over nieuwe elementen.”

Wat Meire in dat opgenomen gesprek precies verklaarde, staat niet in het bewuste Signal-bericht. Wel is er de uitsmijter: “Audrey, ik heb het mechanisme begrepen en ik weet wie er nog op de hoogte is”.

Hanard startte prompt een nieuwe forensische audit op. In tegenstelling tot de eerste audit bracht die de directe betrokkenheid van het trio Tirez-Meire-Vermeirsch aan het licht, wat enkele maanden later zou leiden tot hun onmiddellijke ontslag.

Ook de nieuwe onthullingen over andere overheidsopdrachten waar bpost te fors voor werd vergoed, vinden hun basis in die audit.

Geen bewijzen

Bpost geeft toe dat het fameuze Signal-bericht van Jean Muls aan de basis ligt van de audit die finaal de wantoestanden bovenspitte, maar voert aan dat Muls eerder zweeg toen hij zou moeten gesproken hebben.

Woordvoerder bpost: 'Als CEO kon mijnheer Muls zelf een externe audit vorderen als hij geen vertrouwen had in het interne team'

“De interne audit, op basis van interviews, leverde geen enkel bewijs van onregelmatigheden”, zegt bpost-woordvoerder Veerle Van Mierlo. “Ook de heer Muls werd daarbij ondervraagd en hij heeft geen enkel bezwarend element gegeven, net zoals de heer Tirez. Daarna werd een forensisch luik opgestart omdat er inderdaad te veel twijfel was rond de opnames die de heer Muls had gemaakt.”

Volgens bpost leverde Jean Muls al die tijd nooit bewijzen aan. “Mijnheer Muls heeft de voorzitter van de raad van bestuur in het voorjaar van 2022 gezegd dat het vreemd was dat er volumes werden weggenomen bij bpost door DPG Media om te worden overgeheveld naar PPP. Maar hij heeft geen documenten overhandigd. Hij heeft tijdens de afspraak ook niet gemeld dat hij meer informatie had over een mogelijke tripartite."

"Als CEO van Bpost België had hij verschillende mogelijkheden om een verdachte zaak aan te kaarten: hij kon bewijsmateriaal overhandigen aan de voorzitter of in volledige transparantie alle informatie delen waarover hij beschikte. Hij kon naar het complianceteam gaan en zelf een audit vorderen of zelf een externe audit vorderen als hij geen vertrouwen had in het interne team", zegt Van Mierlo.

Cleopatra

Voor bpost is het plaatje helder: Jean Muls werd ontslagen omdat hij ondermaats presteerde. Met het krantencontract zou zijn ontslag niets van doen hebben gehad. Bpost bevestigt wel dat het Signal-bericht van Muls aan de basis lag van de forensische audit, maar de hele zaak zou, nog volgens bpost, al veel vroeger boven water zijn gekomen, mocht de ex-CEO sneller de noodklok geluid hebben.

Muls moest als nieuwkomer aan de slag binnen een gecorrumpeerde bedrijfstop die complotteerde met DPG Media en PPP. Deed hij voldoende?

Feit is dat hij aan de slag ging in januari 2022, op een moment dat de deal al lang was beklonken en gevierd in restaurant Zilte. Pittig detail daarbij: een half jaar eerder stond hij, en niet Dirk Tirez, met stip genoteerd om CEO van Bpost te worden. In de laatste rechte lijn, en na een stuk in De Standaard waarin de competenties van Muls in vraag werden gesteld, werd het alsnog Tirez.

Muls kon enkele maanden later wel aan de slag als CEO van bpost Belgium. Hij was nog maar net aan de slag toen Nicolas Meire hem op de hoogte bracht van de deal tussen bpost, DPG Media en PPP. Dat Muls daarvan op de hoogte werd gesteld, lijkt logisch: ‘Project Cleopatra’, zoals het officieel heet, viel onder zijn bevoegdheid.

Muls kreeg van Meire ook te horen dat Dirk Tirez op de hoogte was van de deal. Maar wanneer Muls Tirez daar vervolgens vragen over stelde, deed die alsof hij van niets wist.

Vertrouwensfiguur

Documenten die Apache kon inkijken, leren dat Muls in de periode die daarop volgt verder op onderzoek uitging en finaal, op 24 maart 2022, een mail stuurde naar Tirez. Dit om schriftelijk bewijs te hebben dat Tirez wel degelijk op de hoogte was.

Op hetzelfde moment seinde hij ook Audrey Hanard in. Hanard was toen nog een vertrouwensfiguur voor Muls. Een WhatsApp-bericht van Hanard aan Muls maakt dat ook duidelijk. Het bericht leert dat Hanard behoorlijk geschokt was van de feiten die Muls haar vertelde:

“De bijzondere werkelijkheid van alles wat je me vanmorgen hebt verteld, begint langzaam door te dringen … Aan mij nu om enkele onrustige nachten te hebben ;) Dank in elk geval!”
Whatsapp-communicatie  tussen Jean Muls en Audrey Hanard

Schone lei

Intrigerend is vooral wat daarna gebeurde. Of beter: niet gebeurde. Jean Muls bracht geregeld extra bezwarend materiaal aan. Daarbij zat onder meer de bijlage bij het eerdergenoemde bericht dat DPG Media op vraag van Nicolas Meire schreef over de switch van distributeur in Gent.

Dat bericht van DPG Media springt om verschillende redenen in het oog. Vooreerst is er de zeer vriendelijke toon waarop DPG Media meldt dat bpost onvoldoende kwaliteit levert in Gent en dat DPG Media daarom met een andere krantenverdeler in zee zal gaan. DPG vraagt ook op geen enkele manier een tegemoetkoming voor de fouten. Bovendien lijkt binnen bpost ook niemand van plan om DPG Media op andere gedachten te brengen.

Brief DPG Media, geschreven op vraag van Bpost

Muls vraagt onder meer om de kandidatuur voor de concessie opnieuw in te trekken zodat bpost met een schone lei kan beginnen. Ook de piste van een audit komt op tafel in zijn gesprekken met Hanard. Maar de start daarvan laat op zich wachten. Pas in augustus wordt gestart met de audit, die niets zal opleveren.

Die trage aanpak wijt bpost aan een aantal praktische kwesties: personeelswissels en vakanties. Bovendien zou Hanard, ondanks de volgens bpost beperkte gegevens die Muls met haar zou hebben gedeeld, toch een audit hebben geregeld.

“Mevrouw Hanard werd eind maart niet op de hoogte gebracht”, zegt Veerle Van Mierlo. “Ze kreeg enkel een indicatie van een operationele verschuiving. Die werd bovendien door een mail van DPG verklaard als zijnde een ‘verschuiving omwille van kwaliteitsissues’."

"Mevrouw Hanard heeft in april, na het gesprek van Jean Muls, gesproken met de Chief Legal. Die heeft samen met de dienst compliance een rondvraag gehouden over de modaliteiten rond de aanbesteding en of er onregelmatigheden zouden kunnen zijn. Hij heeft geen onregelmatigheden kunnen vaststellen.”

Bonus

Deed Jean Muls, zoals bpost het stelt, onvoldoende om de zaak boven water te krijgen? Of werd het leven hem, als lastige kroongetuige, lastig gemaakt? En werd hij finaal zelfs ontslagen na een audit die de bedrijfstop vrijpleitte? Het antwoord op die vraag is cruciaal. Het bepaalt immers of er, naast de ontslagen voormalige top, nog andere mensen binnen bpost boter op het hoofd hebben.

In Signal-berichten, uitgewisseld tussen Muls en Hanard kort na het ontslag van Tirez, Meire en Vermeirsch, geeft Hanard alleszins aan dat Muls wel degelijk aan de basis ligt van alles wat er binnen bpost werd ondernomen om de frauduleuze deal boven water te krijgen:

“We hebben allebei uitgelegd dat we elkaar hebben gesproken eind maart en dat je met mij je bezorgdheden over het lopende dossier hebt gedeeld? Het is ten gevolge daarvan, en in overleg met jou, dat ik de eerste ‘compliance review’ heb gevraagd. Mocht je er twijfels over hebben: het complianceteam werd volledig geïnformeerd over jouw rol op dat moment. Tegenover de CEO heb ik daarentegen mijn bron actief beschermd, zelfs wanneer ik hem informeerde over de stappen die ik wilde ondernemen, net om elk risico voor jou te vermijden.”

Signal-conversatie tussen Jean Muls en Audrey Hanard

Het antwoord op de vraag of Jean Muls ver genoeg ging, moet misschien ook gezocht worden bij DPG Media. Terwijl bpost intussen door zowat alle kranten tegen het licht wordt gehouden en er ontslagen volgden bij het overheidsbedrijf, blijft het over de betrokkenheid van de mediabedrijven bij de frauduleuze miljoenendeal bijzonder stil.

Tegen de achtergrond van de huidige krantendeal komt ook de vorige concessie die bpost binnenhaalde nadrukkelijk in het vizier

Wellicht omdat tegen de achtergrond van de huidige deal ook de vorige concessie die bpost binnenhaalde nadrukkelijk in het vizier komt. Ook toen trok een tegenkandidaat zich finaal terug. Toen was dat krantendistributeur AMP. Net als Aldipress werd ook AMP overgenomen door bpost.

In de eerdergenoemde anonieme brief die vanuit het management van bpost komt, wordt alvast duidelijk gesteld dat ook de vorige concessie op onregelmatige wijze werd bekomen. De auteur ervan vermeldt in dat verband dat “u maar hoeft te kijken naar de contracten van de oude directieploeg van AMP en de entiteiten erboven en u af (te) vragen waarom al deze mensen een retentiebonus hebben gekregen”.

Anonieme brief

Vertrouwelijk

Momenteel kijkt de Belgische Mededingingsautoriteit (BMA) naar het lopende dossier. Eind vorig jaar voerde die huiszoekingen uit in de kantoren van DPG Media. Mogelijk volgt aansluitend een gerechtelijk onderzoek naar de frauduleuze deal en wordt het vizier verruimd zodat ook de oude concessie in beeld komt.

Wat de gebeurtenissen nu al blootleggen, is tot wat het stuitende gebrek aan transparantie over het krantencontract heeft geleid. Een contract dat doorheen de jaren miljarden euro’s waard was. De deur voor misbruik en verrijking stond decennialang wagenwijd open.

Intussen dertien jaar geleden schreef Apache daarover een artikel met als titel: Schimmige geldstromen tussen de staat, de media en De Post. Daarin werd toen al het gebrek aan transparantie over het contract aangekaart:

“Het contract daarover inzien? Dat zal niet gaan. De Staat, De Post en de uitgevers hebben een commerciële overeenkomst afgesloten en zijn van oordeel dat de modaliteiten van hun overeenkomst vertrouwelijk zijn.”

Begin oktober 2022 leek dat ook zo te zullen blijven. Eén Signal-bericht veranderde alles.

LEES OOK
Tom Cochez / 01-12-2023

Wankelend krantencontract toont hypocrisie van commerciële mediabedrijven

Het einde van het krantencontract biedt een gouden kans.
VTM NIEUWS
2 REACTIES
Diego Froidmont28-04-2023 11:14:09
Waarom verdedigde de CD&V in 2010 het contract tussen de Staat, De Post en de uitgevers als het toen al een recept voor een ramp was?
Lieven Marchand28-04-2023 14:20:55
Dit is lang niet het enige contract dat bpost op merkwaardige manier binnenhaalt. Crossborder is al sinds zijn ontstaan aan bpost toevertrouwd in onderaanneming zonder dat er ooit enige openbare aanbesteding geweest is.