Het rapport van Audit Vlaanderen over het gemeentebestuur van Boechout laat niets aan de verbeelding over. Uit de delen die naar buiten kwamen, blijken bij herhaling meerdere ernstige disfuncties.
De lijst is lang: inbreuken op de deontologische code voor lokale mandatarissen, schending van het beroepsgeheim als mandataris door het doorgeven van vertrouwelijke informatie aan bouwpromotoren, niet correcte toepassing van de wetgeving op de openbaarheid van bestuur, schijn van voorkeursbehandeling, opwekken en nastreven van particulier belang, inbreuken op de gelijke behandeling van burgers, actieve tussenkomsten bij vastgoedtransacties tussen private partijen, tussenkomst bij de adviserende instanties, gebrek aan transparantie en belemmering van het inzagerecht van de gemeenteraadsleden.
Omdat de auditeurs ook vaststellingen deden van mogelijke misdrijven, in dit geval onder meer het meermaals schenden van het beroepsgeheim en mogelijke belangenvermenging of corruptie, moest de administrateur-generaal van Audit Vlaanderen ook het diensthoofd van de Centrale Dienst voor de Bestrijding van Corruptie (CDBC) schriftelijk inlichten, en kreeg die een exemplaar van het rapport.
Uit het rapport volgt een duidelijke vaststelling: het gaat niet om disfuncties van het gehele bestuur, maar enkel over herhaalde en ernstige disfuncties van burgemeester Koen T'Sijen. Wat kan een burgemeester nog meer worden aangewreven dan wat in het rapport staat?
Tegelijk volgt daaruit ook de vraag welke maatregelen de hogere overheden moeten nemen om de vastgestelde disfuncties te verhelpen. Die vraag werd intussen door Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers (Open Vld) beantwoord: de gemeente Boechout staat onder verscherpt toezicht.
Maar deze maatregel opent ook meerdere andere vragen. Wat houdt deze maatregel in? Is het, gezien het enkel om de persoon van de burgemeester gaat, wel nodig een maatregel te nemen tegenover het gehele bestuur? Zijn er geen andere maatregelen die beter gepast zijn?
West-Vlaamse case
Eind oktober vorig jaar plaatste minister Somers ook de West-Vlaamse gemeenten Staden en Moorslede onder verscherpt toezicht na een vernietigend auditrapport. Die beslissing werd in december 2022 besproken in de commissie voor Binnenlands Bestuur van het Vlaams Parlement. Daar kwamen meerdere elementen aan bod die ook in het dossier van Boechout erg nuttig zijn.
Vlaams Parlementslid Brecht Warnez (CD&V) maakte de opmerking dat verscherpt toezicht procedureel niet bestaat. “Dat is nergens omschreven. Dat is een beetje flou artistique van het moment.”
Minister Somers verduidelijkte dat als “een bestuur onder verscherpt toezicht wordt geplaatst, dan worden de beslissingen van het lokaal bestuur onder een vergrootglas gehouden. Er zal daarover steeds een overleg plaatsvinden tussen de toezichthoudende overheid en het betrokken bestuur.”
“De toezichthoudende overheid kan dan ook concrete aandachts- en opvolgpunten meegeven aan het bestuur en verplichten daarover te rapporteren aan de toezichthoudende overheid. Er worden afspraken gemaakt, de gouverneur zegt dat men een aantal dingen moet doen en dat men daarover moet rapporteren. Die kan hen daartoe verplichten.”
Vlaams Parlementslid Maxim Veys (Vooruit) wees op de mogelijke belangenvermenging door de burgemeesters van Staden en Moorslede. Ook hij vroeg welke concrete acties er dan precies worden ondernomen en door wie. “Welke gevolgen heeft dit voor de beslissingen die worden genomen door het college van burgemeester en schepenen?”
Minister Somers wees toen op een eerdere commissiezitting, waaruit duidelijk werd dat er geen concrete lokale dossiers in de commissie zouden worden besproken. “Dat is toen unaniem door deze commissie gezegd. Het Vlaams Parlement is daar volgens mij ook niet het juiste forum voor. Ik geef uiteraard wel graag uitleg over de procedures.”
Warnez maakte ook een andere terechte opmerking: “Ik begrijp dat zo’n maatregel uiteraard nodig is, maar het nadeel van zo’n maatregel is dat je een hele gemeente, een hele gemeenteraad, al de mandatarissen die daar actief zijn, onder een bepaalde stolp zet alsof ze allemaal iets misdaan hebben.”
Terwijl, zo stelde het parlementslid, “het vaak gaat om één persoon die iets verkeerd gedaan heeft, soms over twee of drie personen”. Hij pleitte er daarom voor om de maatregel zeker slechts tijdelijk toe te passen en “echt op zoek te gaan naar de rotte appels”, dit ook om het geloof in de politiek in die gemeenten niet volledig te verliezen.
In zijn antwoord wees de minister op een belangrijk element in de audit over Staden en Moorslede: de aanbevelingen. “(Die audits) maken een analyse, die stellen een aantal problemen vast en formuleren vaak ook een aantal aanbevelingen. Het idee is: wat ga je doen? Wat ben je van plan om dat in de toekomst te verhelpen, te remediëren?” Volgens Somers is schuldinzicht “altijd een belangrijk element”.
Somers was het eens met Warnez dat “weinig helpt tegen mensen die te kwader trouw zijn”. Die zullen “uiteindelijk strafrechtelijk of politiek aangepakt moeten worden”.
Tuchtprocedure
Uit voorgaande bespreking mag worden besloten dat de nu voor het gemeentebestuur van Boechout door de minister genomen maatregel, vermits die procedureel niet bestaat, enkel een “flou artistique” is, en dat daarbij het gehele bestuur wordt aangesproken voor de persoonlijke disfuncties van de burgemeester, dat daarover niet in het parlement mag gesproken worden, en dat schuldinzicht een belangrijk element is om het anders te gaan doen.
Of burgemeester T'Sijen enig schuldinzicht heeft? Zijn reactie in de pers zegt al veel. Hij beticht Audit Vlaanderen van een beschadigingsoperatie die tot doel heeft zijn integriteit onderuit te halen.
Het onderzoek, de daardoor vastgestelde feiten en het daarover gemaakte rapport, is echter niet het werk van de klager. Het is het werk van Audit Vlaanderen, niet zomaar van een of andere firma, maar van het agentschap van de Vlaamse Overheid dat sinds 2001 audits uitvoert bij de Vlaamse administratie en sinds 2014 bij lokale besturen.
Alle auditeurs die werken voor Audit Vlaanderen zijn gebonden aan een gedragscode. De kernprincipes van deze gedragscode zijn: onafhankelijkheid, objectiviteit, bekwaamheid en partner van de organisatie.
Wat burgemeester Koen T'Sijen in zijn publiek verweer doet is daarom geen kleinigheid. Hij beschuldigt het agentschap van meer dan niet onafhankelijk, niet objectief en onbekwaam te zijn. Hij beweert dat het agentschap in het rapport een beschadigingsoperatie voert tegen zijn persoon om zijn integriteit te ondermijnen. Kan de overheid, en de bevoegde minister Somers, deze publieke beschuldiging voor ongelezen laten?
In een ander dossier, over de disfunctie van de burgemeester van Sint-Truiden Veerle Heeren, werd evenwel een andere weg gevolgd. Hoewel het daarin enkel ging over het faciliteren van vroegtijdige coronavaccinaties, werd een tuchtprocedure opgestart en volgde zes maanden schorsing.
In dit dossier werd dus wél gekozen voor een bestaande procedure, werd de verantwoordelijkheid bij de disfunctionerende persoon gelegd. Zo werd niet het gehele gemeentebestuur gestraft en werd de werking van het bestuur er niet langer door belast.
Het antwoord van de minister dat er weinig helpt tegen mensen die te kwader trouw zijn en dat die uiteindelijk strafrechtelijk of politiek aangepakt zullen/moeten worden, vergeet dus dat de minister ook andere mogelijkheden heeft. Dat de politiek, de kiezer, ook zijn zeg zal kunnen doen over het dossier, is juist. Maar dat gaat ook op voor wat de minister met het dossier heeft gedaan.
