Wakker worden in een andere wereld. Dat overkwam ons allen op 24 februari 2022 met de inval van Rusland in Oekraïne. Het gewapende conflict gaat zijn tweede jaargang in. Apache blikt in een minireeks op een eigenzinnige wijze terug op de woelige eerste twaalf maanden. We houden de blik ook gericht op de toekomst: hoe moet het nu verder?
"De betoging van gisteren was geen vredesbetoging, het was een betoging voor oorlog." Johan Depoortere, gepensioneerd VRT-journalist en nu onder andere actief voor De Wereld Morgen, antwoordt messcherp waarom hij voor de betoging van zondag 26 februari en niet die van zaterdag 25 februari heeft gekozen.
Met een fotocamera in de hand praat hij met mensen die zich aan de hoek van de Koning Albert II-laan en de Kruidtuinlaan opmaken om een uurtje door het centrum van Brussel te stappen. De zon is van de partij en op het podium speelt de groep Jaune toujours.
Organisator Ludo De Brabander van Vrede vzw had op weinig deelnemers gerekend, het zijn er toch ongeveer 2.000 die zich tegen de oorlog in Oekraïne willen uitspreken. Hij wijst erop dat gisteren de camera’s van de journaals aanwezig waren, vandaag niet.
Voor de vredesboodschap is voorlopig geringe media-aandacht en ook weinig politieke steun. "Enkel PVDA luistert naar ons, Groen een beetje en bij Vooruit krijgen we geen gehoor."
‘Droomwereld’
Zondag zijn ook nauwelijks geelblauwe vlaggen te zien. Zaterdag waren misschien wel 90% van de betogers gehuld in de Oekraïense vlag. De zaterdagse betogers eisen dat de Russen Oekraïne verlaten.
Depoortere, die jarenlang correspondent in Rusland was, wijst erop dat die eis wel mooi klinkt, "maar de vraag is hoe. Alles wijst erop dat de initiatiefnemers dat willen bereiken door méér bewapening en dus méér doden."
Depoortere wijst erop dat onder andere MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez en liberaal boegbeeld Guy Verhofstadt de platformtekst van de zaterdagse betoging ondertekenden. "Verhofstadt kwam in 2014 op de Maidan in Kiev het vuur van de burgeroorlog aanwakkeren."
Doorn in het oog van Depoortere is dat Promote Ukraine een van de organisatoren van de zaterdagse betoging was. "Zij betoogden vorig jaar ook in Brussel met de eis voor een vliegverbod boven Oekraïne. Die eis verwierp zelfs Amerikaans president Joe Biden omdat het regelrecht naar een rechtstreekse Navo-Ruslandoorlog zou leiden en mogelijk tot een kernoorlog."
"Als de betogers rekenen op een totale overwinning van Oekraïne tegen de kernmacht Rusland, leven ze ofwel in een droomwereld waar zelfs het Pentagon niet in gelooft, of sturen ze bewust aan op een atoomoorlog die niet alleen Oekraïne, maar heel Europa zou vernietigen", zegt Depoortere.
Aangebrande vlaggen
Vrede door onderhandelingen ziet Depoortere als de enige oplossing. "Het is dringend omdat internationaal gerespecteerde atoomwetenschappers de Doomsday Clock nu op negentig seconden voor twaalf zetten. Sinds de Koude Oorlog is de wereld nooit zo dicht bij een atoomcatastrofe geweest."
De betogers van zondag winden zich niet alleen op over de argumenten en geloofsbrieven van de betogers van zaterdag, ze houden via sociale media ook nauwlettend in de gaten met welke vlaggen zaterdag gezwaaid werd.
Op Facebook wees Franky Puystjens erop dat tijdens de zaterdagse betoging de strijdvlag van de Tsjetsjeense Republiek Itsjkerië werd gedragen. Die vlag is inderdaad te zien op beelden uit het VRT Journaal.
De Tsjetsjeense Republiek Itsjkerië is een onbestaande staat, die enkel als dusdanig erkend werd door Georgië, vlak na de militaire staatsgreep van 1992. Eerder dan een staat, is het een extremistisch-jihadistische onafhankelijkheidsbeweging die al jaren met geweld en terreuraanslagen een nieuwe islamitische staat poogt te stichten op het grondgebied van de autonome Russische deelrepubliek Tsjetsjenië.
Het Oekraïense parlement bestempelde Itsjkerië in oktober 2022 in een resolutie als "tijdelijk bezet door Rusland", als reactie op de Russische erkenning van de Volksrepublieken Donetsk en Loehansk. Oekraïens president Volodimir Zelenski ondertekende de resolutie nog niet, maar droeg het ministerie van Buitenlandse Zaken op om de officiële diplomatieke erkenning te onderzoeken.
Solidariteit
Beide betogingen hadden dezelfde startplek en hetzelfde startuur. Terwijl de zaterdagse mars naar de Europese wijk trok, ging de zondagse betoging niet verder dan het Brusselse Centraal-Station. Daar keuvelden de betogers in een ontspannen sfeer wat na, terwijl klassiekers als Welterusten, mijnheer de president van Boudewijn De Groot en Imagine van John Lennon door de meegedragen boxen knalden.
Op zaterdag kregen de overwegend Oekraïense deelnemers in de Europese wijk nog een programma van zeventig minuten voorgeschoteld. Het begon én eindigde met het zingen van het nationale volkslied van Oekraïne. Muziek werd afgewisseld met speeches.
Een van de sprekers was organisator Thomas Weyts van de antikapitalistische SAP. Hij gaf een emotionele speech. "Het Oekraïense volk wordt vermoord, gebombardeerd, gefolterd…"
Weyts deed ook een oproep aan de — op deze betoging afwezige — verenigingen, vakbonden en partijen. "Kom verdorie uit jullie kot met die solidariteit, met die humanitaire hulp, met die medische hulp. Voer mee de druk op op onze regering en op uw gemeente. Er zijn gemeenten die generatoren hebben geleverd, vraag dat ook in de uwe."
Zondagavond deed Weyts net hetzelfde wat de ‘andere’ betogers op zaterdagavond hadden gedaan: nauwlettend naar alle foto’s en slogans van de ‘andere’ betoging kijken.
Op zijn Facebookpagina hekelt hij dat ULB-professor Anne Morelli — "een van de lievelingsintellectuelen in zulke kringen" — op de 'vredesbetoging' (de aanhalingstekens zijn van Weyts) van 26 februari het bordje met deze tekst droeg: "L’argent des armes pour mon chauffage".
"Wat moeten Oekraïense mensen die door de Russische bommenregen zonder verwarming, elektriciteit en zelfs drinkbaar water worden gezet, hiervan denken", vraagt hij zich af.
"Mocht ze gezegd hebben ‘Geen tanks, maar generatoren’, was er nog enige gemeenschappelijke grond met wie solidair is met de Oekraïense bevolking. Nu blijkt enkel totaal misprijzen tegenover de Oekraïense bevolking. Een ‘Eigen volk eerst’-discours in een pseudolinks jasje."
Kampen
In een videogesprek blikt Weyts met Apache terug op een weekend met twee vredesbetogingen. "Politiek gezien was het onvermijdelijk dat die twee betogingen er waren. Bij een deel van de linkerzijde zijn er nog altijd mensen die naar Rusland en China kijken, wat we vroeger kampisme noemden."
"Sommigen lijken nog niet door te hebben dat het Rusland van Vladimir Poetin niet de Sovjet-Unie onder Leonid Brezjnev is, wat toen ook al niet zo een geweldig alternatief was."
"Bij een ander deel is er een oud, diepgeworteld pacifisme dat historisch zeker zijn positieve kanten had. Een normale mens is tegen oorlog, is tegen geweld."
"Maar evengoed heeft pacifisme in de geschiedenis ook negatieve gevolgen gehad: het pacifisme van München in 1938 bijvoorbeeld. Een deel van de linkerzijde juichte toen de akkoorden toe. De huidige eis om geen wapens aan Oekraïne te geven, is onzinnig: dan verovert Rusland het land."
Hoe kijkt Weyts naar het door Depoortere gehekelde Promote Ukraine? "Het is een erkende ngo die al lang bestaat. Met de oorlog zijn daarin heel veel Oekraïense vluchtelingen actief geworden. Maar we hebben ook verschillende oudere Oekraïense verenigingen in België bereikt, bijvoorbeeld de vereniging van Oekraïense vrouwen in België die al sinds de jaren 40 bestaat."
Op veel politieke steun kon ‘zijn’ zaterdagse betoging niet rekenen. "Dat klopt. Maar er is wel steun van links: van SAP, van een aantal anarchistische groepen die solidair zijn, de Unie van Progressieve Joden in Brussel. Vooral over de vakbonden zijn we teleurgesteld."
Vechten en praten
Naast de discussie binnen de vredesbeweging, merkt Weyts veel passiviteit. "Maar veel mensen zullen overtuigd worden door de praktijk. Ik hoop dat ze ook de Russische verklaringen eens lezen. Wat Dmitri Medveded zegt over het hertekenen van de Poolse grenzen bijvoorbeeld. Begin maar aan vredesonderhandelingen als dat de mindset is van het Russische establishment."
Toch zal er ooit gepraat moeten worden? "Ja, dan liefst zoals de Vietnamezen dat geleerd hadden van China, van Mao: ‘vechten-onderhandelen-vechten-onderhandelen’. Wat we kunnen doen aan de onderhandelingstafel hangt voor een deel af van de militaire en politieke krachtsverhoudingen op het terrein."
In het verleden heeft de vredesbeweging nog splijtzwammen gekend. "Libië haalde ook tegengestelde slogans naar boven. In een betoging stonden bepaalde groepen met spreekwoordelijke messen tegenover elkaar. Later, met de oorlog in Syrië, bleek het organiseren van een brede solidariteitsbeweging in België helemaal onmogelijk."
"In de betoging van zondag liepen een aantal Turkse stalinistische groepen mee die op een spandoek om het zelfverdedigingsrecht van de Donbas vroegen. Hadden de 3.000 Oekraïense betogers die zaterdag ontmoet, dat had gespannen hoor. En ook bij onze betoging is er een aangebrande vlag ingeslopen, dat klopt."
"De betogingen van zaterdag en zondag hadden dit gemeen: het waren geen eenduidige betogingen, elk het resultaat van een compromis. Die twee grote compromissen nog eens proberen in één betoging samenbrengen? Neen, dat lukt nooit."
Zoals Johan Depoortere stelde was de betoging van zaterdag geen vredesbetoging. Het was een pro-Oekraïnse oorlogsbetoging, zij willen die oorlog "winnen". Dat wil zeggen de oorlog koste wat kost verlengen totdat zij menen het voldoende overwicht te hebben om aan tafel te schuiven, als dat al ooit zou gebeuren. En oorlog verlengen betekent meer schade, meer leed, en meer dodelijke slachtoffers. Daar staan de betogers van de zaterdag voor.
Zoals zelf wordt aangehaald in het artikel twijfelt ‘de ideologie van zaterdag’ aan pacifisme. Hoe kan je voor vrede pleiten, als je claimt zelf wel nog de wapens te mogen opnemen?! Doch wordt heel deze retoriek omgedraaid door halverwege de tekst enkel nog maar de ideologie van het anti-pacifisme te laten klinken, met flagrante foute uitspraken door feiten volledig uit context te trekken. Maar dat wordt nergens rechtgezet. Neen. Laat die enggeestige Thomas Weyts maar het artikel afmaken, door enkel hem nog te quoten en bovendien echte belangrijke info achterwege te laten.
Ik vraag mij af waar de journalistieke deontologie is gebleven?
Weyts haalt de wil van Rusland aan over het hertekenen van de Poolse grenzen, maar wat gebeurt er aan onze kant, met het hertekenen van de grenzen van NAVO-lidstaten-gebied door telkens meer leden te willen rekruteren, ook al ging dit in tegen de akkoorden? Tegen deze uitbreiding waarschuwt Rusland al decennia dat ze het niet o.k. vindt om volledig omsingeld te zijn door NAVO lidstaten die nucleaire wapens en andere lange afstandsraketten daardoor binnen de 6 à 7 minuten op Moskou kunnen droppen. Neen, daar zwijgen deze mensen als Weyts liever over, of ze bestempelen het angstvallig als Russische propaganda.
Als het westen onder leiding van de NAVO niet zo agressief was met het uitbreiden van grondgebied (waar Rusland niet in werd toegelaten), als de NAVO niet constant meer wapens en geschut naar de buurlanden van Rusland had gestuurd en blijft sturen, als de leider van de NAVO, de VS, zich niet als eerste uit het ABM-verdrag had teruggetrokken in 2002 en vervolgens uit het INF-verdrag in 2019, als ze de OSCE als organisatie in haar functie zou respecteren, en daar bovenop nog veel andere escalaties (teveel om op te noemen) niet had uitgevoerd, dan had Rusland zo niet moeten retaliëren. Dit is niet om Rusland te verdedigen, maar om de leugens te ontkrachten dat het een onuitgelokte oorlog zou zijn. Dat is een fabeltje van Westerse propaganda om ons oorlogvoeren als de “goeie oorlog” te kunnen bestempelen. Wij zijn zogezegd degene die in “verdediging” treden, maar als Rusland het argument van verdediging aanhaalt, wordt het weggewimpeld door het Westen. Als Rusland dan een ‘pre-emptive-strike’ uitvoert, net zoals de VS in Irak, is het opeens de enige aggressor. En preemptive war is wel degelijk een oorlogsmisdaad, maar enkel Rusland daarvan betichten, en onze handen volledig in onschuld wassen, is olie op het oorlogsvuur gooien, en niets anders.
De zondag waren de betogers ervan overtuigd dat men oorlog NIET KAN winnen, en dat enkel vrede bereiken de echte overwinning is. De zondag waren de vakbonden WEL aanwezig (een zeer politieke keuze om dat niet in het artikel te vermelden, terwijl er geklaagd wordt dat ze er niet bij zijn op zaterdag), samen met Hart Boven Hard, Pax Christi, 11 11 11, vrede vzw, het anti-imperialistisch platform en zovele meer. Allemaal organisaties die het in mijn ogen toch goed voorhebben. Hebben die dan per ongeluk allemaal de verkeerde betoging gekozen?? Volgens Weyts die jullie tot het einde aan het woord laten wel. Het artikel hierboven doet uitschijnen alsof het twee verschillende ideologieën zijn, die toch alle twee voor vrede pleiten, maar die van de zondag is te naïef en passief. Dat is wat jullie artikel, de manier dat het is opgesteld, en de sprekers die aan het woord zijn, en voornamelijk het achterwege laten van reactie op dergelijke uitspraken, insinueert.
Het is werkelijk frappant hoe jullie dit artikel krampachtig willen verdraaien om een bepaalde boodschap over te brengen. De oorlogszuchtige prietpraat van de propaganda machine krijgt voorrang op elke vorm van logisch denken, voorrang op deontologisch verantwoorde journalistiek, en dus voorrang op de echte oproep naar vrede.
Dit is geen journalistiek. Dit is pure propaganda!
In de plaats daarvan moet die hele "analyse" opgehangen worden aan "de mindset van het Russische establishment".
Maar als Thomas Weyts de andere betoging een naïef pacifisme verwijt waar hij de vergelijking maakt met "het pacifisme van München in 1938 bijvoorbeeld. Een deel van de linkerzijde juichte toen de akkoorden toe", dan maakt hij de polemiek echt wel onzindelijk. De vergelijking tussen de geopolitieke toestand van 1938 en die van nu is te zot om los te lopen.
Of je zou je hele "analyse" verengen tot het feit dat de agressoren inderdaad "slechteriken" zijn.
Maar als je niet snapt dat je daar geen volwaardige analyse op kunt funderen, begin dan misschien eens met te lezen : de scherpe politieke analyses die Trotski in 1938 heeft geschreven.
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/02/26/betoging-voor-vrede/
Het stukje Donbas werd dan weer met extreem veel geweld bezet tussen 2014 en 2022 en dat diende dus ook als springplank voor de invasie.
In die twee gevallen ( en ook in die van Georgië) is het de Russische bedoeling om die voor altijd te bezetten. In Georgië verplaatsen ze bovendien voortdurend de grens.
Onderhandelingen zijn voor Poetin slechts een pauze naar de volgende veroveringsstap. Ik beschouw mezelf als pacifist maar met sommige krankzinnige personen valt niet te onderhandelen.