Met die woorden, opgenomen in de samenwerkingsovereenkomst tussen Natuurpunt en Lantis, engageerde de natuurvereniging zich eind 2020 om geen juridische acties te ondernemen tegen de bouwheer van de Oosterweelverbinding.
Maanden daarvoor had Natuurpunt nochtans forse bezwaren geformuleerd, onder meer wegens de PFAS-problematiek rond chemiefabriek 3M in Zwijndrecht en in het aanpalende natuurgebied Blokkersdijk.
De ondertekening van het samenwerkingsakkoord gebeurde op 22 december 2020. Enkele maanden later barstte het PFAS-schandaal in alle hevigheid los en werd ook duidelijk dat Lantis en chemiebedrijf 3M eerder al een geheime dading hadden ondertekend waarin afstand werd gedaan van juridische procedures over de PFAS-vervuiling.
Wesp
De houding van Natuurpunt tegenover de Oosterweelwerken en de bouw van de Scheldetunnel verschilde de voorbije jaren drastisch van de houding die andere milieu- en burgerorganisaties aannamen in het dossier.
Onder meer Greenpeace, Grondrecht en milieuactivist Thomas Goorden trokken met succes naar de Raad van State tegen de uitvoering van de omgevingsvergunning. Het hoogste administratieve rechtscollege volgde hun argumentatie: de werken in de PFAS-houdende grond gebeurden zonder garanties voor de volksgezondheid en voor het milieu.
Natuurpunt bleef uit beeld en koos voor een opvallend coöperatieve houding tegenover Lantis. Dat verschil in visie tussen Natuurpunt en andere organisaties werd twee weken geleden helemaal op scherp gezet.
Klimaatbeweging Climaxi, Actiegroep Leefmilieu Rupelstreek (ALR), Red onze kleiputten en Burgerplatform OnzeMobiliteit kondigden toen aan dat ze aan de bevoegde Raad voor Vergunningsbetwistingen een schorsing vragen van de omgevingsvergunning voor de bouw van de Scheldetunnel. Hun vraag om bij hoogdringendheid te oordelen werd intussen afgewezen. Op een uitspraak ten gronde is het wellicht nog enkele maanden wachten.
Alleszins reageerde Natuurpunt op de aankondiging van de juridische stappen als door een wesp gestoken. In een persbericht liet de milieuorganisatie weten de actie van de collega’s tegen Lantis te betreuren.
Inzet van het dispuut is vooral de voortschrijdende verdroging van het natuurgebied Blokkersdijk. Een deel van het grondwater dat door Lantis wordt opgepompt bij de bouw van de Scheldetunnel zou naar Blokkersdijk worden geleid. De vraag is of dat PFAS-houdend grondwater niet meer kwaad dan goed doet. De filtering van vooral de zogenaamde korte keten PFAS is met de huidige technieken immers allesbehalve volledig.
Clausule
Natuurpunt blijkt overtuigd van het tegendeel. De juridische actie van de andere organisaties dreigt volgens hen de verdere verdroging van Blokkersdijk te veroorzaken. In het persbericht daarover meldde Natuurpunt terzijde ook dat ze een samenwerkingsakkoord hadden afgesloten met Lantis, onder meer over het bijvullen van Blokkersdijk.
Omdat die samenwerkingsovereenkomst tot dan onder de radar was gebleven, vroeg Apache aan Natuurpunt om ze in te mogen kijken. Lokaal voorzitter Jef Van de Wiele liet daarop weten dat zoiets niet kon door de geheimhoudingsclausule die in de overeenkomst werd opgenomen.
Hij garandeerde wel dat er geen beloften waren gemaakt door Natuurpunt in verband met het afzien van juridische stappen. “Onze visie om niet naar de rechtbank te stappen en in gesprek te gaan staat daar los van”, zei hij. “Dat is niet opgenomen in het samenwerkingsakkoord."
Tegelijk gaf de voorzitter van Natuurpunt Waasland wel aan dat de constructieve opstelling tegenover Lantis voortvloeide uit het samenwerkingsakkoord. “Het is logisch dat je niet naar de rechtbank stapt als je samenwerkt. Dat zou oneerlijk zijn."
Zweem van geheimdoenerij
De publicatie van het artikel Natuurpunt en Lantis sloten eind 2020 geheim samenwerkingsakkoord zorgde voor felle reacties, ook bij leden van Natuurpunt.
Uiteindelijk besliste de organisatie, in overleg met Lantis, om het samenwerkingsakkoord dan toch online te zetten. “Om elke zweem van ‘geheimdoenerij’ verder te voorkomen”, zo vermeldde de natuurorganisatie in het persbericht.
Daarin schreef Natuurpunt ook dat “in één medium deze overeenkomst een ‘geheimhoudingsclausule’ werd toegeschreven. Dat klopt niet. De overeenkomst bevat wel een ‘vertrouwelijkheidsclausule’. En dat is een significant verschil.”
Alleszins werd vorige vrijdag (3/2) de samenwerkingsovereenkomst online gezet. De meest opvallende passage in het 22 pagina’s tellende document staat achteraan. Tot tweemaal toe (in artikel 5 en in artikel 6) formaliseert Natuurpunt de belofte om geen beroepsprocedure op te starten tegen de omgevingsvergunning voor de Oosterweelverbinding.
In het persbericht naar aanleiding van het openbaar maken van de samenwerkingsovereenkomst wordt daarover met geen letter gerept. Het antwoord op de vraag die in de titel van het persbericht wordt opgeworpen – Waarom sloot Natuurpunt Waasland een samenwerkingsakkoord met Lantis in 2020 – moeten we volgens de milieuorganisatie zoeken bij de verdroging van Blokkersdijk.
‘Samen natuur verbeteren’
De vraag of het afzien van juridische stappen door Natuurpunt een absolute voorwaarde was voor Lantis om in te stemmen met de gevraagde natuurcompensaties, is volgens de bouwheer van Oosterweel niet aan de orde.
“We hebben met Natuurpunt een overeenkomst waarbij we samen de natuur willen verbeteren”, zegt woordvoerder Annik Dirkx. “De samenwerking hing uiteraard niet af van een engagement van Natuurpunt om af te zien van juridische stappen. Hun initiële bezwaren waren verworpen nog voor de overeenkomst was getekend. Vanuit goed nabuurschap zijn we toch het gesprek met Natuurpunt aangegaan.”
Volgens Lantis had Natuurpunt effectief bezwaren ingediend op de vergunningsaanvraag maar werden die niet weerhouden door de vergunningverlenende overheid. “Dat wil zeggen dat de bezwaren van Natuurpunt daarmee van tafel waren."
"We voelden echter aan dat Natuurpunt daar geen rust in kon vinden. We zijn dan in overleg met hen gegaan en hebben aangetoond dat hun bezwaren ongegrond waren. Tijdens de gesprekken werd echter ook duidelijk dat we samen een meerwaarde konden creëren in de omgeving van ons project.”
Dat Natuurpunt vervolgens ook zeer expliciet haar engagement om geen beroep aan te tekenen neerschreef, ziet Lantis als een soort evident gevolg. “Aangezien hun zorgen gecapteerd waren door de overeenkomst, was in beroep gaan niet meer nodig. Daarom staat die bewuste zin erin: een beroep had nog weinig zin en daarom is Natuurpunt er ook van afgestapt.”
