De bewuste driedaagse doop van Katholieke Vlaamse Hoogstudentenclub Zuid-Oost-Vlaamse (ZOV) vond plaats in Oudenaarde in Oost-Vlaanderen in november vorig jaar. Een student van KU Leuven werd in comateuze toestand en met de levensbedreigende hoeveelheid van 5,4 promille alcohol in het bloed opgenomen in het ziekenhuis. Net als bij de doop van Reuzegom die Sanda Dia fataal werd, was ook hier sprake van fysieke uitputting, te veel alcohol, te weinig voeding en eten dat niet bestemd was voor menselijke consumptie.
In tegenstelling tot Dia overleefde de student van ZOV het gebeuren. Hij hield er ook geen blijvend letsel aan over. Nadat KU Leuven hierover getipt was, lichtte de alma mater het parket van Oost-Vlaanderen in. Op basis van het resultaat van het opsporingsonderzoek door het parket startte de universiteit in oktober van dit jaar een tuchtprocedure. Die resulteerde inmiddels in tuchtsancties voor dertien studenten van KU Leuven.
Omdat zij hiertegen nog in beroep kunnen gaan, maakt KU Leuven de inhoud van de sancties voorlopig niet bekend. Uit een gezamenlijke mededeling waarin de dertien studenten hun spijt uitdrukken over het gebeuren blijkt nu al dat een aantal onder hen de studies aan de Leuvense universiteit niet mag voortzetten. De afdeling Oudenaarde van het parket Oost-Vlaanderen heeft de zaak inmiddels dan weer geseponeerd omdat er onvoldoende bewijzen zouden zijn voor strafrechtelijke vervolging.
Studentenclub ZOV groepeert de in Leuven studerende mannelijke studenten afkomstig uit de streek rond Ronse, Oudenaarde, Geraardsbergen, Aalst en Dendermonde. De club, die volksvertegenwoordiger Pieter De Crem (CD&V) en jurist Matthias Storme (N-VA) onder zijn oud-leden telt, heeft als wapenspreuk ‘Vermaak, opgewektheid en bedrevenheid’ en De Boule in Leuven als clubcafé. Exact daar waar ook de leden van Reuzegom hun dodelijke raid op Sanda Dia uitstippelden.
Vernieuwd doopcharter
Op het ogenblik van de doop weigerde ZOV het vernieuwde Leuvense doopcharter te ondertekenen dat KU Leuven had opgesteld na de dood van Sanda Dia. Het Seniorenkonvent Leuven waarvan ZOV lid is, deed dat wél. De betrokken studentenclub nam ook niet deel aan het traject dat onderwijsinstellingen samen met studentenorganisaties, het stadsbestuur en de politie in Leuven eind 2021 opstartten om het doopcharter te verstrengen. Net als de andere studentenclubs die lid zijn van het konvent, heeft ZOV het nieuwe doopcharter inmiddels dan toch ondertekend.
De dood van Sanda Dia op 7 december 2018 als gevolg van fysieke mishandeling tijdens een twee dagen durende doop van Reuzegom in Leuven en Vosselaar zorgde voor een schokgolf door de Leuvense universiteit en ver daarbuiten. Al enkele dagen nadien eiste Luc Sels, rector van KU Leuven, van het Seniorenkonvent en Meisjesseniorenkonvent dat zij en hun studentenclubs eindelijk het doopcharter uit 2013 zouden tekenen. Beide organisaties van het extreemrechtse Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV) tekenden een bijgewerkte versie pas in het voorjaar van 2019, maar een aantal van hun studentenclubs deed dat toen nog niet.
In oktober 2020 werd een nieuw doopcharter van kracht waarin de zogenaamde schachtenverkoop afgeschaft werd en vervangen door alternatieven zoals de toewijzing van een zogenaamde ouderejaarspeter of -meter. Ook de formuleringen over vernederende activiteiten werden verstrengd. Eerder had voormalig Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) een minder strenge Vlaamse versie gelanceerd en ondertussen werden ook in andere studentensteden nieuwe doopcharters gelanceerd.
In juni van dit jaar werd na maanden onderhandelingen met studentenorganisaties en -clubs een nieuw Leuvens doopcharter voorgesteld dat opgebouwd is rond vier principes: opnemen van verantwoordelijkheid, uitdragen van respect, vooropstellen van veiligheid en werk maken van inclusie en verbinding. Voor alle doopactiviteiten moeten een hoofd- en EHBO-verantwoordelijke en minstens één controlepersoon aangesteld worden die voor de naleving van het charter zorgen.
Negeren van studentencodex
Elke deelnemer heeft op eender welk moment het recht niet langer te participeren aan de activiteit. Daarnaast mag geen enkele opdracht de veiligheid of gezondheid van de deelnemers ernstig in het gedrang brengen en nooit als doel hebben om een persoon dronken te voeren. Studentenclubs moeten hun doopactiviteit, ook als die buiten Leuven plaatsvindt, ruim vooraf melden aan de politie en het draaiboek voorleggen aan een commissie. De politie voert hierop steekproefsgewijs controles uit.
De beide konventen hebben het nieuwe doopcharter inmiddels ondertekend samen met de clubs die er lid van zijn. Vraag is of ook alle clubs die er geen lid van zijn dit hebben gedaan. Het Seniorenkonvent groepeert 27 studentenclubs. Het Meisjesesseniorenkonvent telt twaalf clubs. Het is overigens niet helemaal duidelijk hoeveel studentenclubs er in Leuven actief zijn. De studentenclub Plutonica, die op zijn website gedetailleerde informatie aanreikt over het aantal, komt aan 54 nog actieve Leuvense studentenclubs. Andere bronnen spreken van 61. Een twintigtal zou geen lid zijn van beide konventen.
Volgens studenteninspecteur Gil Vanommeslaeghe hebben alle studentenclubs die KU Leuven heeft aangeschreven het nieuwe doopcharter ondertekend. Bij de universiteit kon niemand dit bevestigen. Ook alle faculteitskringen hebben het charter onderschreven. In een interview met Veto stelde KVHV-praeses Britt Huybrechts eind oktober echter dat “de inhoud van het doopcharter niet overeenkomt met de manier waarop de organisatie haar leden doopt”. De principes van een zogenaamd stijlvolle en niet-vernederende doop staan nochtans beschreven in de studentencodex.
Naast een verstrenging van het doopcharter heeft KU Leuven na de dood van Sanda Dia ook het orde- en tuchtreglement voor studenten verstrengd. Zo eist het reglement momenteel “respect voor de menselijke persoon, de samenleving, het milieu, dierenwelzijn en eenieders goederen”. Een tuchtprocedure is luidens het reglement onder meer mogelijk wegens “het aanzetten tot en overlast berokkenen door overmatig drankgebruik en het bezit en/of gebruik van drugs” en “het stellen van risicogedrag dat mogelijk letsel kan toebrengen aan een persoon of de veiligheid in gevaar kan brengen”.
Grenzen aftasten
Volgens rector Sels komen ook doopactiviteiten die zich buiten Leuven afspelen in aanmerking voor eventuele tuchtsancties voor zover het gaat om feiten die het tuchtreglement en doopcharter met de voeten treden en indirect kunnen gekoppeld worden aan het onderwijs aan KU Leuven. Mogelijke sancties variëren van een terechtwijzing tot definitieve uitsluiting. In Leuven hebben ook hogeschool University Colleges Leuven-Limburg (UCLL) en Luca Campus Lemmens hun tuchtreglement op die manier aangepast.
Hoe zit het ondertussen in Leuven? Zijn excessen zoals bij Reuzegom en ZOV niet meer mogelijk in de belangrijkste Vlaamse universiteitsstad? Een man die anoniem wil blijven, was jarenlang aan het werk als barman in het Leuvense uitgaansleven en op die manier getuige van vele uitspattingen tijdens dopen. Hij is pessimistisch. “De toestand in Leuven zal door het verstrengde doopcharter ongetwijfeld verbeteren. Vrouwen die seksslaaf moeten spelen van de student die hen kocht en in lingerie moeten rondlopen op de Oude Markt of schachten die de kots van anderen moeten opdrinken, zul je wellicht niet meer zien.”
“Ik hoor echter dat er nog steeds studentenclubs zijn waarvan de leden tijdens feestjes pochen dat ze zich niet zullen houden aan het doopcharter. Net zoals bij de fatale doop van Reuzegom kiezen ze voor afgelegen plaatsen waar er geen controle is. Ik ervaar bovendien dat de mentaliteit van jongeren momenteel op dat vlak erger is dan drie jaar geleden. Ze zijn meer uitgelaten dan voorheen en willen meer grenzen aftasten. Wellicht heeft de coronaperiode daar mee te maken.”
De Leuvense politie en de overkoepelende studentenkringorganisatie Loko laten een ander geluid horen. “We hebben sinds de start van het academiejaar geen weet van excessen. De infosessies die wij over het nieuwe doopcharter hebben georganiseerd, werden massaal bijgewoond. De gesprekken met de studentenclubs over hun doopscenario verlopen constructief. Er waren slechts weinig aanpassingen nodig en er werd steeds vrij vlug een consensus bereikt”, zegt studenteninspecteur Vanommeslaeghe.
Drie verkrachtingen
“Ook de controles die wij op het verloop van de doop steekproefsgewijs hebben uitgevoerd, waren allemaal in orde. Er was in het begin van het academiejaar één incident met een club uit Gent, maar het ging niet om zware feiten en was eerder het gevolg van een misverstand. Het klopt dat enkele clubs hun doop geheel of buiten Leuven organiseren, maar ook zij moeten hun scenario eerst aan ons voorleggen”, zegt Vanommeslaeghe. Bram Schaefer, voorzitter van Loko, spreekt dezelfde taal.
Ondanks de verstrenging van de doopcharters, niet alleen in Leuven maar ook in de andere universiteitssteden, maakten media de afgelopen maanden toch weer melding van gevallen van grensoverschrijdend gedrag tijdens studentendopen. In het weekblad Humo getuigde een student in oktober 2022 van een verkrachting tijdens een weekend met een Antwerpse studentenvereniging.
In het kader van hun masterproef inventariseerden drie studenten van Vrije Universiteit Brussel (VUB) tal van MeToo-verhalen over aanrandingen en “grijpgrage presidiumleden”. Even later diende VUB een strafklacht in tegen enkele leden van de Brusselse studentenkring Solvay na meerdere meldingen van verregaand grensoverschrijdend gedrag. Het zou onder meer om twee verkrachtingen gaan. De universiteit schorste inmiddels enkele studenten.
Volgens onze informant uit het Leuvense uitgaansmilieu dook deze Brusselse studentenkring de afgelopen jaren ook enkele keren in Leuven op. “Het waren comazuipers en ambrasmakers. Op een keer wilden ze vertrekken terwijl een van hun leden in coma op de grond lag. Ze weigerden die eerst mee te nemen, maar ze hebben dat uiteindelijk toch gedaan toen ik ermee dreigde de politie te bellen.”
