“Terwijl neofascistische groupuscules zoals Schild & Vrienden doorgaans mannenbastions zijn die zich te buiten gaan aan misogynie, rukt ook het extreemrechtse vrouwenleger online op. Hind Fraihi toont hoe het steeds vaker vrouwen zijn die zich op sociale media laten gelden met haatspraak. Het gros van die vrouwen blijkt ook geregeld aanwezig te zijn op evenementen van Vlaams Belang. Leden en soms zelfs mandatarissen van de partij bevolken en voeren het haatsprekende digitale vrouwenleger aan.”
Het aantal gesloten extreemrechtse groepen op sociale media kende een aanzienlijke wildgroei na de anti-Marrakesh betoging in december 2018. De meeste van die gesloten groepen hebben een aanmaakdatum van net na de betoging in Brussel die in extreemrechtse kringen gold als een opsteker van formaat. Zo bleek uit het onderzoek Achter het Schild van Extreemrechts.
Het protest ontvouwde in de slipstream van de internationale uiterst rechtse campagne tegen het migratiepact van de Verenigde Naties, dat eind 2018 formeel goedgekeurd werd in de Marokkaanse stad Marrakesh en daarom gedoopt werd tot Marrakeshpact. In het verdrag staan internationale niet-bindende afspraken over het in goede banen leiden van migratie door bijvoorbeeld mensensmokkel aan te pakken, vreemdelingenhaat terug te dringen en vluchtelingen te beschermen.
De Verenigde Staten waren het eerste land dat het pact niet steunde onder impuls van Steve Bannon, de toenmalige rechterhand van de voormalige Amerikaanse president Donald Trump. Een resem andere landen volgde het standpunt van Amerika waardoor de zichtbaarheid van alt-rechts nog groter werd.
In België kwam het tot politieke onrust tussen de partners van de Zweedse coalitie, een regering van N-VA, CD&V, Open VLD en MR met een minderheid aan Franstalige kant. Uiteindelijk zou premier Charles Michel (MR) het migratiepact toch tekenen, wat de facto leidde tot het opstappen van N-VA en het einde van zijn toenmalige regering.
Dit alles was hoegenaamd niet naar de zin van Vlaamse extreemrechtse bewegingen die op zondag 16 december 2018 manifesteerden onder de banieren van onder meer studentenverenigingen KVHV, NSV en Schild & Vrienden. Samen met Vlaams Belang Jongeren en Voorpost organiseerden ze een protestmars tegen het migratiepact. De mars tegen Marrakesh was er eentje door mannen, voornamelijk toch. De speeches op het Schumanplein waren een exclusieve testosteronparade.
Vrouwentrollen en mandatarissen
De vraag rees dan ook onverbiddelijk: waar zijn Vlaanderens vrouwen van uiterst rechts? In de mars stapten ze hier en daar mee, evenwel in een zeer kleine minderheid en met zo goed als geen ervaring in straatactivisme. Dat de mars overwegend een mannenaangelegenheid was, viel ook de aanwezige vrouwen op.
"In het begin voelde ik me wat onwennig bij het protest”, zegt de Oost-Vlaamse M.V.D. De inmiddels prille veertiger startte prompt na het protest She-Wolves op, een destijds gesloten Facebookgroep enkel voor vrouwen. Evenwel niet eender welke vrouwen. De missieverklaring stipuleert duidelijk wat She-Wolves is: ‘vrouwen voor vrouwen in de problematiek van de islamisering binnen Europa, (vrouwen)rechten die daardoor in het gedrang komen, het geklungel van de huidige regering, democratie, armen worden armer, rijken worden rijker’.
De leden van She-Wolves, onder wie de veroordeelde Vanessa Noels, deelden racistische berichten en bereidden zich voor op hun grootste vrees: een dystopische toekomst onder het juk van een toenemende islamisering. De vrouwen zijn vooral bang voor verkrachtingen door moslims. Ze gebruiken er doorgaans de term jihadrape voor.
Voor hen is deze vorm van jihad een politiek wapen om witte vrouwen te onderdrukken. "We moeten ons meer en meer verenigen”, schrijft beheerder M.V.D. Tips voor zelfverdedigingstechnieken worden meermaals uitgewisseld. Wapens worden verheerlijkt, een lederen knuppel wordt te koop aangeboden.
She-Wolves telde voor de migratie en versplintering naar andere sociale media zo’n 500 leden. Nazi-sympathisanten maakten deel uit van de groep, evenals mandatarissen van Vlaams Belang zoals Kamerfractieleider Barbara Pas, districtsraadslid uit Deurne Sandra Wintershoven en de Tongerse Isabelle VanHerle.
She-Wolves had ook banden met Schild & Vrienden, Voorpost en Project Thule van ex-militair Tomas Boutens, de veroordeelde leider van het neonazistische Bloed Bodem Eer en Trouw (BBET).
Onderaannemers Vlaams Belang
Ook in een reeks andere gesloten mediagroepen zoals onder andere het Nieuw Breydelcomité, Vlaamse Strijders en Rechtse Eenheid speelden vrouwen een opruiende rol in het oproepen tot geweld en bewapening.
Racistische en antisemitische boodschappen werden er gretig verspreid voordat Facebook haatzaaiende accounts schorste. Niet zelden waren het vrouwen die tot de topbijdragers van deze gesloten groepen behoorden. ‘‘Even de TOPbijdragers in de kijker zetten, bedankt voor jullie inzet’’, werd gestoeft in de groep Nieuw Breydelcomité.
Een van die topbijdragers was E.R., bestuurslid van Vlaams Belang in Zoutleeuw. Ze prijkte hoog in de lijsten van leden die het meeste berichten deelden. De digitale onderaannemers van Vlaams Belang zetten vooral in op nepnieuws uit nieuw rechtse nieuwskanalen zoals Voice of Europe, Fenixx.org en Frontnieuws. Deze laatste bron maakt ook school onder de groeiende tegenbeweging van antivaxers en vaccinsceptici.
Het gedeelde nepnieuws onder extreemrechtse vrouwen bestaat vooral uit misdaadberichten die mee het discours vormen over de ondergang van het Avondland. Apocalyptiek zet de sombere toon. Complottheorieën doen volop de ronde. De teneur van de berichten is huilerig maar strijdvaardig. Het slachtofferschap wordt uitgespeeld: de Vlaming gaat gebukt onder migratie en kapitalisme.
De vervlechting met Vlaams Belang is feitelijk. Het gros van de vrouwen, actief in de extreemrechtse online microkosmos, is ook aanwezig op evenementen van Vlaams Belang. Ze vormen als het ware de virtuele buitenbaan van de partij. Zo steunde de exclusief vrouwelijke She-Wolves in de aanloop van de verkiezingen de vrouwelijke kandidaten van Vlaams Belang.
En omgekeerd: vrouwelijke kandidaten van Vlaams Belang faciliteerden de campagnevoering van She-Wolves. Lijsten van vrouwelijke verkiezingsdeelnemers per provincie werden gedeeld. De virtuele leeuwinnen lagen zo deels mee aan de basis van de verkiezingsoverwinning van Vlaams Belang in 2018 en 2019.
Niettemin reikt de strijd van de nieuw rechtse micromedia verder dan het computerklavier. Ze zijn ook offline actief en vrouwen zijn prominent aanwezig. Zo spoort het Nieuw Breydelcomité zijn vrouwelijke leden aan om bloed te doneren. Trots worden foto’s gedeeld van vrouwen, liggend op een bank met een prik in de arm en een lachworden voedselpakketten verdeeld exclusief voor Vlamingen "uit de beweging" op het gezicht. "Onze dames geven het goede voorbeeld en doneren rechts Vlaams bloed aan het Rode Kruis."
Daarnaast worden voedselpakketten verdeeld exclusief voor Vlamingen "uit de beweging" door de actiegroep Voorpost, die al enige tijd een Vlaams solidariteitsproject heeft onder de naam Huizen van Vlaamse solidariteit. Militante P.L. is daar een van de uitspringende gangmakers.
Leden van besloten groepen demonstreerden, vooral voor de komst van Covid-19, tegen asielcentra. De opkomst was dan vaak beduidend laag. Slechts een handvol mensen vatte post.
Alternatief circuit voor onderdak
Het grootste deel blijft voornamelijk online actief. Dat blijkt ook uit een onderzoek van de Amerikaanse journalist Seyward Darby voor Harper’s Magazine waarin ze wilde begrijpen wat vrouwen aantrekt tot een beweging die hen vaak vijandig is. The Movement, zo laat alt-right zich ook noemen, is niet bepaald vrouwvriendelijk laat staan feministisch, maar zonder meer in opmars. Ook vrouwen spelen vaker een rol, evenwel bij voorkeur nog in de luwte.
Zo waren het vooral vrouwen die hielpen bij het organiseren van transport en huisvesting voor de extreemrechtse bijeenkomst Unite the Right in Charlottesville nadat Airbnb boekingen van bekende witte supremacisten had geannuleerd. Ook bij ons in Vlaanderen zie je een alternatief circuit voor onderdak en logistiek aangeboden door vrouwen.
"Voor elk mediabericht over een witte mannelijke terrorist die wordt afgeschilderd als een lone wolf of een gek zijn er niet-vertelde verhalen over vrouwen die ondersteuning bieden voor het verbinden van extreemrechtse groepen en individuen", schrijft de gerenommeerde Amerikaanse fotograaf Glenna Gordon die vrouwenparticipatie in extreemrechts onderzocht in 2017, een jaar nadat de Amerikaanse president Donald Trump was verkozen.
Gordon wilde vrouwen ontmoeten die Trump steunden, evenals vrouwen die zich in het uiterste extreemrechtse spectrum bevinden. "Het ontkennen van het aandeel van vrouwen in het handhaven van white supremacy is niet alleen seksistisch", stelt Gordon. "Het is ook een gevaarlijke vergissing."
In tegenstelling tot haar jihad evenknie streeft de extreemrechtse vrouwelijke militant niet naar een parallelle samenleving. Ze wil geen kalifaat, maar wel deel uitmaken van een groeiend electoraat.
De Amerikaanse professor George Hawley, auteur van Making Sense of the Alt-Right, schat dat 20% van de aanhangers vrouwen zijn. In Europa toonde een Duitse studie van Friederich Ebert Stiftung aan dat nog altijd meer mannen dan vrouwen op rechts-populistische partijen stemmen. Ook in Vlaanderen is dat het geval.
Maar in absolute cijfers zou het aantal radicaal-rechtse vrouwenstemmen wel toenemen. Publiek houden ze zich (nog) koest maar in chatgroepen weten ze zich goed te roeren, meer bepaald in de schimmige wereld van platformen zoals Gab, MeWe, Telegram en Parler. Het zijn kleine(re) spelers in de wereld van de sociale media, maar alom bekend bij groeperingen die baat hebben bij een laksere regelgeving en nagenoeg afwezige monitoring.
