Het Amerikaanse Hooggerechtshof stemde op vrijdag 24 juni 2022 over Dobbs v. Jackson Women's Health Organization en maakte zo een einde aan een tijdperk dat begon met een andere uitspraak van dat hof. Roe v. Wade is niet meer.
In 1973 verklaarde dit arrest de wetten die in verschillende staten van toepassing waren en abortus verboden – of aan restricties onderwierpen – in strijd met de Amerikaanse grondwet.
Omdat die grondwet niet rept over abortus – of bij uitbreiding veel aandacht had voor het vrouwelijk deel van de samenleving – maakte de uitspraak gebruik van een juridisch handigheidje. Het recht op abortus, betoogde Roe v. Wade, kan afgeleid worden van het recht op privacy, meer bepaald van het Vierde Amendement, dat mensen moet beschermen tegen onredelijke zoekacties.
Hiermee sloot het arrest zich aan bij een dominante strekking binnen het legalistische denken over privacy. Die ziet privacy als het recht om met rust gelaten te worden. In de logica van Roe v. Wade geldt dit ook voor wat mensen doen die kiezen voor abortus.
Hoe ironisch is het niet dat net deze redenering ook de onderbouw voor het nieuwe arrest vormt. Aan een periode van zelfbeschikking over vrouwenlijven en veilige abortus komt een einde, omdat de eminenties uit het Hooggerechtshof – SCOTUS voor de vrienden – uitvogelden dat het recht op privacy niet letterlijk vervat zit in de grondwet.
Dat over privacy niet of nauwelijks werd gerept in de periode waarin die grondwet werd geschreven – het baanbrekende artikel van Samuel Warren en Louis Brandeis, The Right to Privacy, verscheen in 1890 in Harvard Law Review – maakte geen indruk op de eminenties. Die houden liever vast aan een tekst die een eeuw vroeger werd toegevoegd aan de grondwet en stellen de letter van de wet boven de geest ervan.
Wie parallellen ziet met sectaire bewegingen die hun terreurdaden motiveren door de meest conservatieve lezing van hun heilige teksten, en dan tot de conclusie komt dat de ene extremist de andere niet is, hoort mij niet tegenspreken.
Niet alle leven is even heilig
Dat de geest van misogyne puriteinen wel degelijk nog rondwaart in de Verenigde Staten, bleek toen meteen na de beslissing van SCOTUS alvast een aantal staten wetswijzigingen doorvoerden. Of het toeval is dat in die staten de partij domineert die wegkeek toen hun Grote Leider geen moer gaf om de republiek en haar grondwet, laten we in het midden. Feit is dat miljoenen vrouwen – en betrokken mannen – teruggeslingerd worden naar een tijd waarin abortus een hachelijke onderneming is.
Veel tegenstanders van abortus verkondigen luidkeels dat het menselijk leven heilig is, ook het leven dat zich in niets onderscheidt van – ik zeg maar wat – de koe die herleid wordt tot een flinke T-Bone Steak van twee kilogram, of van de miljoenen minuscule schepsels die tijdens een bijeenkomst van de National Rifle Association vermorzeld worden onder stevige boots.
Alleen schijnen ze minder te malen om het leven van zwangere vrouwen die besluiten geen kind te baren.
Dat die puriteinse geest ook een rol speelt in de relatie die de postnormale mens heeft met technologie, mag voor velen als een verrassing komen, maar dat verandert niets aan deze nieuwe realiteit. Zoveel is zeker nu duidelijk wordt hoever sommige wetgevers gaan in de pogingen om het reproductief vermogen aan te grijpen om vrouwen van elke beslissings- of handelingsbevoegdheid te ontdoen. Sommige staten criminaliseren immers niet alleen de medische ingreep, maar ook de verplaatsingen die tot doel hebben de abortus dan maar in een andere staat te laten uitvoeren.
Omdat er weinig lol te beleven valt aan draconische wetten tenzij er het leven van mensen kan mee verpest worden, en omdat het Amerikaans juridisch apparaat nogal gevoelig is voor prestige, zou het naïef zijn er niet vanuit te gaan dat lokale wetsdienaars en ambtenaren die een herverkiezing nastreven er veel voor over hebben om zo snel mogelijk zoveel mogelijk scalpen aan hun riemen te hangen, ergens in de buurt van het oversized handwapen waarmee ze op onbewaakte momenten levens redden.
Moord-appje
Wie gecriminaliseerd wordt, doet er goed aan op de hoogte te zijn van de manieren waarop de jacht gevoerd wordt. Sporen nalaten is dan een slecht idee. En omdat we een wereld hebben geschapen waarin het koolstof- en het siliconen universum onlosmakelijk verweven werden, zijn het vooral de digitale sporen waarvoor we beducht moeten zijn.
Was het tot vorige week perfect oké om Siri te vragen waar het dichtstbijzijnde medisch centrum is, of Alexa te verzoeken de afspraak met de dokter te bevestigen, dan is dat vandaag een zeer slecht idee geworden.
Wat wellicht nooit echt een goed idee was – in weerwil van de slogans waarmee ze werden aangeprezen , is vandaag ronduit gevaarlijk: die menstruatie-app is niet langer alleen maar een overbodige data-lekkende gimmick, het is een potentiële smoking gun geworden. Een moord-appje.
Gevraagd naar hun positie in dit tragische verhaal biedt Big Tech weinig aanleiding tot optimisme. Zoals wel vaker, geven nogal wat geïnstitutionaliseerde datadieven niet thuis. Zelfs de producent van de meest gebruikte menstruatie-app durft niet met zekerheid te zeggen dat de ingezamelde data niet in handen valt van instanties die niet te beschroomd zijn om na te gaan of de cycli van vruchtbare vrouwen niet een of andere onregelmatigheid vertonen.
Wie de vorige zin zo goed als onleesbaar vond – te veel ‘niet’ na elkaar – geeft zich er maar beter rekenschap van dat Big Tech mensen in dienst heeft die nog veel beter beslagen zijn in de productie van dit soort nonsens.
Te lucratieve data
Wie geloof hecht aan de politici die weten dat zelfs de grootste ellende een opportuniteit tot profilering biedt en dus luidkeels pleiten voor meer wetten – wetten die Big Tech bedrijven moeten beschermen tegen vervolging indien ze weigeren om de benodigde data ter beschikking te stellen, bijvoorbeeld, doet er goed aan zich de uitkomst van hun vorige kruistochten te herinneren. Teleurstelling is hun deel.
Want Big Tech gaat niet gebukt onder al te veel moreel besef, alle ethicswashing ten spijt. Niet alleen zijn onze gezondheidsgegevens net iets te lucratief om niet te vermarkten en is de verschuiving van de geldstromen – van Big Farma naar Big Tech – nog volop bezig. Het zou ook een slechte zakelijke beslissing zijn om de overheden al te zeer tegen de haren in te strijken. Niet alleen zijn overheden een nooit opdrogende bron van subsidies en investeringen, ze tonen zich tevens een trouwe bondgenoot in de strijd tegen doeltreffende regulering.
Wie deze schets van de relatie tussen staat en industrie te cynisch vindt, kan zich beperken tot een ander euvel en begrijpen dat wetten moeten gestemd worden. Dat doen dezelfde mensen die toegelaten hebben dat allerminst onafhankelijke partijsoldaten het hoogste rechtsorgaan in handen hebben gekregen. Mensen die het blijkbaar een goed idee vinden om de situatie uit te buiten en zo een begin te maken van de Grote Restauratie.
Wat nog komen kan
Met Dobbs v. Jackson Women's Health Organization is het spel niet gespeeld, integendeel. Voorlopig lijken de leden van SCOTUS het nog oneens over enkele technische details, maar het feit dat ze erover redetwisten en het aanzwellend gewauwel van de ingehuurde spreekbuizen op Fox News doen vermoeden dat er weinig reden tot optimisme is voor iedereen die er een levenswijze op nahoudt die afwijkt van de door een of andere hogere macht ingefluisterde norm.
In weerwil van alle verworven inzicht in de complexe diversiteit die ons kenmerkt, wint het beangstigende verlangen naar de valse eenduidigheid van weleer terrein en komen heel wat andere verworvenheden van die vermaledijde liberals op de helling te staan.
Wie nu nog niet wil begrijpen dat het verschil tussen ‘doen’ en ‘misdoen’ zo gevoelig is voor snelle radicale ommekeer en met dezelfde onachtzaamheid als ervoor privacy te grabbel gooit, moet beseffen dat onverschilligheid snel een niet-bedoelde daad van zelfincriminatie kan worden. Bovendien is de opvatting dat zelfgekozen passiviteit ook moreel verwerpelijk kan zijn, gemakkelijk van geldige argumenten te voorzien. Verzuim kent vele vormen. We hebben het wel geweten.
Wie uit de recente gebeurtenissen onthoudt dat we op onszelf zijn aangewezen, dat we er goed aan doen om vooral op ons eigen oordeelsvermogen te rekenen en behoedzamer om te gaan met de fancy overbodigheden die onbestaande problemen van een elegante maar duurbetaalde oplossing voorzien, heeft alvast iets geleerd.
Wie inziet dat smart vaak allesbehalve slim is, maakt een grotere kans beslagen op het ijs te komen wanneer een volgend salvo op onze vrijheid wordt afgevuurd. Want dat leerden we afgelopen week: wat we maken, kan afgebroken worden en wat afgebroken wordt, kan opnieuw gemaakt worden. Daar hebben we niet eens teksten uit de achttiende eeuw voor nodig, laat staan een app. Daar hebben we alleen wat vertrouwen in menselijke mogelijkheden en wat meer aandacht voor wat we zelf doen voor nodig.
