Als De Stemming stemmingmakerij wordt

Tom Cochez
migranten
De VRT en De Standaard gooien alles op een hoopje en maken een karikatuur van de termen niet-westers en migrant. (© Juliette Bruynseels (Belga))

Het voorbije weekend werd gereserveerd voor het electorale luik van de peiling. De verwachte stemverschuivingen werden druk besproken in politieke duidingsprogramma’s en politieke journalisten schreven krantenpagina’s vol analyses. Dat gebeurde allemaal op basis van een online peiling, zo wordt overal netjes vermeld, bij 2.064 respondenten.

Wie wil weten wat die 2.064 precies betekent, moet naar de methodologie gaan kijken. Daar lezen we dat de cijfers toch niet gebaseerd zijn op de antwoorden van 2.064 respondenten, maar wel op de antwoorden van 1.884 respondenten. Bijna 9% van de ondervraagden wist immers niet meer (of wilde niet zeggen) op welke partij ze hadden gestemd in 2019. Dat maakt vergelijken vanzelfsprekend onmogelijk.

Cruciale kanttekeningen bij het onderzoek weerhielden De Standaard en VRT er niet van om even ongefundeerde als resolute conclusies te trekken

In de methodologie lezen we ook dat “de cijfers met enige voorzichtigheid moeten geïnterpreteerd worden”. Dat heeft vooral betrekking op de fameuze foutenmarge. Die foutenmarge – die overigens verschilt van partij tot partij – schommelt zowat tussen de 3 en de 4%. Zo kan Vlaams Belang volgens de peiling net zo goed 20,8% als 25,0% van de stemmen halen. Voor CD&V is dat ergens tussen 7,0% en 10,4%.

Die cruciale kanttekeningen weerhielden De Standaard en VRT er niet van om even ongefundeerde als resolute conclusies te trekken over hoeveel kiezers sommige partijen winnen of verliezen, over wie de grootste wordt en wie de kleinste.

Dankzij de peiling kon de Wetstraatpers ook een scalp voorleggen: CD&V-voorzitter Joachim Coens nam ontslag. Voor hem was de peiling de druppel die de emmer deed overlopen. Het vertrek van een partijvoorzitter op basis van een peiling is een première. Een trieste première.

Impliciete claims

Nog veel triestiger werd het vandaag (10/05) op VRT en in De Standaard. Beide media hadden de violen gestemd en pakten vanochtend uit met hetzelfde nieuws: Zelfs perfecte migrant zal voor helft Vlamingen nooit Vlaming zijn (De Standaard) en Drie op de vier Vlamingen willen dat migranten onze cultuur overnemen en taal leren (VRT).

In De Standaard volgt deze intro:

Niet-westerse migranten moeten zo veel mogelijk onze cultuur en onze gewoonten overnemen, vindt een overgrote meerderheid (76%) van de Vlamingen. Assimilatie is de enige manier om een plaatsje te veroveren in de maatschappij. Daarvan zijn zowel kiezers van Groen (57%) als die van Vlaams Belang (90%) overtuigd.

Op VRT ziet de intro er zo uit:

Drie kwart van de Vlamingen vindt dat niet-westerse migranten onze cultuur en gewoonten moeten overnemen. Nederlands spreken wordt als essentieel beschouwd. Zeven op de tien willen dan weer praktijktesten om discriminatie op de arbeidsmarkt tegen te gaan.

De titel en intro’s maken een aantal heel duidelijke impliciete claims: het gaat over ‘niet-westerse migranten’, over ‘de Vlamingen’ en over ‘onze cultuur’.

Die terminologie komt ook zo terug in de bevraging. De deelnemers aan de enquête kregen de onderstaande vier stellingen voorgeschoteld om te beoordelen:

  1. Niet-westerse migranten moeten maximaal onze cultuur en gewoonten overnemen.
  2. De overheid moet praktijktesten doen om te controleren op discriminatie bij aanwervingen.
  3. Het moet nog moeilijker worden voor migranten om de Belgische nationaliteit te krijgen.
  4. België moet meer vluchtelingen opvangen.

‘Onze cultuur’

Wat precies wordt bedoeld met ‘niet-westers’ staat nergens. Gaat het over Japanners, Chinezen of Russen? Over Afrikanen? Aziaten? Zuid-Amerikanen? Idem voor de term migrant: gaat het om mensen die hier net binnenkomen of om mensen die hier al generaties lang wonen maar niet wit zijn? Wat wordt bedoeld met ‘onze cultuur’ en gewoonten? En wie zijn dan die ‘wij’ waarvan die cultuur en gewoonten zouden zijn?

Wat in de vraagstelling gebeurt en verder wordt uitvergroot door De Standaard en VRT is een schoolvoorbeeld van decennialange racistische debatvervuiling

Wat in de vraagstelling gebeurt en verder wordt uitvergroot door De Standaard en VRT is een schoolvoorbeeld van decennialange sluipende racistische debatvervuiling door Vlaams Belang en steeds vaker ook door politici van N-VA waarbij ‘wij’ consequent tegenover ‘zij’ wordt geplaatst.

‘Onze cultuur’ is in de vraagstelling duidelijk niet de optelsom van de verschillende culturen en de verwevenheid daartussen die Vlaanderen rijk is. Het is de enge Vlaams Belang-invulling ervan: de traditionele Vlaamse cultuur, zoals die “volgens drie kwart van de Vlamingen” door niet-westerse migranten moet worden overgenomen.

‘De Vlaming’

Maar het probleem gaat nog verder: de stelling dat ‘de Vlaming’ – of toch ‘een overgrote meerderheid’ of ‘drie kwart ervan’ – er zo over denkt, klopt allerminst.

Onderzoekers, de openbare zender en De Standaard onderschrijven door hun titels en intro’s impliciet de stelling dat ‘de Vlaming’ te herleiden valt tot de deelnemers aan de enquête. Dat is wel heel kort door de bocht. Wegens de beperkte steekproef maar vooral omdat die werd uitgevoerd bij ‘stemgerechtigden uit het Vlaams Gewest’.

Tussen Vlamingen en stemgerechtigden uit het Vlaams Gewest gaapt een gigantische kloof

Tussen Vlamingen en stemgerechtigden uit het Vlaams Gewest gaapt een gigantische kloof. De eerste groep bestaat immers uit ruim zeven miljoen mensen. De tweede groep telt 4,84 miljoen mensen.

De veronderstelling dat de 2,16 miljoen Vlamingen die niet-stemgerechtigd zijn in het Vlaams Gewest er een andere visie op nahouden, is allerminst vergezocht. Die groep bestaat voornamelijk uit niet-stemgerechtigde jongeren, uit mensen die hier legaal verblijven maar geen stemrecht hebben en uit Vlamingen uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest die – afgaand op de vaststelling dat Groen de grootste partij is in de Raad van de Vlaamse Gemeenschapscommissie - doorgaans een stuk progressiever zijn.

Stemmingmakerij

De verregaande stellingnames over ‘de Vlaming’ die als titels boven artikels verschijnen, raken dus kant noch wal. Bovendien zijn er heel wat wetenschappelijke onderzoeken die een veel correcter en genuanceerder beeld over dat thema brengen.

De verregaande stellingnames over ‘de Vlaming’ die als titels boven artikels verschijnen, raken kant noch wal

Daarnaar kijken veronderstelt (een beetje) journalistiek werk. Het levert wellicht ook geen hapklare en wellicht breed gedeelde artikelen op die de waan van de dag kleuren en de storm onder de Wetstraatstolp aantrekken.

Voor het bescheiden bedrag van ongeveer 7.000 euro – de VRT wil niet vertellen hoeveel ze betalen voor dit onderzoek, maar dat soort bedragen is gangbaar – maken de openbare zender en De Standaard nu een week lang samen gekocht ‘nieuws’.

Poneren dat ‘drie kwart van de Vlamingen wil dat migranten onze cultuur overnemen’, verkoopt wellicht goed. Beter alleszins dan de correcte vaststellingen: er is een bescheiden steekproef uitgevoerd met een aanzienlijke foutenmarge bij de groep Vlamingen die stemrecht heeft in het Vlaams Gewest. Er werd dus geen rekening gehouden met de visie van Vlaamse Brusselaars, van jongeren en van andere mensen die hier wonen maar geen stemrecht hebben. Goed drie kwart van de deelnemers vindt dat ‘niet-westerse migranten zich aan onze cultuur moeten aanpassen’. Wat de ondervragers verstaan onder niet-westerse migranten en onze cultuur is daarbij volstrekt onduidelijk.

Dat zoiets niet in een nieuwstitel te vatten valt, is evident. Dat is omdat het geen nieuws is maar pure stemmingmakerij.

LEES OOK
Tom Cochez / 16-05-2022

De Stemming: in eigen boezem kijken, maar vooral niet te diep

De minimale zelfkritiek van De Standaard en VRT toont de zelfgenoegzaamheid van de Wetstraatjournalistiek.
megafoon
11 REACTIES
Stefan van den Broeck10-05-2022 18:07:25
Groot gelijk, Tom! Walgelijk dat kort-door-de-bochtwerk!
erik lauriks11-05-2022 10:40:10
In het avondnieuws van 10 mei lieten ze dan nog eens een geselecteerd aantal bevragingen van obese Antwerpenaars zien. Deze mensen antwoorden in "beschaafd Antwerps" -wat alle migranten volgens hen moeten leren - dat ze onze gewoonten, wetten en afspraken moeten volgen. Buiten die wetten (sic) is dat allemaal erg onduidelijk. Zouden ze bedoelen dat al die migranten: moeten zuipen, vreten, in natuurvernietigende fermettes moeten gaan wonen, s' avonds met de rolluiken naar beneden voor de TV kruipen met een pint en een zak chips, vooral jaloers zijn op de buren en er zeker niet vriendelijk mee omgaan, alle dagen de gazon moeten sproeien, belastingen ontduiken, flauwe Hollandermoppen vertellen en behoorlijk wat venten zat moet thuiskomen en z'n vrouw in mekaar slaan? (random opgeschreven en zeker niet limitatief)
Andre Pictoel11-05-2022 11:37:14
Merkwaardig zijn peilingen slechts peilingen als de resultaten niet goed passen, de kwaliteit van een peiling is nog belangrijker en wordt vaak nauwelijks of niet toegelicht en als je achteraf uitspraken wil doen over een doelgroep moet statistisch gewaarborgd zijn dat de bevraging representatief was voor die groep, quod non
Rudy Cools11-05-2022 13:27:12
Ik heb deze onderzoeken niet nodig om voorspellingen te doen. Spreek met de mensen op straat en je weet genoeg. De tijd van veel bla bla en weinig boem boem is voorbij.
Theo Aerts11-05-2022 18:02:35
We zijn goed bezig : weldra wordt aan de stadspoorten " Schild en Vriend" gevraagd zoals nu in Oekraïne aan de Russisch sprekende het Oekraïnse woord voor brood wordt gevraagd. Allez terug naar de Middeleeuwen !
Ronny Vandecasteele11-05-2022 19:39:08
Heel juist Tom en goed verwoord.
De Vlaming....bestaat niet.
De Vlaamse cultuur...bestaat niet.
De migrant...bestaat niet.

De samenleving is veel complexer dan de bijna vanzelfsprekende aannames. Vandaar trouwens het belang om bij peilingen de juiste vragen te stellen omkaderd door duidelijke omschrijvingen.
Christine D'aes13-05-2022 22:24:50
Zou je bijdrage aan "Waarde redactie" van De Standaard in die krant gepubliceerd worden? Proberen waard!
Alleszins veel dank voor je korte maar duidelijke analyse van deze volksverlakkerij die een kwaliteitskrant en de openbare omroep de wereld insturen.
Henri Heimans13-05-2022 22:33:03
Heb de vragenlijst afzonderlijk beantwoord in naam van mijn beide ouders...ze zijn beiden glansrijk gebuisd!
Ik ben dan ook maar een bastaard....
Tim Vanbrabant14-05-2022 08:25:37
Wim Opbrouck noemde in de Afspraak deze week de vraagstelling van de Stemming 'choquant'. Phara D A ging hier uiteraard niet op in. Wat bezielt de VRT om zo tendentieus met nieuws om te gaan, terwijl ze in haar beheersovereenkomst net verbindend moet bericht geven? Ik vermoed een grotere politieke invloed op feeling van het nieuws. Als de VRT zich met identitaire politiek gaat inlaten is het einde zoek. Waar zit de maatschappelijke relevantie om met stereotiepe vragen zo vervelend te werken?
Bertin Debergh14-05-2022 11:00:54
Verschrikkelijk hoe zelfs de standaardmedia die zogezegd de weldenkende burgers weten te bekoren zo'n stemming durven presenteren! Gaat het om geldgewin in plaats van burgerzin? Proficiat aan Tom en aan het team van Apache
Berten Debergh
Rudy Tambuyser16-05-2022 10:11:15
Goed dat er hier een woordje aan dat tenenkrullende ‘onderzoek’ wordt besteed. Ik kon mijn ogen inderdaad niet geloven: de openbare omroep en een zelfverklaarde kwaliteitskrant die zo hard in de nonsens vliegen. Beschamend. Ik heb er wel meteen een casus van gemaakt voor mijn inleiding voor statistiek: mijn leerlingen wisten meteen wat het probleem is met steekproeven. En (maar dat staat niet erg duidelijk op het leerplan, moet ik toegeven) hoe als wetenschap vermomde tendentieuze toogpraat eruit ziet.
@mijnheer Cools: het moet fijn zijn, voorspellingen te kunnen doen zonder onderzoek. Nog veel boem-boem gewenst.