Nieuwe stadswijk in PFAS-gebied botst op wetenschappelijk onbegrip

Tom Cochez
katwilgweg 2
Het Antwerpse college van burgemeester Bart De Wever (N-VA) wil projectontwikkelaar Ghelamco een nieuw stadsdeel laten ontwikkelen op Linkeroever. (© Simon Clément (Apache))

Het Antwerpse college van burgemeester Bart De Wever (N-VA) wil projectontwikkelaar Ghelamco een nieuw stadsdeel laten ontwikkelen op Linkeroever. Op vraag van de projectontwikkelaar wordt daarom een bestaand ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) uitgebreid zodat er meer en hoger kan worden gebouwd.

Daarnaast wijzigt ook de invulling. Het oorspronkelijke RUP voorziet enkel ruimte voor bedrijven, maar het nieuwe RUP moet ontwikkelingen voor ‘wonen’, ‘leren’ en ‘ontspanning’ mogelijk maken in het projectgebied.

Dat de stad op vraag van, en betaald door een projectontwikkelaar een RUP op maat laat maken, roept veel vragen op. Dat die nieuwe stadswijk pal in ‘PFAS-gebied’ komt, op nauwelijks twee kilometer van de fabriek van 3M, doet de wenkbrauwen helemaal fronsen.

'Niet erg schoon'

“Ik was toch wel verbaasd toen ik het las”, zegt professor milieuchemie en toxicologie Jacob de Boer (Vrije Universiteit Amsterdam). “Het is me niet helemaal duidelijk wat er precies gebouwd zou worden. Kantoren en fabrieken zou je nog tot op zekere hoogte kunnen begrijpen omdat mensen daar niet dag in dag uit leven."

Professor Jacob de Boer: 'Ik kan me niet voorstellen dat de grond op twee kilometer van 3M erg schoon is'

"Maar wie zit te wachten op woningbouw op twee kilometer van 3M, op een plek waar de verwachte problemen wellicht niet fundamenteel zullen verschillen van de problemen die de Oosterweelverbinding oproept? Ik kan me niet voorstellen dat de grond op die plek erg schoon is.”

De vraag welke concentraties PFAS in de grond aanvaardbaar zijn en welke niet, vormt momenteel de inzet van een debat binnen de Commissie Grondverzet onder leiding van professor Karl Vrancken (VITO/UAntwerpen).

In Nederland bestaat wel een grenswaarde voor PFAS: 3 microgram PFAS per kilogram droge stof. “De Nederlandse norm is aanvaardbaar”, zegt De Boer. “Gaan we nog lager, dan worden hele grote stukken van Nederland en België niet langer bebouwbaar.”

Geen uitstoot

Lantis, de bouwheer van de Oosterweelverbinding, vond de voorbije jaren in de onmiddellijke omgeving van het projectgebied concentraties PFAS terug die een stuk hoger liggen dan 3 microgram per kilogram droge stof, inclusief uitschuivers boven de 70 microgram per kilogram droge stof.

Professor Jacob de Boer: 'Het lijkt me niet verstandig, maar theoretisch zou je bewoning kunnen voorzien in dat gebied als aan een aantal strikte voorwaarden is voldaan'

“Je moet natuurlijk eerst weten hoe hoog de concentraties zijn in het projectgebied”, zegt Jacob de Boer. “Dan kan je bepalen of de grond moet worden gereinigd. Naast de historische vervuiling is er de vervuiling via de lucht, voornamelijk gaat het dan om korte PFAS zoals PFBA en PFBS. Die kunnen mogelijk verder waaien, maar het merendeel valt binnen een straal van ongeveer vijf kilometer naar beneden.”

Vandaag verzekert 3M dat het geen PFAS meer uitstoot, niet via het water en niet via de lucht. Dat is een gevolg van het ingrijpen van het Departement Omgeving waarbij 3M de processen waarbij PFAS vrijkomen moest stilleggen. De vraag is of 3M op termijn dergelijke processen opnieuw mag hervatten of niet.

“Het lijkt me niet verstandig, maar theoretisch zou je bewoning kunnen voorzien in dat gebied als aan een aantal strikte voorwaarden is voldaan”, zegt Jacob de Boer. “De allereerste voorwaarde is natuurlijk dat de grond gereinigd wordt. Als je ziet welke de problemen met Oosterweel zijn, is het maar de vraag wie daarop zit te wachten."

"Een andere belangrijke voorwaarde is dat er geen vervuiling via de Oosterweelwerken speelt. Ten slotte zou elke uitstoot via water en lucht door 3M aan banden moeten zijn gelegd. Enkel onder die voorwaarden kan je nieuwe bewoners garanderen dat ze niet extra blootgesteld worden aan PFAS.”

LEES OOK
Esmeralda Borgo / 05-07-2023

Departement Zorg stremt bloedonderzoek naar PFAS

Het bloedonderzoek zal volgens het departement niet leiden tot een betere gezondheidszorg.
Een buisje met bloed in waarop PFAS staat geschreven.
Tom Cochez / 26-12-2022

3M zal ultrakorte PFAS blijven uitstoten

3M stopt met productie van PFAS, maar daarom niet met uitstoot van ultrakorte-keten PFAS.
Chemiebedrijf 3M in Zwijndrecht
Tom Cochez / 13-10-2022

Voor Oosterweel moet alles wijken

De Vlaamse Regering zet economie altijd boven volksgezondheid.
Demir Peeters