Onderscheid tussen quarantaineregels voor al dan niet gevaccineerde jongeren leidt tot spanning

Steven Vanden Bussche
Viroloog Marc Van Ranst vaccineert een tienermeisje aan Park Spoor Noord
Viroloog Marc Van Ranst vaccineert een tienermeisje aan Park Spoor Noord in Antwerpen. (© Nicholas Maeterlinck (Belga))

De quarantaineregels in het onderwijs zijn sinds donderdag versoepeld. De drie onderwijs- en acht gezondheidsministers van ons land schaften de ‘noodremprocedure’ af, waardoor een klas niet langer in quarantaine moet na vier besmettingen op een week. Ook de quarantaineregels voor hoogrisicocontacten binnen het gezin gingen op de schop, al blijft er voor niet-gevaccineerde tieners een belangrijk verschil. Zij blijven na een hoogrisicocontact thuis wel nog steeds tien dagen in quarantaine, net als niet-gevaccineerde volwassenen. Hun gevaccineerde leeftijdsgenoten, of niet-gevaccineerde tieners die niet langer dan vijf maanden besmet raakten, moeten dat niet doen.

Woordvoerder Vandenbroucke: 'Door de zeer hoge incidentie bij de 10-tot 19-jarigen en aangezien de vaccinatiecampagne bij de 12+ ondertussen afgerond is, zag de IMC geen reden om het beleid niet te wijzigen'

“Deze regel in het secundair onderwijs is gelijk aan die voor de volwassen bevolking en was al van kracht en goed bekend”, verduidelijkt een woordvoerder van federaal minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit). “Door de zeer hoge incidentie bij de 10- tot 19-jarigen en aangezien de vaccinatiecampagne bij de 12+ ondertussen afgerond is, zag de Interministeriële Conferentie Volksgezondheid (IMC) geen reden om het beleid niet te wijzigen.”

Onderscheid blijft

Het onderscheid, door het opheffen van de quarantaineregels voor jongeren die hun basisvaccinatie kregen (twee prikken) en volwassenen die volledig gevaccineerd zijn (twee prikken en booster), gold vanaf 10 januari. In het verslag van de Interministeriële Conferentie Volksgezondheid die de knoop doorhakte, staan geen afwegingen genoteerd. Het voorafgaande advies van de Risk Assessment Group (RAG) van 3 januari maakt een reeks wetenschappelijke overwegingen om net geen onderscheid te maken.

Advies Risk Assessment Group: 'Er is onvoldoende bewijs voor een verschil in besmettelijkheid van infecties post-vaccinatie voor de omikronvariant'

“Er wordt geen onderscheid gemaakt voor de duur van isolatie tussen gevaccineerde en niet gevaccineerde personen, noch tussen symptomatische en asymptomatische personen. Er is namelijk onvoldoende bewijs voor een verschil in besmettelijkheid van infecties post-vaccinatie voor de omikronvariant. Deze aanbeveling heeft het voordeel van de eenvoud en is in lijn met internationale aanbevelingen.” Wel wordt voorgesteld om de isolatie tot zeven dagen te beperken, gevolgd door zelftesten.

“Jongeren in het secundair onderwijs hebben de kans gehad om zich te vaccineren. In principe werd daar de lijn met volwassenen doorgetrokken”, zegt ook Inge Van Trimpont, directeur van de permanente ondersteuningscel van de centra voor leerlingenbegeleiding van het gemeenschapsonderwijs (GO!). “Het is een kwestie van eenduidigheid van maatregelen. We beseffen ook de consequenties, maar we willen de viruscirculatie inperken in de mate van het mogelijke. We kunnen alleen maar hopen dat we zo snel mogelijk maatregelen kunnen loslaten.”

Inge van Trimpont (GO!): 'We kunnen alleen maar hopen dat we zo snel mogelijk maatregelen kunnen loslaten'

Gezonde niet-gevaccineerde tieners die in quarantaine moeten, kunnen allicht via hun school wel afstandsonderwijs volgen, maar toch staat dat alternatief op gespannen voet met het leerrecht. In de leerplichtwet staat onder meer dat er speciale aandacht moet zijn voor de optimale leer- en ontwikkelingskansen en dat uitsluiting, segregatie en discriminatie vermeden moeten worden. Toch is dat recht niet absoluut, merkt kinderrechtencommissaris Caroline Vrijens op.

Kinderrechten

Cijfers

In de week van 17 tot 23 januari (laatst beschikbare cijfers) waren er in het Nederlandstalig onderwijs ruim 9.700 leerkrachten besmet en bijna 69.000 leerlingen. De RAG merkt op dat de 14-daagse cumulatieve incidentie bijzonder hoog is voor de 12- tot 17-jarigen. Door onvolledige data en een vertraging in de rapportering zijn de cijfers ook nog eens een onderschatting van de werkelijke situatie.

“Ik vind een onderscheid maken op basis van vaccinatiestatus heel moeilijk”, zegt Vrijens. “Wij hebben altijd gevraagd om het onderscheid voor kinderen en jongeren te beperken. Zeker voor jongeren en kinderen die helemaal niet zelf kunnen beslissen over vaccinatie. De facto kom je bij jongeren in een situatie dat wanneer zij of hun ouders geen vaccin willen ze minder kansen krijgen om naar school te gaan. Ik hoop dat men later voor kinderen (5 tot 11 jaar) het onderscheid niet zal maken, met als argument dat ze de kans hadden om zich te vaccineren.”

Caroline Vrijens (kinderrechtencommissaris): 'Ik hoop dat men later voor kinderen van 5 tot 11 jaar het onderscheid niet zal maken, met als argument dat ze de kans hadden om zich te vaccineren'

Vanuit een kinderrechtenperspectief blijft ook het beoordelen van het onderscheid een afweging maken van belangen, benadrukt Vrijens. “Een bepaalde groep is gevaccineerd en is in principe beter beschermd. Geen enkel recht is absoluut, of het nu gaat om gezondheid, onderwijs of welzijn. Maar uitzonderingen maken op het recht op onderwijs in functie van gezondheid moet goed overwogen worden en zo kort mogelijk in de tijd zijn. Quarantaines hebben een grote impact op het welzijn van kinderen en jongeren. We zijn tevreden dat die voor de gezonde lagereschoolkinderen opgeheven zijn.”

De discussie draait dus rond een afweging van rechten. De Interministeriële Conferentie Volksgezondheid en het Regeringscommissariaat Corona wijzen erop dat het recht op onderwijs én een gezonde leef- en leeromgeving maximaal verzekerd moeten worden.

Vaccinaties zorgen volgens virologen en experten dan wel voor een verminderde besmettelijkheid en verminderen de kans op besmet te worden, maar sluiten dat niet uit. Vaccins verminderen vooral de kansen op een ernstig ziekteverloop en ziekenhuisopname. “Ik begrijp dat er medisch gezien een verschil is, maar er is veel discussie rond de verschillen in besmettelijkheid. Net daarom vragen we om zo weinig mogelijk onderscheid te maken. En als het dan toch medisch verantwoord is, beperk dat onderscheid zoveel mogelijk in de tijd en hef het onderscheid zo snel mogelijk op zodra cijfers dalen.” 

Adviesraden

De Hoge Gezondheidsraad (HGR), het wetenschappelijke adviesorgaan van de FOD Volksgezondheid, adviseerde begin juli om bij het bepalen van coronaregels geen onderscheid te maken tussen de vaccinatiestatus van kinderen en jongeren.

Vrijens : 'Geen enkel recht is absoluut, of het nu gaat om gezondheid, onderwijs of welzijn'

“Wanneer alle personen boven de leeftijd van 18 jaar, met of zonder verhoogd risico, de gelegenheid hebben gehad om zich te laten vaccineren en/of zijn gevaccineerd en beschermend volgens een volledig schema, mag de vaccinatie tegen Covid-19 (vaccinatiestatus/Covid-paspoort) van kinderen en adolescenten in geen geval hun rechten en vrijheden beperken. Dit geldt voor de schoolsector (organisatie van test, opsporing, quarantainemaatregelen) maar ook voor alle andere gebieden van het sociale leven van kinderen en adolescenten.”

Die zienswijze herhaalde de HGR in december nog eens in een advies over vaccinatie van 5- tot 11-jarigen. Maar de HGR geeft enkel advies, het is aan de Risk Assessment Group en de expertengroep GEMS om autoriteiten aan te sturen. De beslissingen worden wel politiek genomen in het Overlegcomité, met vertegenwoordigers van alle regeringen, of worden gedelegeerd naar de Interministeriële Conferentie Volksgezondheid, waarin alle ministers van Volksgezondheid zitten.

Privacy

Autoriteit voor gegevensbescherming: 'Tot op heden hebben we nog geen kennis genomen van enige wettelijke of decretale bepaling die het mogelijk maakt voor scholen of universiteiten om vaccinatiebewijzen op te vragen'

Net zoals bij de volwassenen wordt in het onderwijs uitgegaan ‘van de goede trouw’ van leerlingen en hun ouders om al dan niet in quarantaine te gaan na een hoogrisicocontact binnen het gezin. Net zoals een werkgever de vaccinatiestatus van een personeelslid omwille van het medisch geheim niet mag opvragen, kan ook een school dat niet doen voor de leerlingen.

“Leerlingen of studenten laten bewijzen dat ze zich hebben gevaccineerd voordat ze een leslokaal mogen betreden, zou een onrechtmatige verwerking van gezondheidsgegevens inhouden”, zegt de Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA). “Tot op heden heeft de GBA nog geen kennis genomen van enige wettelijke of decretale bepaling die het mogelijk maakt voor scholen of universiteiten om vaccinatiebewijzen op te vragen met het oog op het creëren van een veilige leeromgeving voor leerlingen en studenten.”

Vlaams Belang

De discussie wordt door Vlaams Belang misbruikt om minister Vandenbroucke te wijzen op een statement waarin geen onderscheid gemaakt zou worden tussen gevaccineerde en niet-gevaccineerde kinderen. Die uitspraak werd echter gedaan in het kader van een coronapas voor 5- tot 11-jarigen, die voor alle duidelijkheid niet aan de orde is.

Een woordvoerder van Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) wijst erop dat de minister op de laatste bijeenkomst van de IMC veel van zijn doelstellingen bereikte (noodremprocedure en contactopsporing afgeschaft en meerdaagse uitstappen mogelijk). “Daar staat tegenover dat we ook een toegeving hebben moeten doen, wat betreft de scholieren in het secundair onderwijs die niet volledig gevaccineerd zijn”, zegt de woordvoerder. “Maar goed, als je een akkoord sluit, dan draag je dat akkoord ook uit in zijn geheel, de maatregelen die je zelf hebt voorgesteld én degene die je niet zelf hebt voorgesteld. Anders werken akkoorden niet.”

Gros gevaccineerd

Ondertussen is ruim 87% van de jongeren tussen 12 en 15 jaar gevaccineerd, zo blijkt uit de vaccinatieteller.

LEES OOK
Steven Vanden Bussche / 24-01-2023

Dure coronaconsultants (al langer) in oog van de storm

Maakt de (te) dure coronaconsultant plaats voor een versterkt ambtenarenapparaat?
Deloitte consultants
Dominique Soenens / 03-06-2022

Koen Byttebier: ‘Neoliberaal beleid maakte de pandemie erger’

Volgens de professor economisch recht staan economische belangen steeds voorop, ook in een pandemie.
covid vaccinatie
Steven Vanden Bussche / 09-02-2022

Resistente bacteriën en dierlijke virussen bedreigen volksgezondheid

Zal het nieuwe Belgische actieplan volstaan om deze problemen aan te pakken?
uitbraak vogelgriep frankrijk