Al vijf jaar lang eist As Gau Paust zijn plaats op in het politieke leven van de Mechelaars. Met verschillende onderzoeksartikels legt het online stadsmagazine het vuur aan de schenen van Mechelse beleidsmakers en hun bedrijfspartners. As Gau Paust brengt nieuws uit vaak onverwachte hoek en probeert de lezer te verrassen met een kritische blik op de Mechelse overheid en haar bedrijfspartners.
Op 21 augustus 2016 ging As Gau Paust online met een artikel over webdesigner Tobania. Het bedrijf bleek op een onfaire manier mee te profiteren van clicks op de site van de stad Mechelen. Tobania had zichzelf als ontwerper vermeld op de stadssite, maar had de zoekmachine van Google niet duidelijk gemaakt dat de link naar het bedrijf niet mag meetellen. Zo kon het bedrijf hogerop klimmen in de resultaten van de zoekmachine, wat op het gebied van marketing zeer voordelig is.
As Gau Paust slaagt erin impact te hebben dankzij stukken en data-analyses, en gaat daarbij verschillende samenwerkingsverbanden aan. Meer dan eens kon As Gau Paust de krachten bundelen met andere, (relatief) grotere spelers, waaronder ook Apache. Op andere momenten namen titels van de werkelijk grote spelers DPG Media en Mediahuis nieuws van As Gau Paust over, al dan niet met bronvermelding. Maar ook in dat laatste geval blijft As Gau Paust de collega's steevast als partners benoemen.
Op 26 juli 2021 bracht HLN nieuws dat As Gau Paust in een artikel van de dag voordien in primeur bracht: fractieleider Kristof Calvo (Groen) van de Mechelse Stadslijst spijbelt het vaakst van alle gemeenteraadsleden tijdens commissievergaderingen. Diezelfde Calvo had eerder gepleit voor een nieuwe aanpak in de raadscommissies, om de zaak aantrekkelijker te maken voor media en publiek. Het stuk over Calvo werd meteen een van de meest gelezen en gedeelde stukken van As Gau Paust.
Vasthouden aan kernwaarden
In een gesprek met Apache blijft de man achter het stadsmagazine, Bartel Volckaert, bescheiden over de rol van zijn initiatief. "As Gau Paust reikt nog niet tot aan de enkels van bijvoorbeeld Vers Beton uit Rotterdam", zegt Volckaert, die beroepshalve actief is bij de overheid. Hij wil vooral vasthouden aan de kernwaarden die hij oplijst in een stuk naar aanleiding van het eerste lustrum van As Gau Paust: naast partnerschap ook transparantie, experiment en slow journalism.
As Gau Paust baseert zich geregeld op overheidsdocumenten die inzicht moeten geven in het reilen en zeilen van de Mechelse overheidsdiensten. Toen in juni 2021 het PFOS-schandaal losbarstte rond de 3M-site op de grens tussen Zwijndrecht en Antwerpen, bracht As Gau Paust naar buiten dat het vorige Mechelse college al op 9 november 2018 op de hoogte was van vervuiling met PFOS op het lokale oefenterrein van de Mechelse brandweer. Dat blijkt uit de notulen over de resultaten en de kosten van bijkomend onderzoek naar de bodemverontreiniging van de site, schreef As Gau Paust.
Naast artikels wil de nieuwssite ook overzichtelijk vormgeven wat beweegt in de gemeenteraad. De site geeft aan de hand van dashboards de aanwezigheden weer in gemeenteraden en commissies. Op dezelfde manier gaf As Gau Paust dit jaar de lezer inzicht in – al dan niet ‘vergeten’ - mandaten van mandatarissen uit 2019. Met 'vergeten mandaten' worden mandaten bedoeld die Mechelse mandatarissen onterecht niet hadden opgenomen in hun activiteitenlijst.
Met deze publicatie of 'dienst' aan de lezer wil As Gau Paust verder zijn ambitie waarmaken om de burger meer lokale transparantie te bieden. As Gau Paust wil proberen gestaag te groeien, maar Volckaert zegt aan Apache dat snelheid volgens hem vaak ten koste gaat van kwaliteit. Daarmee houdt hij een pleidooi voor traagheid in de journalistiek, die botst met economische wetten.
Drooglegging journalistiek fonds
Tijdens het interview komt hij terug op de kwinkslag in de titel van zijn jubileumstuk: 'Feest! Maar wie trakteert de jarige?'. Met die woorden verwijst hij ernaar dat het Vlaams Journalistiek Fonds (VFJ) sinds vorig jaar niet langer subsidies uitkeert aan innovatieve journalistieke projecten.
Kleinschalige experimenten in de Vlaamse journalistiek dreigen zo geen lang leven beschoren te zijn, al wil As Gau Paust moedig volharden. "De drooglegging van het Vlaams Journalistiek Fonds vind ik erg droevig", zegt Volckaert. "Misschien ook wel omdat ik zelf bezig was met een projectaanvraag, toen de regering bekendmaakte dat het VFJ niet langer initiatieven zou ondersteunen. Ik blijf vinden dat vernieuwende lokale journalistiek een subsidiekanaal nodig heeft, en dan heb ik het voor alle duidelijkheid niet over geld voor entertainment. Steden en gemeenten zouden zelf fondsen kunnen oprichten zoals in Nederland het geval is", zegt Volckaert.
Jonathan Hendrickx van de onderzoeksgroep imec-SMIT (VUB) is van mening dat we op hyperregionaal niveau moeten leren denken over media. "Vlaanderen zelf is technisch gezien in feite al een regio", zegt hij aan Apache. "Er zou zeker een rol kunnen worden weggelegd voor steden en gemeenten, hoewel ik dat niet meteen zie gebeuren. We hebben de cultuur niet om journalistiek rechtstreeks te ondersteunen."
Volgens Hendrickx zijn er voorlopig voldoende regiojournalisten. "Er bestaan nog geen zogeheten nieuwswoestijnen in Vlaanderen, bleek uit een onderzoek van de Erasmus Hogeschool van vorig jaar. Maar er stond wel 'nog geen', dus die plekken zonder lokale journalistiek kunnen er wel degelijk komen. Het is dus iets dat we in de komende jaren in de gaten moeten blijven houden."
Hendrickx legt de bal in het kamp van de Vlaamse regering. "We wachten al lang op een opvolger van het Vlaams Journalistiek Fonds. Dat werd ons beloofd in de beleidsnota van Vlaams minister van Media Benjamin Dalle (CD&V). Er is nog niets in de plaats gekomen en ik heb geen signalen ontvangen dat er iets op til zou zijn", zegt Hendrickx.
Grote spelers slokken kleintjes op
"Intussen zie je dat grotere mediaspelers in de praktijk de kleintjes opslokken. Het huidige beleid op Vlaams niveau gaat daar weinig verandering in brengen. De federale regering blijft zich intussen engageren voor de omstreden steun aan bpost, waar opnieuw vooral de grote spelers van kunnen profiteren."
"Op Europees niveau zie je dat er de afgelopen maanden veel projectbeurzen voor journalistiek waren. Als je naar de voorwaarden voor een aanvraag gaat kijken, blijkt dat opnieuw heel wat kandidaten uit de boot vallen omdat ze te klein zijn. Kleinere spelers stellen te weinig mensen te werk, of bereiken te weinig mensen om als een gerespecteerd nieuwsplatform door te kunnen gaan", zegt Hendrickx.
Vooralsnog kan As Gau Paust alleen bestaan als burgerjournalistiek project, en niet als verdienmodel. Onderzoeker Jonathan Hendrickx ziet de waarde van burgerjournalistieke projecten in, maar maakt kanttekeningen. "Uit onderzoek komt telkens naar voren dat het positief is dat er burgerjournalisten zijn. Maar er is een rist voorwaarden voor goede burgerjournalistiek, en die gelden voor alle kwaliteitsjournalistiek: onpartijdigheid, onafhankelijkheid, en toegang tot de besluitvorming via gemeenteraden en beleidsdocumenten.
Hendrickx ziet twee hindernissen waartegen burgerjournalistiek in binnen- en buitenland blijft opbotsen. "Burgerjournalisten worden enerzijds niet altijd ernstig genomen, omdat ze niet het statuut van beroepsjournalist hebben. Anderzijds krijgen ze daardoor ook minder de kans om zich te bewijzen, en om zich op te werken tot een gerespecteerde nieuwsbron. Op die manier houdt het systeem zichzelf in stand." Dat was mogelijk ook aan de orde, toen As Gau Paust voor het bericht over Calvo's spijbelgedrag in de raadscommissies er niet in slaagde een reactie te krijgen van de politicus, terwijl dat de collega's van Het Laatste Nieuws wel lukte.
Om de toekomst van regio- en stadsberichtgeving te garanderen wacht er volgens Hendrickx een belangrijke rol voor de grote spelers, die heel de markt domineren, en ook het merendeel van het publiek bereiken. "Ik heb alle respect voor burgerjournalisten, maar zij werken vaak in de marge. Zolang die situatie dezelfde blijft, zal er niet veel veranderen."
Hoe moeten kleinere spelers, zoals ook burgerjournalisten daarmee omgaan? Hendrickx ziet het als een taak van de burgerjournalistiek en andere alternatieve media om zichzelf meer in de kijker te zetten bij een groter publiek. "Dan kom je echter weer uit bij de grotere spelers, die de macht hebben om bij overheden en beleidsmakers te lobbyen. Net daarom is ook het mediabeleid geschoeid op de leest van grotere media, en niet van de kleinere spelers."
Niet met getrokken mes
Volckaert van As Gau Paust is alvast overwegend positief over zijn relatie met het Mechelse stadsbestuur, terwijl op andere plaatsen in Vlaanderen de relatie tussen kritische media en het stadsbestuur in moeilijker vaarwater is geraakt. "Het is niet de bedoeling dat de stedelijke overheid en As Gau Paust vrienden zijn. Maar ik treed niemand uit de Mechelse politiek tegemoet met een getrokken mes. Ik baseer me altijd op de feiten, en ik geef ook altijd de kans om te reageren", zegt Volckaert.
"As Gau Paust ziet het ook niet als zijn opdracht om Mechelen louter positief in de verf te zetten. Mechelen heeft met Nieuwe Maan een prachtig stadsmagazine, waarin de mooie verhalen over de stad al uitgebreid aan bod komen."
As Gau Paust neemt zich voor om verder te werken aan nog meer vernieuwing, door zich in te schakelen in de steeds evoluerende datajournalistiek die schatplichtig is aan nieuwe technologieën. "De artikels en data-weergaves kunnen misschien als voorbeeld, of zelfs als blauwdruk dienen voor nieuwe media-initiatieven om elders in Vlaanderen de stedelijke overheden kritisch te benaderen."
