Mike Davis is op 76-jarige leeftijd op 25 oktober 2022 overleden na een slepende ziekte. Apache sprak met de auteur en activist voor Apache Magazine #2 (lente 2021).
Apache Magazine maakt er een erezaak van om niet te gaan peilen naar de opinies van de usual suspects. De bandbreedte van het publieke debat in Vlaanderen mag gerust een beetje worden opgerekt. In onze zoektocht naar gezaghebbende stemmen die vaak argeloos in een hoek worden gedrumd of die strategisch worden doodgezwegen, laten we ons leiden door tips uit ons netwerk. Onze columnist, Anton Jäger, de bolleboos onder de Apachen, raadde me met aandrang aan om, na een gesprek met wonderboy Yanis Varoufakis in het eerste nummer van Apache Magazine, te gaan praten met Mike Davis.
Samen met Noam Chomsky is Mike Davis al meer dan zestig jaar een van de meest lucide linkse denkers van de Verenigde Staten. Hij werd mensenrechtenactivist toen hij 16 was en zijn land in brand stond. Studeren deed hij pas later. Geschiedenis. Maar hij haalde nooit een universitair diploma. Hij ging eerst werken als buschauffeur. Toen een stakingsbreker een van zijn kameraden omverreed, koos hij voor een carrière als schrijver, journalist en activist.
Hij werkt(e) mee aan New Left Review, LA Weekly, The Nation and Jacobin, allemaal bladen waar woorden als ‘marxist’ of ‘socialist’ geen taboe zijn. Beroemd werd hij met schitterende non-fictieboeken als City of Quartz: Excavating the Future, waarin hij beschrijft hoe Los Angeles evolueerde van de hoofdstad van de hippies tot een verdeelde stad van gated communities en illegale arbeiders. Vorig jaar breide hij daar met L.A. in the Sixties een schitterend vervolg aan.
Visionair was zijn boek Late Victorian Holocausts: El Niño Famines and the Making of the Third World (2000), waarin hij een link legt tussen de invoering van het kapitalisme en het ontstaan van hongersnoden. En zestien jaar voor de coronacrisis schreef hij The Monster at Our Door: The Global Threat of Avian Flu, over de dreiging van de vogelpest.
In januari, vlak na de bestorming van het Capitool in Washington D.C. door aanhangers van Donald Trump, sprak ik volledig conform de coronavoorschriften, Zoomgewijs, met Mike Davis.
Donald Trump heeft de verkiezingen maar nipt verloren. Hoe verklaart u dat? De manier waarop hij de coronacrisis aanpakte, moet zijn populariteit toch geen goed gedaan hebben. Zijn palmares na vier jaar regeren oogt – naast een paar symbooldossiers – ook erg mager.
Mike Davis: “Sinds Trump werd ingezworen als president is zijn steun in de peilingen altijd gelijk gebleven: zo’n 40%. Hij heeft met 72 miljoen stemmen het tweede beste resultaat gehaald van alle presidentskandidaten in de Amerikaanse geschiedenis. Joe Biden mag dan gewonnen hebben, zijn partijgenoten hebben bij de verkiezingen voor het Congres twaalf zetels moeten inleveren."
'De arbeiders in die noodlijdende kleine steden moeten kiezen tussen een dak boven hun hoofd of eten op tafel voor hun gezin'
"De Democraten zijn er in 2020 niet in geslaagd om een nationale strategie te bedenken die de aanpak van de coronacrisis door Trump electoraal zou kunnen uitbuiten. Ze hebben daarentegen een van de belangrijkste thema’s – werkgelegenheid – overgelaten aan Trump. Ze hadden zich moeten profileren als de partij die zou zorgen voor jobs en groei, en hadden een ambitieus nationaal herstelplan moeten voorstellen. Een kordate aanpak van de coronacrisis. De korte pijn. En dan een relance. Het omgekeerde gebeurde. Trump weigerde de nodige maatregelen te treffen en een lockdown af te kondigen. Daardoor wekte hij de indruk dat hij wél de jobs wilde beschermen van de zwaksten.”
Het is niet de eerste keer dat de Democraten volgens u de traditionele ‘blue collar workers’ (arbeiders) in de steek lieten.
Davis: “Het is een oud zeer dat teruggaat tot de tijd van Ronald Reagan. Zet een lid van de Democratische Partij aan tafel met een arbeider uit een middelgrote industriestad zoals Charleston in West-Virginia of Camden in New Jersey en vraag hem hoe hij het massale banenverlies in fabrieken in die steden gaat aanpakken. Al meer dan veertig jaar moet hij het antwoord schuldig blijven; they don’t have a clue. De Republikeinen op hun beurt hebben enkel valse oplossingen, maar ze hebben tenminste wel een antwoord klaar. Ze beloven dat ze miljoenen jobs uit China weer naar de VS zullen halen. We weten nu dat dat niet gebeurd is. Ze beloven een muur aan de grens met Texas. Klinkt allemaal goed, maar het werkt niet. Behalve in het stemhokje.”
‘De neergang van de Amerikaanse pers, vooral de lokale pers, is absoluut catastrofaal voor de democratie’
“De enige democraat die wél in gesprek kon gaan met die radeloze arbeiders, was Bernie Sanders toen hij een gooi deed naar de nominatie als presidentskandidaat. Je moet bij die radeloze mensen niet, zoals Joe Biden, afkomen met ‘groene’ jobs. Windmolens bouwen in Wyoming of Utah? Zij willen een job in eigen streek. Ze worden geconfronteerd met onmogelijke keuzes. Het lijkt soms wel Sophie’s Choice, de film waarin Meryl Streep moet kiezen wie van haar kinderen zal moeten sterven. Wel, de arbeiders in die noodlijdende kleine steden moeten kiezen tussen een dak boven hun hoofd of eten op tafel voor hun gezin.”
In 2008 sprak u de vrees uit dat een slechte aanpak van de financiële crisis de extreemrechtse krachten binnen de Republikeinse partij de wind in de zeilen zou geven. U heeft gelijk gekregen. Toch waren niet alle mensen die het Capitool bestormden skinheads of hooligans.
Davis: “Inderdaad. De achterban van Trump is veel breder dan die kleine groep extremisten. Ik heb na de verkiezingen van 2016 eens goed gekeken naar vijftien counties rond kleine en middelgrote industriesteden die voor Barack Obama stemden. Daaruit bleek dat de groep kiezers die in 2020 van Obama naar Trump was overgelopen eigenlijk niet zo groot was. Uiteindelijk had Trump maar 75.000 stemmen nodig om de Midwest naar zijn kant te doen kantelen. Als je vandaag naar die kiesdistricten kijkt, dan moet je vaststellen dat er heel weinig veranderd is. Biden heeft bitter weinig van die mensen voor zich kunnen winnen. In lokale verkiezingen stemmen die steden trouwens als vanouds voor de Democraten. Dat bevestigt mijn stelling dat de Democraten, de partij van de ‘volledige tewerkstelling’ ten tijde van de New Deal van president Franklin D. Roosevelt, het thema tewerkstelling volledig hebben verkwanseld. Daardoor stemden veel te veel Democraten voor Trump in 2016 en 2020.”
“Trump gooide het ook op een akkoordje met de kiezers van Mitt Romney, de uitdager van Obama in 2012. Diens diepchristelijke achterban werd riant bediend door Trump, vooral met benoemingen van oerconservatieve rechters in het Hooggerechtshof. In 2020 hebben ze opnieuw voor Trump gestemd.”
Toen Obama in 2008 verkozen werd, sprak u de hoop uit dat hij de Grand Canyon zou zien. Een mooie metafoor.
Davis: “Toen de Spaanse conquistadores in 1540 de Grand Canyon in Arizona ‘ontdekten’, wisten ze niet wat ze zagen. Ze waren zo onder de indruk dat ze zich niet realiseerden hoe immens het ravijn wel was. Ook de eerste Amerikaanse militairen die het gebied bezochten waren volledig in de war. Er moest een wetenschappelijke expeditie aan te pas komen die in 1882, meer dan 340 jaar na de Spanjaarden, een gedetailleerd beeld schetste van het ravijn. Ik gebruikte die metafoor omdat ik in 2008 vaststelde dat niemand de omvang, de oorzaken en de gevolgen van de toenmalige financiële crisis kon inschatten. Het enige wat ze toen deden, was een stap achteruit zetten om niet langer in de afgrond te moeten kijken.”
‘De macht van Rupert Murdoch verklaart veel van wat er in de Amerikaanse politiek gebeurt'
“Je kan je wel de vraag stellen waar de doorsnee Amerikaan informatie kan vinden die hem in staat stelt de financiële crisis of de pandemie correct te analyseren. De neergang van de Amerikaanse pers, vooral de lokale pers, is absoluut catastrofaal voor de democratie. De macht van Rupert Murdoch (eigenaar van Fox News, KvdB) verklaart veel van wat er in de Amerikaanse politiek gebeurt. Meer dan duizend radiostations filteren de manier waarop mensen naar Amerika kijken. Die stations worden gecontroleerd door fanatieke religieuze of extreemrechtse groepen. In grote delen van de VS krijg je geen progressieve of linkse analyses van wat er in de wereld gebeurt. De controle over de informatiestroom is enorm.”
En dan te bedenken dat we allemaal hoopten dat het internet ons zou emanciperen. Dat we vrij en makkelijk toegang zouden krijgen tot informatie en zo een gefundeerde mening zouden kunnen vormen.
Davis: “De uitvinder van het World Wide Web (Tim Berners-Lee, KvdB) en heel wat internetpioniers hebben onlangs opiniestukken gepubliceerd waarin ze aanklagen hoe hun nobele ideeën over het internet werden verraden. Ze zijn ingepalmd door de rechterzijde. Toch wil ik niet meegaan in het pessimisme dat vandaag zo alomtegenwoordig is. Akkoord, de Amerikaanse Republikeinse Partij is de eerste conservatieve partij in de wereld die gekaapt is door extreemrechts.”
“Al is er ook een ander fenomeen. In 2009 werd ik door Bill Myers van de Amerikaanse openbare omroep PBS geïnterviewd. Hij noemde me toen ‘de laatste socialist van Amerika’. Vandaag blijkt telkens weer uit peilingen dat een meerderheid van de Amerikanen die jonger zijn dan dertig, socialisme verkiezen boven kapitalisme. Dat is de verdienste van de campagne die Sanders heeft gevoerd. Alles wijst erop dat die tendens duurzaam is, ook al heeft Sanders het niet gehaald. Dus, enerzijds is de ‘harde’ rechterzijde in de Verenigde Staten groter geworden, of minstens meer zichtbaar, maar anderzijds heeft Amerika ook zijn linkerkant herontdekt. Voor het eerst hebben we weer socialisten in het federale parlement en in de parlementen van de deelstaten.”
Hoe verhoudt president Biden zich tot die linkervleugel van zijn partij?
'Enerzijds is de ‘harde’ rechterzijde in de Verenigde Staten groter geworden, of minstens meer zichtbaar, anderzijds heeft Amerika ook zijn linkerkant herontdekt'
Davis: “Als je kijkt naar zijn regering, dan zie je een totale restauratie. Het wordt Obama III. De enige betekenisvolle toegeving aan de progressieve vleugel is de benoeming van de milieuactivist Deb Haaland, die tevens een Native American is. Dat is adembenemend. Voor het overige zijn de progressieven grotendeels aan de kant gehouden. Door de onverwachte overwinning van de Democraten in de Senaat en door het reglement dat voorrang geeft aan de oudere senatoren, is Bernie Sanders nu wel voorzitter van de Commissie Financiën. Dat is een enorm machtige positie. Biden zelf geeft tegenstrijdige signalen. Hij zegt dat hij de beste president voor de arbeiders en de vakbonden zal zijn in de geschiedenis. Anderzijds kon hij bij de voorverkiezingen Sanders enkel verslaan omdat hij gesteund werd door Wall Street en Silicon Valley. Hoe onafhankelijk zal hij kunnen regeren?”
Het blijft toch onverklaarbaar dat de Democraten in volle pandemie zo weinig electorale winst hebben kunnen halen uit hun voorstellen voor een betaalbare ziekteverzekering.
Davis: “Bernie Sanders voerde campagne met een voorstel om de ziekteverzekering op Europese leest te schoeien, dus een universeel systeem gedragen door de overheid. Elke peiling toont aan dat 70% van de Amerikanen dit idee genegen zijn. Maar Sanders maakte een enorme vergissing. Toen hij zijn nederlaag bij de voorverkiezingen had toegegeven, onderhandelde hij met de medewerkers van Biden over diens verkiezingsprogramma. In de werkgroep die over gezondheidszorg ging, hebben Sanders’ vertegenwoordigers de versie van Biden aanvaard. Biden wil nog steeds dat de private sector de touwtjes in handen houdt van de gezondheidszorg. Ik begrijp niet waarom Sanders die toegeving deed. Hij had evengoed op een ander punt kunnen toegeven, aangezien de meerderheid van de kiezers zijn voorstel steunde. Enkele maanden later sloeg het virus toe en verloren steeds meer Amerikanen hun job en dus ook hun ziekteverzekering. Alle mankementen van het Amerikaanse systeem kwamen bloot te liggen. Precies op dat moment hadden de Democraten geen munitie om daar munt uit te slaan.”
‘Vandaag is er geen laagdrempelige wetenschapscommunicatie meer. De wetenschap is heel gespecialiseerd geworden. Weinigen hebben nog een overzicht’
“Een andere blunder was dat de Democraten er niet in geslaagd zijn een nationale protestbeweging op de been te brengen toen bleek dat Trump geen maatregelen uitvaardigde om mensen op de werkvloer te beschermen tegen het virus. In april en mei waren er honderden protestbetogingen van gezondheidswerkers, koeriers van Amazon of fabrieksarbeiders, die in opstand kwamen tegen de onveilige arbeidsomstandigheden. Het waren de knokploegen van Trump die die protesten hebben uitgebuit. De Democraten waren niet te bespeuren.”
Ik zag beelden van Sturgis in Zuid-Dakota. De Harley Davidson-betoging lokte daar in 2020 honderdduizenden mensen. Bijna niemand droeg een mondmasker. Ze wilden hun vrijheid vieren terwijl ze hun leven riskeerden.
Davis: “We hebben in de VS geen populaire wetenschapscultuur opgebouwd. Ken je de meest deprimerende statistiek uit de VS? 40% van mijn landgenoten gelooft in engelen. Jij belt vanuit België. Daar hebben de socialisten in de negentiende eeuw volkshuizen gebouwd waar de arbeiders werden opgeleid. Ze volgden lezingen, cursussen en lazen vulgariserende samenvattingen van wetenschappelijke publicaties in hun kranten. Vandaag is er geen laagdrempelige wetenschapscommunicatie meer. De wetenschap is heel gespecialiseerd geworden. Weinigen hebben nog een overzicht.”
‘De kloof tussen ‘milieu’ en ‘arbeid’ is voor 60% de schuld van elitaire milieuactivisten in de VS en slechts voor 40% van de vakbonden en de arbeiders’
“Niet ver van waar ik woon, in Santee, is er nu een Creation Museum waar alle waanzinnige ideeën van het creationisme worden getoond. Mensen die samen met dinosaurussen rondlopen op aarde. Ik moest van huisdokter veranderen omdat de man een creationist bleek te zijn. De onwetendheid in de VS is zeer groot en de diepste wortels daarvan liggen in de godsdienst en de strikte interpretatie van de Bijbel.”
Ook het klimaatprobleem plaatst wetenschap opnieuw in het centrum van het publieke debat. Het valt op dat er een grote kloof gaapt tussen progressieve milieubewuste mensen en linkse arbeiders. Ze staan vaak met getrokken messen tegenover elkaar. Vroeger waren ze bondgenoten omdat de milieubeweging actie voerde tegen de vervuiling door de industrie. Dat was een probleem dat arbeiders zelf aan den lijve ondervonden. Nu liggen de kaarten anders.
Davis: “De reactie van arbeiders en vakbonden tegen ecologisten heeft niets met wetenschap te maken. Evenmin als de leiders van de Democratische partij hebben de groenen een antwoord kunnen formuleren op de dalende werkloosheid. De milieubeweging staat daardoor vaak recht tegenover de traditionele arbeidersbeweging. Ik dring er in al mijn artikels over milieubescherming op aan dat bij elk voorstel ook rekening wordt gehouden met de vraag hoe jongeren in onze binnensteden aan een job kunnen geraken en hoe de werkende armen in de VS ook toegang kunnen hebben tot groene energie. In de VS is de kloof tussen milieu en arbeid voor 60% de schuld van elitaire milieuactivisten en slechts voor 40% van de vakbonden en de arbeiders.”
“De Amerikaanse arbeidersklasse is vandaag zo divers als een regenboog. Mijn vrouw is een Mexicaanse kunstenaar (Alessandra Moctezuma, KvdB) die veel met Mexicaanse jongeren en chicanos werkt. Die hebben een hele andere houding dan hun blanke leeftijdsgenoten. Zij houden van parken en publieke ruimte. Ze vormen een natuurlijk wingewest voor de milieubeweging.”
Het lijkt wel alsof iedereen Henry David Thoreau wil zijn en in zijn eigen Walden in een hut wil gaan wonen.
Davis: “We moeten helemaal anders gaan denken over het Amerikaanse platteland. De belangrijkste trend is niet suburbanisatie, waarbij de steden alsmaar uitdijen, maar exurbanisatie: de verhuis van vooral rijke en conservatieve gezinnen naar de periferie en naar kleine historische stadjes. De rijkste stad in de VS is nu Jackson in Wyoming, vlak naast Yellowstone National Park.”
'De Republikeinse partij teert op het blanke superioriteitsgevoel dat sterk aanwezig is in de VS'
“Ik groeide op ten oosten van San Diego. De natuur is daar erg wild en de bergen zijn zo grillig dat er nooit een spoorweg kon worden aangelegd. Er was veel armoede daar. Je kon er wat paarden kweken, maar dat was alles. Nu zie je op alle bergtoppen protserige villa’s van de superrijken. Ze duiken ook op in verlaten plekken waar vroeger alleen goudzoekers zijn geweest, of tussen de wijngaarden. Die gezinnen stemmen meestal Republikeins. Hier worden geen gemeenschappen gesmeed en wordt de overheid gewantrouwd. Het trumpisme woekert. Behalve als het brandt, dan moet de overheid hen komen redden. Ze gaan wonen in kurkdroge gebieden die nu meer dan vroeger beginnen te branden. Voor de brandweer is dat een hele uitdaging. Het probleem van de toenemende bosbranden heeft veel met de klimaatopwarming te maken, maar ook met de aanwezigheid van mensen in kurkdroge gebieden.”
Heel de wereld heeft het voorbije jaar met grote ogen gekeken naar de Black Lives Matter-beweging. Sommige analisten beweren dat die betogingen bij de verkiezingen in de kaart hebben gespeeld van Trump. Hij kon zich profileren als de man die law & order zou brengen. Net zoals in 1968, toen Richard Nixon kon profiteren van de angst voor geweld waarmee veel Amerikanen de mensenrechtenbeweging associeerden.
Davis: “Dat is natuurlijk al heel lang de strategie van de Republikeinen. Die partij teert op het blanke superioriteitsgevoel dat sterk aanwezig is in de VS. Er is een enorm reservoir aan racisme dat kan worden gemobiliseerd, en dat weten de Republikeinen.”
Geweld is natuurlijk altijd een onderdeel van de Amerikaanse politiek geweest.
‘De incompetentie van de geriatrie die aan het hoofd staat van de Democratische Partij is stuitend’
Davis: “Ja, maar het heeft vandaag weinig succes. Ik woon in een gemengde wijk, maar overal zie je vlaggen met steun voor Black Lives Matter. De grote meerderheid van de jongeren heeft geen problemen met diversiteit. De Republikeinen voeren een verloren strijd. De meerderheid van de baby’s die in Californië geboren worden, hebben een Spaanse achternaam. De tweede groep zijn kinderen met een gemengde achtergrond. Die kinderen zullen later, net zoals de jongeren van vandaag, allergisch zijn voor discriminatie en homofobie.”
Die trend mag dan onmiskenbaar zijn, de reactie van heel wat ‘blanke’ Amerikanen is er niet minder hevig om.
Davis: “De Republikeinen staan met hun rug tegen de muur. De enige maatregel die ze nog kunnen bedenken is het sluiten van de grenzen. Een fake oplossing.”
En toch blijkt dat Trump meer zwarte kiezers heeft kunnen overtuigen dan in 2016.
Davis: “Ik blijf erbij dat de economie de belangrijkste drijfveer was in het stemhokje. Ik heb in detail een aantal democratische districten in Texas bestudeerd. De Republikeinen deden het daar verrassend goed. Ze verdrievoudigden vaak hun score. Nochtans stemden die districten tijdens de voorverkiezingen vooral voor Sanders. De leiding van de Democratische Partij in Texas is stokoud. Ze vraagt loyauteit van de leden en de kiezers, maar geeft niks terug. De incompetentie van de geriatrie die aan het hoofd staat van de Democratische Partij is stuitend. En niet enkel in Texas.”
Als het allemaal te maken heeft met jobs, blijft de vraag hoe Biden jobs gaat creëren. De oude recepten zouden wel eens niet meer kunnen werken. In een geglobaliseerde economie dreigt het geld dat de overheid gebruikt als stimulus gewoon naar het buitenland te stromen. Of naar de miljardairs van Silicon Valley.
'De linkerzijde legt veel te veel de klemtoon op het heffen van belastingen en veel te weinig op economische macht'
Davis: “De democraten hebben hun streven naar volledige tewerkstelling, dat stamt uit de tijd van de New Deal, opgegeven onder Bill Clinton. Vanaf dan moest de private sector jobs creëren en de vakbonden moesten door loononderhandelingen meer koopkracht afdwingen. Het resultaat is dat heel veel mensen nu minderwaardige jobs hebben. Tijdens de pandemie zien we hoe fragiel het systeem is. We gaan ervan uit dat 40% van de kleine ondernemingen zal verdwijnen en waarschijnlijk niet zal terugkeren. Vooral in de retail en de distributie. Dat zal gevolgen hebben op de werknemers met de laagste lonen.”
“Publieke investeringen en publieke tewerkstelling zijn de enige manieren om zinvolle en behoorlijke jobs te creëren voor gewone mensen. Na 2008 is er enorm bespaard in de publieke sector. In de gezondheidszorg verloren 60.000 mensen hun job. Dat wreekt zich vandaag, maar zelfs zonder pandemie zijn er enorme sociale noden in dit land.”
Als de overheid jobs moet creëren dan zal ze ook meer belastingen moeten heffen. Dat is zowat het grootste taboe in de VS. In Europa ook, trouwens.
Davis: “Ik vroeg ooit aan een vriend die bij Il Manifesto (de belangrijkste onafhankelijke linkse krant van Italië, KvdB) werkt in Rome waarom de Italianen toch altijd voor Silvio Berlusconi stemmen. ‘U moet begrijpen dat veel van mijn landgenoten net als hij dieven zijn’, antwoordde hij. Iedereen probeert belastingen te ontduiken. De deal die Berlusconi maakte was: ‘Ik ben een oplichter, maar jullie mogen van mij ook oplichters zijn.’”
“De linkerzijde legt veel te veel de klemtoon op het heffen van belastingen en veel te weinig op economische macht. Wie neemt de beslissingen in de economie en wie controleert de economie? We moeten meer praten over publiek bezit van bepaalde delen van de economie. Sociale media en Amazon behoren vandaag tot de essentiële infrastructuur van een samenleving. Socialisten en progressieven uit de middenklasse hebben aan het begin van de twintigste eeuw gepleit om telefoon-, water- en elektriciteitsbedrijven in publieke handen te geven. Regulering is één ding, maar nationaliseren is in sommige gevallen beter. Tijdens de financiële crisis realiseerden vele mensen zich dat we de banken pardoes genationaliseerd hadden. Daarna hebben we ze snel weer verkocht. Waarom hebben we ze niet gehouden?”
Hoe kijkt u vandaag naar Europa? Tien jaar geleden geloofde u dat Europa van de drie grote economische blokken (samen met Oost-Azië en de VS) het meeste succes zou boeken. Denkt u dat nog steeds?
‘Net zoals tijdens de migratiecrisis heeft de coronacrisis aangetoond dat de Europese eenheid op los zand gebouwd is’
Davis: “De pandemie heeft de zwakheden van Europa blootgelegd. Toen de coronacrisis in Italië losbarstte, vroeg de regering in Rome de Europese Unie om hulp. Het is voorzien in de verdragen dat Europa helpt in het geval van een nationale ramp of de uitbraak van een epidemie. Het tegendeel gebeurde: Frankrijk sloot zijn grenzen en de enigen die in Lombardije kwamen helpen, waren een paar Cubaanse dokters en Chinese specialiseren. Net zoals tijdens de migratiecrisis, enkele jaren eerder, heeft de pandemie aangetoond dat de Europese eenheid op los zand gebouwd is.”
Het discours van Trump heeft een grote impact op Europa. In alle lidstaten van de EU roeren populisten en extreemrechtse agitatoren de trom. Trump is nu verdwenen. Denkt u dat dat iets zal veranderen en dat de positie van zijn volgelingen in Europa zal verzwakken?
Davis: “Biden zal er zeker alles aan doen om de transatlantische relaties opnieuw te herstellen. Hij zal proberen om, met een gecoördineerd plan, samen met Europa de economie aan te zwengelen, een stabiel financieel systeem te creëren en groei te herstellen in de hoop daarmee het extreemrechtse populisme te stuiten. De vraag is of dat zal lukken. De VS stond op de rand van een recessie toen de pandemie uitbrak. De structurele problemen van de wereldeconomie zijn enorm. Elke generatie sinds 1840 is bezorgd over automatisering en het verdwijnen van jobs, maar vandaag zijn zowat alle specialisten het erover eens dat de introductie van kunstmatige intelligentie in alle sectoren, miljoenen en miljoenen jobs zal kosten. Wanneer de economie groeit, komen er ook vaak enkel minderwaardige jobs bij die meteen weer verdwijnen telkens de consumptie onder druk komt te staan.”
Trump propageert America First, een isolationistisch internationaal beleid. Wat leverde dat op?
Davis: “Onder het bewind van Trump is er geen enkele job van China terug naar de VS gekomen. De industrie is nog steeds in verval. Het idee dat je de steenkoolindustrie nieuw leven kunt inblazen en tegelijkertijd inzetten op fracking en op aardgas is nonsens. Olie en gas zijn het doodvonnis voor steenkool. Ik blijf erbij: de enige oplossing is massale publieke investeringen in de meest getroffen regio’s. Ook in de Europese Unie heeft die aanpak goed gewerkt.”
U heeft ondertussen 75 jaren op de teller en bent een bevoorrechte getuige van heel wat politieke en sociale omwentelingen. Wat ziet u als u tien jaar in de toekomst kijkt?
'De voorhoede van morgen zal gevormd worden door de verpleegsters en verplegers die vandaag in de frontlinie staan'
Davis: “Jammer genoeg geloof ik niet in hoop als wetenschappelijke categorie. Ik geloof ook niet dat de hoop dat er binnen vijf jaar een revolutie zal uitbreken en dat daarna alles beter wordt, een basis is voor sociale strijd. Mensen handelen omdat hun basisvoorzieningen ontbreken en uit morele solidariteit. Ik ben wel heel opgetogen over de huidige generatie jongeren. De campagne die Bernie Sanders heeft gevoerd, heeft geleid tot een doorbraak van de sociaaldemocratie in mijn land. Dat is 60 of 70 jaar te laat en het is allemaal heel pril. Op het lokale niveau zie je de protesten van Black Lives Matter en de klimaatjongeren. Steeds meer mensen worden lid van een vakbond. Op het nationale niveau worden deze progressieve krachten echter niet gebundeld. Alleen als dat gebeurt, kan er voldoende druk komen op Biden om zijn belofte waar te maken dat hij de vakbonden zal steunen en opnieuw een toekomst kan geven aan de blue collar workers.”
Er is misschien een parallel met wat er in het Capitool gebeurd is: Trumps trouwste aanhangers drongen door tot het hart van de democratie, maar vanaf dan stonden ze er alleen voor. Trump was de Grote Afwezige. Dat is misschien ook wat er aan de hand is aan de linkerzijde. Wie gaat de leiding nemen van die prille sociaaldemocratische beweging?
Davis: “Biden zal dat niet doen. De gerontocratie van de Democratische Partij zal eerst moeten sterven om plaats te maken voor een nieuwe generatie. Sommigen zullen de vrijgekomen plaatsen in het establishment innemen, maar anderen zijn écht progressieve mensen. De mate waarin zij de politiek zullen kunnen beïnvloeden hangt af van wat er buiten het parlement gebeurt. Niet alleen op straat, maar ook op de werkvloer, in de buurten, scholen… en de ziekenhuizen. De voorhoede van morgen zal gevormd worden door de verpleegsters en verplegers die vandaag in de frontlinie staan. Zij zijn enorm geradicaliseerd door de ervaringen van de pandemie. De verpleegsters zijn trouwens nu al goed georganiseerd in een van de meest actieve vakbonden van het land: Nurses United. Zij kunnen de leiding nemen in de sociale strijd, net zoals de arbeiders in de auto-industrie dat deden in de vorige eeuw.”
“We moeten ook dringend werk maken van het beschermen van mensen die precaire jobs hebben in de dienstensector en die niet aangesloten zijn bij een vakbond. Er moeten nieuwe vormen van organisatie en vertegenwoordiging van die groep worden uitgewerkt. Dat geldt ook voor journalisten. Wie vandaag journalist wil worden, moet goed gek zijn. Tot aan mijn pensioen gaf ik een cursus ‘non-fictie schrijven’ aan de universiteit van Riverside (University of California, KvdB.). Mijn laatste les ging altijd over journalistiek. Ik hield mijn studenten voor dat ze beter hoefijzers zouden maken dan journalist te worden. Toen ik destijds voor LA Weekly schreef, maakte ik deel uit van een fantastische, bruisende groep jonge journalisten. Vandaag zijn al die onafhankelijke dag- en weekbladen verdwenen of verschrompeld tot onzinkranten.”
Professor Davis, bedankt voor dit gesprek.
Davis: “Graag gedaan. Ik wil trouwens iets bekennen: ik ben verslaafd aan Belgische tv-reeksen die zich afspelen in de donkere bossen van de Ardennen. Ik hou van België: het onwaarschijnlijkste land ter wereld.”
