Linkeroever, metafoor voor het leven

Jan Walraven
58375451_1645083602302885_7319692873132146688_o
Filmstill Annapolis, Giant City (© Diplodokus)
Cinema Apache

Leden van Apache kunnen Annapolis, Giant City online in Cinema Apache bekijken van 19 december tot en met 3 januari.

“Volgens mij bestaat er niet echt een ideale stad. Een stad is een stad, en is mooi op zijn eigen manier.” Een jonge bewoner van Linkeroever vat ietwat twijfelend samen wat regisseur Maarten Bernaerts met zijn documentaire over “de andere kant van Antwerpen” wil tonen. In Annapolis, Giant City laat hij zien wat verschillende bewoners maken van Linkeroever, hoe ze hun stad naar hun hand zetten en betekenis geven aan een stadsdeel waar politici, architecten en projectontwikkelaars grootse plannen mee hadden.

Bernaerts dook voor zijn documentaire in de geschiedenis van Linkeroever en sprak behalve met bewoners ook met architecten, stadsplanners en beleidsmakers. Het stadsdeel intrigeerde hem al als student aan het RITCS. “Ik heb zelf een persoonlijke connectie met Linkeroever. Als kind ging ik vaak op bezoek bij een tante die er woonde, mijn vader had er een zeilboot liggen en ik ben er uiteindelijk ook getrouwd.”

Toch zou hij zijn beeld over Linkeroever moeten bijstellen. “Ik werd aangetrokken door de desolaatheid, de speciale sfeer die er hing. Ik dacht dat het leven er stil stond.” Dat bleek allesbehalve zo te zijn. “De mensen wonen er wel graag. Ze hebben hun eigen manier van leven. De inwoners hebben de stad naar hun hand gezet.”

Grootse plannen

Zo is de documentaire een verhaal geworden over de maakbaarheid van de stad. Linkeroever is nu bekend om zijn grote flatgebouwen, maar was ooit een plek tussen land en water, waar enkele kleine gemeenschappen leefden op het ritme van de Schelde.

Op die plek werden al in de tijd van Napoleon wensdromen geprojecteerd over de ideale stad. Uiteindelijk verrees er vanaf de jaren 30 een stad die “mossel noch vis” was. Uit de inzendingen voor een architectuurwedstrijd, waar ook de beroemde architect Le Corbusier aan deelnam, werd uiteindelijk geen winnaar gekozen. Het werd daartentegen een amalgaam van de ingediende voorstellen.

De ontwikkeling van het stadsdeel werd in verschillende fasen uitgevoerd, met het huidige lappendeken als resultaat. Nu nog betreuren sommigen dat men toen niet het beste plan (vaak wordt dat van Le Corbusier genoemd) heeft gekozen en uitgevoerd. “Maar had het beste plan wel tot een betere stad geleid?”, vraagt Bernaerts zich af.

“Er kwam toen ook wel vriendjespolitiek aan te pas”, vertelt Bernaerts. Het belangrijkste punt dat hij echter wil maken, is dat de stadsplanners top-down beslisten over de nieuwe stad, vanuit een idee van controle.

De idee dat, om nog iets te kunnen maken van Linkeroever, de hele stad eigenlijk afgebroken zou moeten worden en terug van nul heropgebouwd, hangen weinigen vandaag nog aan. “Linkeroever toont vandaag net dat je wel heel veel plannen kan smeden, dat je van alles kan willen controleren, maar dat het uiteindelijk niet zo vanzelfsprekend is dat je krijgt wat je wil”, zegt Bernaerts.

De stad hertekenen

Architecten en stadsplanners hebben intussen wel geleerd uit episodes als die van Linkeroever. “Tegenwoordig luisteren ze veel meer naar bewoners en proberen ze samen de stad te maken. Kijk bijvoorbeeld naar wat met Ringland gebeurt.” De overtuiging in het geval van Linkeroever is vandaag dat we het zullen moeten doen met wat er nu is.

Uiteindelijk zijn het de mensen die er wonen die de stad maken, die betekenis geven aan het beton. Elk vanuit zijn eigen kader en achtergrond. Van de bewoners die nog het oude ‘Sint-Anneke’ hebben gekend, over de jongeren die in de sociale woonblokken opgroeien, tot Omed die als vluchteling op Linkeroever belandde in afwachting van nieuws over zijn verblijfsvergunning.

“Zo is Linkeroever een metafoor voor het leven. Mensen moeten zich steeds flexibel opstellen, zich aanpassen aan wat het leven brengt. Alexander D’Hooghe (intendant voor Oosterweelverbinding, red.) zegt op een bepaald moment: ‘Elke generatie maakt opnieuw de stad.' Dat klopt helemaal: de stad is nooit af”, besluit Bernaerts.

Annapolis-poster-DEF_klein
Annapolis, Giant City
LEES OOK
Frederik Polfliet / 14-05-2021

'Ook klimaatneutraal kunnen we de wereld naar de knoppen helpen'

Journalist Tine Hens schreef een boek over de argumenten die het klimaatdebat domineren. Ze vertelt waarom die heel vaak excuses zijn om niet te hoeven handelen.
cdv-21-TineHens-1313-final2
Frederik Polfliet / 09-04-2021

Het geopolitieke ontwaken van Europa

Historicus Rob de Wijk vreest een door China gedomineerde wereldorde. Hij verlaat zich op Europa om als machtsblok weerwerk te bieden.
a017-eberhard-jan19-eu-flag
Frank Olbrechts / 05-03-2021

'Spanning tussen wetenschap en politiek zelden zo expliciet'

In een gesprek met Apache analyseert wetenschapsfilosoof Jean-Paul Van Bendegem de spanning tussen politiek en wetenschap tijdens de coronapandemie.
covid