Een kleurenkaart van Europa gebaseerd op een index van de ngo Reporters zonder Grenzen (RSF) maakt het verschil in persvrijheid tussen de landen visueel duidelijk. De uitbreiding van de Europese Unie sinds de jaren 90 heeft de 'vrijheid van de drukpers', zoals die vroeger werd genoemd, in de nieuwe EU-lidstaten niet kunnen garanderen. Kampioen van de persvrijheid op mondiaal vlak is Noorwegen, dat niet tot de EU behoort.
De slechte situatie voor journalisten en het gebrek aan mediadiversiteit in EU-landen als Hongarije en Polen halen regelmatig het nieuws. Minder bekend is dat Griekenland en vooral Bulgarije ruim tekort schieten in het garanderen en beschermen van rechten voor journalisten.
Sinds de mislukte coup van 2016 heerst in Turkije een uiterst vijandig klimaat voor kritische journalisten
Van de landen in de zogenaamde 'wachtkamer' van de EU scoren Servië, Montenegro en Albanië slecht op persvrijheid. Voor Turkije, dat slechts voor een klein deel in Europa ligt, is een mogelijk EU-lidmaatschap een afgesloten hoofdstuk. Sinds de mislukte coup van 2016 heerst er een uiterst vijandig klimaat voor kritische journalisten.
In Wit-Rusland is niet alleen vrije nieuwsgaring en - verspreiding, maar ook de vrije toegang tot informatie, al sinds de jaren 90 een verre droom. De situatie bij grote broer Rusland is nauwelijks beter te noemen.
Wereldwijd bedreigd
De Covid-19-pandemie heeft de persvrijheid wereldwijd nog doen afnemen, zo liet de Europese Federatie van Journalisten (EFJ) in april 2020 weten. Ronduit beroerd is het gesteld in de regio van Noord-Afrika en het Midden-Oosten (onder meer in Marokko, Algerije, Egypte, Saoedi-Arabië en Jemen).
Ook Afrikaanse staten in het evenaarsgebied als Congo, Burundi, Zambia en Zimbabwe doen het slecht. In Azië kaarten mensenrechtenorganisaties al jarenlang het penibele statuut aan van journalisten en mediaspelers in Vietnam, de Filipijnen en China. In Hong Kong, dat voorlopig een bijzondere status geniet binnen China, worden sinds de omstreden Veiligheidswet journalisten en ngo-medewerkers gearresteerd omdat zij "de nationale veiligheid in gevaar brengen".
Op het Amerikaanse continent scoren Mexico, Cuba, Nicaragua, en Venezuela, en recenter Bolivia en Brazilië bijzonder slecht. Het valt af te wachten hoe de uithalen van Amerikaans president Donald Trump naar journalisten als "vijanden van het volk" en de recente arrestaties van journalisten bij de rellen in Portland zich zullen vertalen in de nieuwe persvrijheidsindex van 2021.
België zakte op twee jaar tijd in de RSF-ranglijst van plaats 7 naar plaats 13. Onderaan de lijst bungelen Turkmenistan (179) en Noord-Korea (180).
Raad van Europa gealarmeerd na schaduwen van Apache-journalisten door Land Invest
‘Een robuuste democratie en stevige pers zijn aan elkaar gelinkt’
Unesco hekelt straffeloosheid voor moordenaars van journalisten
Blind voor Brexit-woede door gebrekkige lokale journalistiek
Marokko sluit kritische journaliste op na ‘abortusaanklacht’
