Twee zaken zijn opmerkelijk: heel veel jongeren zijn niet enkel bang voor hun eigen onzekere toekomst, maar beseffen de veel grotere dreiging die op hen afkomt, met name de ontmanteling van onze democratische samenleving. Een model dat sinds jaar en dag is gebaseerd op overleg en dialoog. Daaraan gekoppeld benadrukken veel kunstenaars en cultuurwerkers het belang van solidariteit met de andere beleidsdomeinen, van het onderwijs-, het inburgerings- & integratie-, het klimaat- tot het armoedebeleid.
Middenveld uit de weg
Ik benadruk graag het unieke karakter van deze vaststelling. Jongeren die sinds hun geboorte de boodschap krijgen om vooral zichzelf te realiseren, desnoods ten koste van de andere, kiezen vandaag uitdrukkelijk voor solidariteit. Noch de grote, noch de kleinere cultuurhuizen willen dat ze tegenover elkaar worden uitgespeeld. Unaniem verwerpt het brede kunstenveld de door Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) uitgezette verdeel-en-heersstrategie.
Wat op ons afkomst is een brutale pletwals met als ultieme doel: het ontmantelen van de bestaande overleg- en dialoogcultuur die Vlaanderen tot voor kort kenmerkte
Het zou best kunnen dat de komende maanden een scharniermoment in onze Vlaamse geschiedenis aanbreekt. Veel mensen beseffen ondertussen dat de aangekondigde besparingen eigenlijk maar een symptoom en dus het gevolg zijn van een cynisch politiek schouwspel. Wat op ons afkomst is een brutale pletwals met als ultieme doel: het ontmantelen van de bestaande overleg- en dialoogcultuur die Vlaanderen tot voor kort kenmerkte.
Wie het Vlaams regeerakkoord grondig bestudeert, leert zowel uit het taalgebruik als uit de maatregelen die staan opgesomd, dat de inzet van deze regering eruit bestaat om het kritische middenveld – van de woonraad, de federaties voor etnisch-culturele minderheden, onderzoeksjournalisten, het sociaal-cultureel werk tot mondige en kritische kunstenaars - te elimineren.
Terwijl de Vlaamse Regering onder leiding van Geert Bourgeois nog voorzichtig en aftastend te werk ging, wordt nu het gaspedaal ingedrukt. Dit mag niet verbazen. De voorbije jaren accelereert de groeiende verharding en polarisering van zowel het politieke als maatschappelijke debat.
Wereldwijde tendens
Dit is geen uniek Vlaams of Belgisch fenomeen, het is een wereldwijde tendens waarbij een combinatie van het massaal verspreiden van fake news gekoppeld aan de groeiende angst en bestaansonzekerheid heel wat mensen verleidt om hun resterende stukje geloof en vertrouwen in rechtse en extreem rechtse politieke leiders te stellen. De ideologie die achter dit soort politiek schuilt is het disciplineren en intimideren van de burgerbevolking en het faciliteren van de vrijemarkteconomie.
Zelf blijf ik ervan overtuigd dat de ruk naar rechts niet betekent dat nu meer Vlamingen racistisch of xenofoob zijn geworden. De verkiezingsuitslag is vooral het rechtstreekse gevolg van de grofheid en het geweld die in het taalgebruik van bepaalde politici en opiniemakers is geslopen. Dit brutale en intimiderende taalgebruik besmet de samenleving en drijft een wig tussen de inwoners en diverse bevolkingsgroepen in Vlaanderen.
De polarisering van onze samenleving maakt heel wat mensen bang en ontneemt hen ook hun vermogen en verlangen om als actieve burgers een bijdrage te leveren aan onze samenleving. Ze trekken zich eerder terug en kiezen om te schuilen. Zo iets speelt in de kaart van autoritaire leiders en van de politieke krachten die ons democratisch samenlevings-model bewust willen ontmantelen. Heel wat mediagroepen maar ook onze openbare omroep zijn zo geëvolueerd dat er een normalisering ten aanzien van dit soort brutale politiek is ontstaan.
Cordon solidair
De polarisering van onze samenleving maakt heel wat mensen bang en ontneemt hen ook hun vermogen en verlangen om als actieve burgers een bijdrage te leveren aan onze samenleving
Als kunstenaar en coördinator van een Vlaams cultuurhuis wil ik een oproep lanceren om een cordon solidair te installeren: iedere democratische burger en actor kan de durf en moed ontwikkelen om grenzen te stellen, om scherp en duidelijk af te bakenen wat onze democratie niet langer kan en wil aanvaarden.
Wij, de burgers en organisaties, willen samen met de democratische politieke partijen aan een Vlaamse canon werken die fatsoen, samenhorigheid en solidariteit centraal zet. Het wordt zaak om dringend grenzen te stellen aan de gesponsorde haatcampagnes op onze social media. We kunnen kiezen om ons collectief te verzetten tegen de ontmenselijking en intimidatie van de armen, van zij die noodgedwongen op de vlucht slaan, en van de seksueel anders geaarde medeburgers.
Laten we geen illusies koesteren: niet enkel de kritische burgers en organisaties moeten op de schop, ook zij die afwijken van de patriarchale en ‘witte’ norm vormen een doelwit. Het is ook hoognodig tijd om duidelijke grenzen te stellen aan de ontoelaatbare kapitaalsvlucht naar de vele belastingparadijzen. Iedereen die deel uitmaakt van de Vlaamse samenleving moet een eerlijke bijdrage leveren en de zwaarste lasten leg je niet op de zwakste schouders. Onze Vlaamse samenleving kan enkel excelleren wanneer je de welvaart billijk en rechtvaardig verdeelt.
Daarom moeten we aan de Vlaamse minister-president de boodschap geven dat wij niet ingaan op zijn voorstel om met een alternatief besparingsplan op de proppen te komen.
Het is de opdracht van de Vlaamse Regering om een rechtvaardig beleid uit te zetten en de voorwaarden te creëren om onze Vlaamse kernwaarden te realiseren: onder meer het recht op waardig werk, toegankelijk en kwaliteitsvol onderwijs, het democratisch opvoeden van onze kinderen en het zorg draag voor de zorg- en hulpbehoevenden. Zo’n model ontwikkel je door in dialoog en gesprek te gaan, door in overleg te treden en alle burgers en spelers uit te nodigen om hieraan mee te werken.
In de huidige aanpak wordt de civiele maatschappij echter frontaal aangevallen. Dit soort brutale aanpak is Vlaanderen onwaardig en dreigt onze samenleving ernstig te verzieken en te verdelen. Het moge duidelijk zijn dat de andere democratische partijen, Open VLD en CD&V in het bijzonder, een grote verantwoordelijkheid dragen in het bepalen welke richting we met de Vlaamse samenleving uitgaan.
Alle democratische politieke partijen en maatschappelijke actoren kunnen aan een breed maatschappelijk draagvlak bouwen dat van solidariteit de centrale Vlaamse kernwaarde maakt. In een gezonde democratie kies je niet voor polarisering en intimidatie, je kiest ook niet voor lineaire besparingen.
Want wat Jan Jambon ook moge beweren, subsidies zijn in de eerste plaats belastinginkomsten die je investeert, in de domeinen die een samenleving gezond maken en houden. Wanneer de minister-president oproept om zelf met een alternatief besparingsplan op de proppen te komen, reageren wij met de eis voor een alternatieve Vlaamse Regering die niet bespaart, maar investeert.
In tegenstelling tot veel van onze grote bedrijven stuurt het brede middenveld immers niet aan op financiële winst. Veel Vlamingen verkiezen maatschappelijke winst om van Vlaanderen vooral een zorgzame regio te maken.
Aan ieder van ons de keuze.
Alles voor Vlaanderen, want Vlaanderen is van ons!
Uitgelichte foto: © Arne Focketyn
