Over heel Vlaanderen zijn openbare zwembaden recent vernieuwd of binnenkort aan vernieuwing toe. Met de vinger op de knip kijken lokale besturen steeds vaker naar private partners om het zwembad te bouwen en uit te baten. Zo kan het bestuur een deel van de kosten drukken en mag de private partner het zwembad winstgevend bouwen en exploiteren. Niet zelden met stijgende zwemprijzen en verkorte openingsuren tot gevolg.
We zwemmen in een semi-publiek zwembad, waarvoor we eigenlijk twee keer betalen. Maar dat is slechts één deel van het verhaal.
Wat er met onze openbare zwembaden aan de hand is, is de ideale metafoor om te duiden wat er in Vlaanderen, België en Europa aan de hand is
Aan de andere kant zien we met de regelmaat van een klok Panama, Paradise en andere Papers opduiken. ‘Een motor van de toename van de ongelijkheid’, noemt econoom Gabriel Zucman de belastingparadijzen waar miljarden euro’s aan niet-geïnde belastingen van de radar verdwijnen.
Wereldwijd moeten regeringen de broekriem steeds strakker aanhalen. Belastingontwijking/ontduiking veroorzaakt zo mee, zoals Rik Van Cauwelaert ooit schreef, ‘de uittering van de staat’. Ondertussen duiken belastingontduikers wel in hun privé-zwembad.
Kort door de bocht: belastingontwijking maakt zwemmen duurder voor Jan Modaal. Ondertussen kunnen slimme aannemers zowel privé-zwembaden graven, als geld verdienen met de bouw en exploitatie van nieuwe openbare zwembaden.
Daarom duiken we komend jaar in het spreekwoordelijke zwembad. Want wat er met onze openbare zwembaden aan de hand is, is niet uniek. Het is de ideale metafoor om te duiden wat er in Vlaanderen, België en Europa aan de hand is.
De bouwheren de baas
Terwijl we al trappelend het hoofd boven water houden, richten we daarom onze blik op de interessante plekken waar overheid en privé elkaar erg amicaal de hand schudden. (’t Fornuis, iemand?)
Dat deden we trouwens ook al in 2018. Ons steeds verder uitdijende dossier ‘Bouwheren Baas’ is daar een mooi voorbeeld van. We legden meermaals de vaak te nauwe relaties bloot tussen lokale politici en lokale aannemers en projectontwikkelaars. En daarbij richten we onze blik niet enkel op Antwerpen of Gent. Van Malle tot Berlare, het fenomeen is in heel Vlaanderen structureel aanwezig. En beperkt zich bovendien niet tot de vastgoedsector.
Waar overheid en privé elkaar vinden, worden bochten afgesneden, ruimtelijke plannen à la tète du client aangepast, vergunningen al te makkelijk uitgereikt en zelfs wetten op maat geschreven. Of het nu gaat om kippenstallen, vervuilde olie, afvalverwerking of… zwembaden.
Waar overheid en privé elkaar vinden, worden bochten afgesneden, ruimtelijke plannen à la tète du client aangepast, vergunningen al te makkelijk uitgereikt en zelfs wetten op maat geschreven
Op die heimelijke deals en beloken achterkamers richten we het komende jaar ons zoeklicht. Om transparantie te brengen waar het aan openbaarheid ontbreekt. We stellen ons niet enkel vragen bij zwembaden en andere vastgoedprojecten.
Hoe proberen multinationals het klimaatbeleid te beïnvloeden? Welke bedrijven verkopen binnenkort gezichtsherkenningstechnologie om de Europese buitengrenzen beter te beschermen? Welke databedrijven schuilen achter de verkiezingscampagnes van de Belgische politiek? Hoe vergaat het de sociale bescherming in de nieuwe economie? Wie wint de strijd om de steeds beperktere ruimte?
Tegelijk houden we onze ogen en oren open voor wat er leeft in de maatschappij. Welke alternatieven worden er uitgeprobeerd? Wie komt er in verzet, en waarom? Sommige groepen die in het verweer komen streven naar een eerlijke, duurzame, meer gelijke samenleving, maar evengoed zijn er andere die een in zichzelf gekeerde, exclusieve, ongelijke en zelfs xenofobe maatschappij voor ogen hebben.
Welke richting gaan we uit, en welke invloed hebben media en politiek op die evoluties? Polariseren we samen nog verder of schokken we langzaam maar zeker richting een nieuw sociaal contract?
Dat het een boeiend jaar wordt, staat nu al buiten kijf. Wij willen het graag nog wat boeiender maken. Daarop willen we graag klinken! We zien elkaar in het zwembad.
Spring mee in het diepe, word nu lid van Apache, aandeelhouder van onze lezerscoöperatie of doe gewoon een gift!
