'18 >> '19: Waarom de top van Fortis niet werd veroordeeld

Walter De Smedt
BELGIUM FORTIS SHAREHOLDERS MEETING
Maurice Lippens, voorzitter van de RvB tijdens de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering in 2008 van de Fortis groep (Foto: Eric Lalmand, Belga)

Het Brussels parket oordeelt dat er in de Fortis-zaak niemand voor de strafrechter moet komen. Volgens de procureur zijn er te weinig bewijzen én is er een regeling van schadevergoeding. Terecht vindt professor fiscaal recht Michel Maus deze houding “wraakroepend”. Het gaat inderdaad over het grootste Belgische bankschandaal waarvoor wij allen betalen. Maar het probleem is nog veel groter: hier wordt duidelijk wat het gevoerde strafrechtelijk beleid inhoudt, welke maatregelen er worden genomen om bestraffing van maatschappelijk zeer ernstige feiten te omzeilen, en hoe daar zelfs de kerntaak van het parket voor gewijzigd wordt.

Onwil

Het is nooit de bedoeling geweest de procureur de bevoegdheid te geven om grote zaken zonder gevolg te laten. Seponeren of zonder gevolg rangschikken was enkel een middel om kleine en onbelangrijke dossiers niet voor de strafrechter te brengen.

Met de afkoopwet was dat wél het doel: schuld en boete, ook voor megafraude, kon afgekocht worden door het betalen van een geldsom zonder langs de strafrechter te gaan. Een parlementair onderzoek legde er alle 'dysfuncties’ van bloot: met ‘kazachgate’ werd overduidelijk aangetoond dat niet alleen politiekers hun rol te buiten gingen, maar dat hoge magistraten hetzelfde deden.

Met de afkoopwet kon schuld en boete, ook voor megafraude, afgekocht worden met een geldsom zonder langs de strafrechter te gaan

De Antwerpse procureur-generaal loog publiekelijk over zijn samenspraak met de advocaten van de diamantsector en moest bekennen dat hij in het geheim met hen overlegde om de politieke besluitvorming te beïnvloeden. De Brusselse procureur-generaal paste zelfs een nog niet bestaande wet toe waarover hij eerder schriftelijk had rondgestuurd dat die niet door de beugel kon. Ook het Grondwettelijk Hof kwam tussen om de wet af te keuren: de justitieminister werd verplicht een daadwerkelijk toezicht door de rechter te voorzien.

Wat nu gebeurt gaat nog veel verder: geen afkoopsom meer, geen schuldbekentenis, geen enkele verantwoording is nog nodig. Het volstaat nu dat het parket meent dat er geen vervolging moet komen, ongeacht de ernst der feiten. De rechter van de raadkamer moet er wel zijn toelating voor geven maar dat gebeurt achter gesloten deuren. De burger weet dan niet weet wat er in het dossier staat, wat werkelijk is gebeurd, wie er schuld aan heeft en waarom die niet wordt vervolgd. Daarom voldoet deze wijze van afhandeling niet aan de vereisten van het 'eerlijk proces', aangezien een eerlijk proces 'zichtbaar' moet worden gedaan.

BELGIUM FORTIS SHAREHOLDERS MEETING
Maurice Lippens, voorzitter van de RvB tijdens de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering van de Fortis groep in 2008 (Foto: Eric Lalmand, Belga)

De justitieminister maakt hier geen gebruik van zijn wettelijke recht om een positieve injunctie te geven en de procureur te verplichten te vervolgen. Dat komt erop neer dat deze nieuwe wijze van afhandeling strookt met het door dezelfde minister gevolgde strafrechtelijk beleid dat tot doel heeft strafrecht te privatiseren en te vercommercialiseren.

Het loopt ook samen met de onder-financiering van de gehele justitie, waardoor deze niet enkel en letterlijk in brokstukken uit elkaar valt, maar ze én door een tekort aan vervanging van openstaande plaatsen, én door een jarenlange ondoelmatigheid van steeds weer mislukte pogingen tot informatisering, als derde grondwettelijke macht werkelijk wordt ondermijnd.

Onmacht

Het parket kan zich verschuilen achter het tekort aan middelen en personeel. Het parket is nu ook verplicht het strafrechtelijk beleid, dat door de justitieminister wordt bepaald, uit te voeren. En de justitieminister kan ongestoord zijn beleid verder zetten: in het parlementair onderzoek op de afkoopwet werd hij zelfs niet gehoord.

De val van de regering is wat deze materie betreft een goede zaak voor de burger, want de justitieminister had nog andere plannen

De val van de regering is wat deze materie betreft een goede zaak voor de burger, want de justitieminister had nog andere plannen: afschaffen van het recht van de burger om zich te verzetten tegen een beslissing om niet te vervolgen, en zelfs vervanging van de onderzoeksrechter als onderzoeker door de procureur.

Weze opgemerkt dat in het Fortis dossier de verdachten door de onderzoeksrechter in verdenking werden gesteld wat betekent dat er, naar het oordeel van deze rechter, wél ernstige aanwijzingen van schuld bestaan.

En wat te denken van het plan om een 'Brussels High Court' op te richten, een arbitrale rechtbank voor en door zakenadvocaten die in de Engelse taal moet werken: een andere overtreding van het grondwettelijk verbod, ditmaal om een 'uitzonderingsrechtbank' op te richten.

Dat het politiek beleid zich in andere materies afwendt van de grote principes van de Verlichting en van de daaruit door de Franse Revolutie afgeleide waarden en normen is maar klein bier als je er de recente justitiehervormingen naast legt, wat overigens in het parlement nooit is gebeurd.

Professor Maus heeft dus groot gelijk wanneer hij meent dat een parlementair onderzoek zich hierover zou moeten bekommeren. Vraag is dan of dergelijke onderzoekscommissie enige kans op slagen heeft. Dat zal afhangen van de samenstelling van de volgende regering. Uiteraard is het de kernvraag of de huidige ruk naar rechts zal worden aangehouden en daarbij wordt niet enkel naar de N-VA gekeken: het boegbeeld van de CD&V dat de gewezen justitieminister is heeft in deze heel wat grotere sprongen gemaakt dan om het even welke rechtse regering kan bedenken: de afbouw van de rechterlijke macht is een maatregel van extreemrechtse regimes.

Lees meer over de afkoopwet in ons dossier.

LEES OOK
Gaston Meskens / 08-01-2019

Waarom internationale samenwerking rond klimaat al te vaak flopt

Vandaag komen wereldwijd mensen op straat voor een (beter) klimaatbeleid. Gaston Meskens legt uit waarom internationale politieke samenwerking rond het klimaat al jaren blijft…
Katowice - COP24
Dries Goedertier / 07-01-2019

'18 >> '19: Privé kleedt openbare diensten uit

Met nieuwe handelsverdragen dreigt de globalisering zich eenzijdig door te zetten in het voordeel van de rijkste landen, de dienstenmultinationals en het mobiele kapitaal
29192465784_132f40f304_h
Herman Loos / 04-01-2019

'18 >> ' 19: Kapotte ruggen, nulurencontracten en gele hesjes

Herman Loos, auteur van het boek 'Menselijke grondstof', beschrijft hoe zijn broer in slopende arbeidsomstandigheden zijn rug kapotwerkt tot hij hoort 'We hebben je niet meer…
9610268047_7f88730501_b