Te koop in Slowakije: sleutel van Gents kraakpand

Kaja Verbeke
Huizen van Roma in Slowakije. (Foto: Flick / (c) matýsek)
Huizen van Roma in Slowakije. (Foto: Flick / (c) matýsek)

De Romafamilie uit het gekraakte huis in Gent, betaalde 150 euro om er te wonen. Hulpverleners en sociaal werkers zijn niet verbaasd, want de praktijk gebeurt al meer dan twintig jaar. Door het gemediatiseerde incident wil de Wetstraat kraken nu nog voor de paasvakantie illegaal maken, terwijl het in Gent niet over kraken in klassieke zin gaat.

Johan Leman, voormalig directeur van het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding, en huidig voorzitter van Foyer in Brussel weet als sinds de jaren '90 van de praktijk. Roma zoeken panden uit, kraken die en verkopen ze door aan andere Roma.

Huizen van Roma in Slowakije. (Foto: Flick / (c) matýsek)
Huizen van Roma in Slowakije. (Foto: Flick / (c) matýsek)

Met sleutel in de hand naar België

Twintig jaar geleden bestond er al een zeer frequente doorstroming van Roma tussen Gent en Frankrijk. Toen Leman in Het Laatste Nieuws las dat buurtbewoners eerder mannen met Franse nummerplaten huisraad en matrassen het huis zagen binnendragen, ging er bij hem een lichtje branden. De link tussen Gent en Frankrijk bestaat nog steeds, stelde hij vast.

Het Gentse circuit beperkt zich niet tot Frankrijk, maar reikt tot in Slowakije. “Vier jaar geleden hoorde ik voor het eerst dat sleutels van huizen in Gent in Slowakije aan Roma werden verkocht. Zij stonden op het punt om naar België te vertrekken”, zegt Koen Geurts van Foyer. Jan Balliu, voormalig beleidscoördinator intra-Europese migratie en Roma bij Stad Gent, bevestigt eveneens de praktijken in Het Nieuwsblad en aan Apache.

“Families kopen of huren vanuit hun thuisland een huis en krijgen een document en een sleutel. De sleutel past vervolgens op een hangslot van een gekraakte woning in Gent”, weet Balliu. De families dachten dat ze een huis huurden of kochten in Gent, maar weten niet dat het eigenlijk om een kraakpand gaat. Als ze het pand moeten verlaten omdat ze er niet legaal wonen, vallen ze uit de lucht.

Van ghetto naar kraakpand

Vooral Slovaakse Roma wonen in gekraakte panden. De meesten komen uit de ghetto's van Košice, een stad in het oosten van Slowakije. Ze leven er volgens Geurts in extreem achtergestelde buurten waar kinderen en jongeren maar nauwelijks perspectieven hebben. De overheid haalt er hele appartementsblokken neer zonder in nieuwe huisvesting te voorzien. De families bouwen dan maar een hutje in het bos of blijven bij familie. Wanneer de mogelijkheden uitgeput zijn, overwegen ze het buitenland.

“Families kopen of huren vanuit hun thuisland een huis en krijgen een document en een sleutel. De sleutel past vervolgens op een hangslot van een gekraakte woning in Gent.”

Doordat ze geen weg terug meer hebben, nemen ze hun kinderen en hele huishouden mee. Veelal gaan ze naar Gent omdat daar reeds een grote Romagemeenschap bestaat. Maar de grote families vinden in België maar moeilijk huisvesting. Ze slapen daardoor vaak in tenten, op straat of in kraakpanden. Of in het station, zoals de familie die in de Gentse Holstraat terechtkwam. In het station werden ze immers aangesproken over een huis waar ze tegen betaling kunnen verblijven.

Leman vindt het verbazingwekkend dat er nog steeds geen jurisprudentie bestaat dat de problematiek aan banden legt. Omdat de Romafamilies in armoede leven en dringend een woning nodig hebben, zijn ze een makkelijk slachtoffer voor de bazen van het circuit die zich verrijken op kap van die families. “We moeten ingrijpen, anders blijf je mensen uitleveren aan criminelen uit hun eigen groep”, aldus Leman. “We kunnen die uitbuiting niet langer door de vingers zien.”

Stad Gent heeft weinig zicht op wie de huizen kraakt en doorverkoopt, en op de schaalgrootte ervan. Volgens Maaike Buyst van de dienst Welzijn en Gelijke Kansen komen de meldingen al een lange tijd af en toe binnen. Maar bij de stelling dat het een georganiseerd circuit zou zijn stelt ze zich vragen. “Het gaat over de onderkant van de samenleving waar mensen proberen te overleven in grote armoede. Wie net iets sterker is dan de rest, kraakt een pand en probeert dat door te verkopen aan de rest.”

Maaike Buyst: “Het probleem is dat Europa geen antwoord heeft op de migratievraagstukken binnen de EU."

Stilte bij Europa

De migratie van Roma kwam in een stroomversnelling toen Slowakije, Roemenië en Bulgarije tot de Europese Unie toetraden in 2004 en 2007. Tot 2007 kwamen de allerarmste Roma niet in België terecht omdat het te duur was om de oversteek te doen, en te risicovol om te worden teruggestuurd. Door de toetreding werd de migratie makkelijker. “Sindsdien veranderde de doelgroep en de mogelijkheden van degenen die huizen kraken in België”, legt Geurts uit.

Wie binnen de EU migreert wordt verondersteld zelf in zijn levensonderhoud te kunnen voorzien. Wie dat niet kan, zou eigenlijk moeten terugkeren naar zijn eigen lidstaat. “Daarom kunnen zij niet gaan aankloppen bij het ocmw bijvoorbeeld” zegt Buyst. “Het probleem is dat Europa geen antwoord heeft op de migratievraagstukken binnen de EU. De stad heeft geen oplossing voor het misbruik van de krakers omdat het moeilijk te detecteren is. We kunnen er enkel voor zorgen dat families in zo'n situatie de nodige informatie krijgen en zelfredzaam worden.”

Koen Geurts: “In een huidig Europa kan het niet de bedoeling zijn dat er gezinnen met kinderen op straat leven."

Maar wie in Slowakije in zware armoede leeft, keert niet terug. “Er zijn nog 2,5 miljoen Roma in Roemenië alleen. De instroom is dus nog lang niet gedaan”, zegt Geurts. “In Europa kan het toch niet de bedoeling zijn dat er gezinnen met kinderen op straat leven. Je kan niet alle verantwoordelijkheid in de schoenen van de Romafamilies schuiven. Zij zijn hier niet voor hun plezier. Het structureel maatschappelijk systeem faalt.”

Traject met noodopvang

In een kraakpand wonen brengt een Romafamilie maar weinig goeds. Het is geen duurzame oplossing. Volgens Geurts zien de gezinnen kraken vaak als tussenoplossing, maar in de realiteit wordt daardoor een degelijke oplossing vaak op de lange baan geschoven. Huisvesting koppelen aan een verplicht traject dat hen zelfstandig moet maken, is volgens de hulpverlener de oplossing. Zo krijgen Roma niet het signaal dat er in België gratis huizen worden 'weggegeven' en kunnen we ze begeleiden naar werk en een eigen woonst.

“We kunnen de Roma niet over de hele lijn criminaliseren door kraken te verbieden. We moeten evenredig ook de oorzaak, de onbetaalbare woningen voor armen, aanpakken. Maar over die oorzaken wordt nauwelijks degelijk gediscussieerd”, besluit Geurts.

LEES OOK
Tom Cochez / 17-11-2017

De favoriete bouwpromotor van Bart De Wever (3): de geheime lobbyvergadering

Documenten die Apache publiceert, tonen hoe de deur van de Antwerpse vastgoedmarkt open werd gezet voor de favoriete bouwpromotor van Bart De Wever, na een 'lobbyvergadering'…
Ontwerp van de Lins tower aan de Tunnelplaats
Stef Arends / 16-10-2017

Vergeet blockchain, Maidsafe maakt fairtrade internet mogelijk

Onze afhankelijkheid van een klein aantal megabedrijven ondermijnt de democratie. Een Schots technologiebedrijf ontwerpt daarom een gedecentraliseerd internet, geïnspireerd op…
datacenter, server, serverruimte, datacentrum
Thomas Vande Putte / 28-09-2017

Europees project van Nigel Farage en Modrikamen is niet meer

Drie jaar na de oprichting is de door UKIP in het leven geroepen Europese partij en stichting voor eurosceptici bankroet. Of hoe onthullingen van Apache het einde van ADDE en IDDE…
Nigel_Farage,_Leader,_UK_Independence_Party_(UKIP)_(13842646613)