Een klein halfjaar verder kreeg De Werktitel - die zoals de naam het zelf aangaf vooral een werktitel was - een echte naam: Apache. De inspiratie daarvoor kwam uit het Parijs van begin vorige eeuw waar Les Apaches de straten onveilig maakten en de inspiratie vormden voor La Société des Apaches.
Van meet af aan was de zoektocht dubbel: hoe kan je echt onafhankelijke journalistiek bedrijven en hoe maak je zoiets betaalbaar? Het ene, zo mochten we al snel ervaren, kan niet zonder het andere. Ook journalisten moeten immers eten.
De oplossing lag voor de hand, maar kreeg pas definitief gestalte na een bezoek aan de Franse gelijkgestemde onderzoekssite Mediapart. Die wordt, net zoals Apache, volledig door de lezer gefinancierd.
Medium in handen van lezers
Anders dan Mediapart koos Apache daarbij voor de oprichting van een lezerscoöperatie. Een structuur waarbij een of twee kapitaalkrachtige geldschieters de nieuwssite zouden financieren, is kwetsbaar en stelt zich bloot aan inmenging. Een site die enkel op subsidies zou draaien, is kwetsbaar voor de grillen van de politiek. Vandaag hebben we een duizendtal aandeelhouders die allemaal evenveel in de pap te brokken hebben.
Toen we opteerden voor ons betaalmodel, werden we voor gek versleten. Nieuws op het internet was toen nog zowat overal gratis en niemand leek bereid om te betalen voor artikels, hoe diepgravend ze ook waren.
Die media die niet beknibbelen op kwaliteit, objectiviteit, ongebondenheid en diepgang, zullen overleven.
Maar ook al moesten we de broeksriem in den beginne fors aanspannen, het betaalmodel leek ons de enige manier om te doen wat we willen doen: schrijven wat kranten niet (meer) mogen schrijven, wat politici niet willen lezen en wat iedereen zou moeten weten.
Al doende groeide het besef dat we de opgerichte coöperatie ook zouden kunnen gebruiken om onze werking voor te financieren. In 2015 slaagden we erin om voldoende kapitaal op te halen om een verder geprofessionaliseerde werking op poten te zetten.
Het bijhorende businessplan voorziet dat we op drie jaar tijd voldoende abonnees kunnen overtuigen om ons break-even punt bereiken. Intussen zijn we één jaar verder en lopen we voor op dat schema.
Impact
De redactie werd versterkt en de resultaten bleven niet uit. Met de regelmaat van de klok brengt Apache nieuws dat je nergens anders leest, dat andere media dwingt om er rekening mee te houden en dat ook impact heeft op de samenleving.
Op het overzicht dat ik eind vorig jaar maakte, zijn we best wel trots. En toen moest de Publipart-affaire nog beginnen.
Toen Apache in oktober 2016 werd aangeklaagd door een vastgoedbedrijf en door de ex-kabinetschef van Bart De Wever, stak een storm van verontwaardiging op. Steeds meer lezers werden lid of aandeelhouder en gaven ons een fikse duw in de rug.
Apache is intussen uitgegroeid tot een medium dat niet meer weg te denken is in Vlaanderen. Onze collega's bij de kranten, weekbladen en de audiovisuele media, investeren de laatste maanden ook opnieuw in onderzoeksjournalistiek. Dat was in 2010 nauwelijks nog het geval. Toen werden onderzoeksjournalisten botweg ontslagen of ontmoedigd. Alles moest korter en flitsend. Lezersgericht ook. Met meer emotie en verpakt in hapklare formats. En dat terwijl onderzoeksjournalistiek zowat het tegenovergestelde is van hapklaar.
De moeilijke weg
In 2017 wordt de wereld beheerst door hyperrijke presidenten met sterke autoritaire trekken, zowel in de VS als in Rusland. De convergerende krachten die ons meer dan zeventig jaar vrede hebben gebracht in Europa, worden gecounterd door populistische en eng-nationalistische tendensen, die dwalen dat meer muren en meer grenzen het recept voor een harmonieuzere wereld zijn.
In 2017 is de geloofwaardigheid van de journalistiek sterk aangetast, net op een moment dat de democratie een veerkrachtige vrije pers nodig heeft.
In 2017 ziet de geschreven pers nog steeds geen uitweg uit de complete meltdown die nu al bijna een decennium aan de gang is. De overgang van papier naar digitaal leidt vooral tot verschraling. Steeds meer kranten komen in handen van steeds minder eigenaars. En ondertussen stromen de inkomsten uit advertenties weg naar sociale mediaplatformen die de wereld vergiftigen met fake news en scheldproza. Autocratische leiders leggen de pers aan banden of ondermijnen haar geloofwaardigheid.
In 2017 is de geloofwaardigheid van de journalistiek sterk aangetast, net op een moment dat de democratie een veerkrachtige vrije pers nodig heeft.
In 2017 doet zich echter de unieke kans voor dat media opnieuw de rug zullen rechten. Uitgevers moeten beseffen dat besparen op redacties niet langer een optie is. Mensen van goede wil, die als burger willen bouwen aan een wereld die socialer, duurzamer, diverser en transparenter is, hebben onafhankelijke journalisten nodig. Die media die niet beknibbelen op kwaliteit, objectiviteit, ongebondenheid en diepgang, zullen overleven. Kranten waarvan de artikels niet te onderscheiden zijn van publireportages of die de haat en de verwarring blijven oppoken, halen het nooit van Twitter of Facebook.
Apache koos voor de moeilijke weg. De trage weg. En die is nog lang. Wij zoeken nog steeds leden en extra aandeelhouders. Niet om te investeren in een 'goed doel', maar in een coöperatie die op termijn zijn bescheiden winst wil blijven investeren in kwaliteitsjournalistiek en een bescheiden deel ervan ook wil delen met zijn aandeelhouders.
Ondertussen blijven wij spitten en graven. Omdat we niets anders kunnen. En omdat u niets anders van ons verwacht.
