Apartheid 2.0

Chris Van Camp
CHRIS VAN CAMP
CHRIS VAN CAMP

Het gebeurde in juni 1928 tijdens het schoolfeest van een nonnenschool in Lier. De leerlingen traden op en mijn moeder - die nog steeds prat gaat op haar danstalent - mocht als een vijfjarig bloempje in een papieren rokje over het podium dartelen. Op de eerste rij zaten de directeur, notabelen van de stad en zwartgerokte pastoors die de jongensschool runden. Halfweg deze onschuldige, kinderlijke act vond de gevreesde non het nodig om mijn moeder hardhandig van het toneel te sleuren en haar in de coulissen een lesje te leren over onzedelijkheid omdat haar rokje te kort was. Het zinnetje “je ziet waar je van voortkomt”, zou mijn moeder dus 88 jaar later nog als een pijnscheut ervaren. De Mère bedoelde het niet eens als een soort ‘a moeder is een hoer’, maar verwees naar het liberale nest waar kleine Wiza in opgroeide.

Feminisme als hobby

Ik heb het verhaal de voorbije halve eeuw tientallen keren moeten aanhoren. De moord op de kinderlijke onschuld door katholieke moraalridders met perverse geest. De fatsoensnorm die te pas en te onpas als drukkingsmiddel uit de hoed werd getoverd. De toen gangbare do’s en don’ts voor meisjes en jonge vrouwen die steevast een beperking van hun bewegingsradius inhielden. Voor mijn moeder kwamen de dolle mina’s die in het exotische, vrije Amsterdam hun bh’s verbrandden geen dag te vroeg. Ze duldde geen juk meer. Was ze echt ‘baas in eigen buik’ geweest, dan was ik er vast nooit gekomen. Maar daar was Vlaanderen toen nog niet klaar voor.

Nederland had ook al in 1922 algemeen vrouwenkiesrecht, terwijl Belgische vrouwen daar tot 1948 (!) alleen maar van konden dromen. De vrouw in Vlaanderen bleef langer getemd in de dreigende schaduw van de kerktoren. De bevrijding moest je importeren. Mijn moeder las De schaamte voorbij, hét feministisch epos van Anja Meulenbelt, Germaine Greer, Simonne de Beauvoir en de toen seksueel revolutionaire Viva en soms Opzij. En ik las met haar mee.

Nederland had al in 19 algemeen vrouwenkiesrecht, terwijl Belgische vrouwen daar tot 1948 alleen maar van konden dromen. De Vlaamse vrouw bleef langer getemd in de dreigende schaduw van de kerktoren

De emancipatie van de moderne, westerse vrouw nam een vlucht, hand in hand met een seksuele revolutie. Vrouwen waren vrijer, blijer en vaak ook bloter. Het vrouwenlichaam was plots geen bron van schaamte meer. Topless op de stranden, mini of maxi, het kon allemaal. Mannen en vrouwen lieten samen hun haar groeien, unisex!

Ik moest daar allemaal niet bij stilstaan. Ik hoefde geen feministe meer te zijn, dat was een hobby van mijn moeder. De klus leek geklaard. Alleen mijn vrijheid was soms nog overrompelend. Ik vond altijd de gelijkheid tussen man en vrouw zo’n evidentie, dat ik de inbreuken op dat beginsel vast zelfs nooit merkte. Tot vandaag.

You've come a long way

Ik merk dat ik ongelofelijk triest word wanneer we, zogenaamd uit respect voor de vrijheid van de moslima, steeds meer vrouwen in het straatbeeld opnieuw zien verdwijnen onder uniforme, beperkende bekleding. Wanneer ik merk dat kledingkeuze weer een uitdrukkingsmiddel van fatsoen wordt. Wanneer zwembaden - heel dichtbij in Breda - worden geblindeerd en vrouwen er conform aan hun geloof volledig gekleed te water gaan. Apartheid 2.0. Ik ben boos wanneer ze dat halal noemen, wat impliceert dat wij, niet halal-zwemsters, onrein zijn. Ik word boos en triest wanneer ik moet vaststellen dat Erdogan niet wordt terechtgewezen wanneer hij keer op keer vrouwonvriendelijke uitspraken doet. Wanneer Trump dingen zegt als ‘vrouwen die een abortus ondergaan, moeten gestraft worden.'

Het is weer voorbij, die mooie zomer. Mijn dochter zal dezelfde evidentie van gelijkheid tussen man en vrouw niet erven, ook al staat dat gelijkheidsbeginsel ingeschreven in de Universele Rechten van de Mens die als onvervreemdbaar gelden, of was het golden? Erg.

Het beeld van de vrijgevochten vrouw zonder schroom over haar seksuele noden, dreigt straks als een posttraumatische dwaling na WOII in de voetnoten te belanden

Een slordige halve eeuw van vervrouwelijking is niets in het licht van de wereldgeschiedenis, hooguit een intermezzo. Een anekdote in de marge van de grote lijnen. Het beeld van de vrijgevochten vrouw zonder schroom over haar seksuele noden, dreigt straks als een posttraumatische dwaling na WOII in de voetnoten te belanden. Een beetje zoals de 12de eeuw, waarin de mystiek welig tierde, voor vrouwen een korte time-out bood uit de onderdrukking en het bijbehorende demoniseren van de vrouwelijke. Even, waarna de grote middeleeuwse excessen qua perverse vrouwenhaat nog moesten komen. Een beetje zoals in Iran en Irak waar vrouwen nog maar één generatie geleden de universiteiten bevolkten en een actief leven leidden vooraleer ze werden uitgegomd. Niets is ooit voorgoed gewonnen, zo blijkt.

Ik moet plots aan de slogan van een Amerikaans sigarettenmerk Victoria Slims denken: “You’ve come a long way, baby”. Terug naar af gaat sneller dan je denkt.

LEES OOK
Anton Jäger / 29-04-2021

Een woke réveil

België haalt traag maar gestaag Amerikaanse debatten over racisme en wokeness in. De geïmporteerde Amerikaanse woordenschat marginaliseert wel de economische dimensie van raciale…
black lives matter antiracisme racisme
Anton Jäger / 09-06-2020

Worden we allemaal Amerikanen?

Black Lives Matter resoneert over de hele wereld. Door de Amerikaanse invloed dreigt echter de specificiteit van de Belgische, Franse en Nederlandse situatie verloren te gaan en…
clay-banks-ySknq-1gNB4-unsplash
Hilde Sabbe / 15-06-2016

Afgrond

Hilde Sabbe over vriendschap en wrede gebeurtenissen in de wereld, die vriendschappen op hun grondvesten kunnen doen daveren.
HILDE